2020

Döner

Ons probleemoplossend vermogen kent geen grenzen.

Dat ene incident

Bij een tuchtrechtzaak denk ik ook aan de zorgverlener.

Bureaucratie

Oorzaak van lastige dilemma's ligt vaak in wet- en regelgeving.

Afgelopen week verbaasde ik me weer eens over ons zorgsysteem. We hadden een afspraak met een huisarts om medicatiebeoordelingen te bespreken. Die liep echter uit omdat de arts nog een acute situatie moest oplossen.

Klimaatbewuste pil

Wat is de carbon footprint van een paracetamolletje?

Wie naar een nieuwjaarsconference heeft geluisterd rond de jaarwisseling zal er de afgelopen weken vast over nagedacht hebben: het klimaat, stikstofcrisis en carbon footprints. Zelf vraag ik mij dan af welke duurzame veranderingen ik zelf zou kunnen maken, en hoeveel klimaatwinst dit zou opleveren.

Tijdig stoppen

Tijdig stoppen ook medicatiefout?

Het gebeurt steeds vaker, op feestjes, dat mensen na een korte “hoe gaat het”-uitwisseling beginnen over hun ervaring met bijwerkingen. Het positieve is dat ze blijkbaar weten dat Lareb over bijwerkingen gaat. Jammer is helaas dat meestal na het relaas het antwoord op de vraag “heeft u dat ook gemeld?”, is “nee, kan dat dan?” Daar is dus voor ons nog veel werk aan de winkel.

Gefopt

Een niet-pluisgevoel klopt vaak wel.

Het is fijn om te merken dat een niet-pluisgevoel vaak wel klopt. In de apotheek kwam een tijdje terug een meneer, die niet bij ons bekend was, met een recept voor midazolam-tabletten. Het was een herhaalrecept van een apotheek elders in het land, maar ik vermoedde dat de patiënt het briefje had gekopieerd, want het recept zag er anders uit. Het was geen strak A6’je, het was gewoon scheef uitgeknipt.

Zaterdagochtend

Gelukkig kreeg ik een patiënt die een potje Vicks wilde.

Het was een zaterdagsopening rond de feestdagen. Meestal kunnen twee assistenten de zaterdag prima aan met de apotheker op de achtergrond voor de vragen, het nakijken van de recepten, aannemen telefoon, overleg met ziekenhuis enzovoort. Door de feestdagen was het extra druk, dus ik ging meedraaien aan de balie.

Liefde voor het IM

Misschien nuttig die arts de jubileum-editie te sturen.

Het Informatorium Medicamentorum bestaat vijftig jaar, hoera! Dit dikke naslagwerk is niet meer weg te denken uit de apotheek. Wij gebruiken de papieren versie van het boek nog dagelijks, om een monitor te verhogen of om de projectie van de presentatie tijdens het FTO hoger op de muur te krijgen ...

Regime

Het blijft lastig om tegen een 'regime' op te boksen.

Onlangs keek ik de miniserie Chernobyl. De serie vertelt het verhaal achter de explosie, en beschrijft de verkeerde keuzes die zowel vóór als ná de explosie zijn gemaakt. Aan het einde overheerst bij de kijker verontwaardiging. Diverse malen werden door medewerkers en wetenschappers de gevaren van de keuzes benoemd bij leidinggevenden. Deze luisterden hier niet naar, uit angst voor het regime. Gevolg: hogere aantallen doden en gewonden dan nodig.

Focus

Ik trok de stoute schoenen aan en overlegde met de geriater.

Soms heb je een aanleiding nodig om weer even de volle focus te krijgen op een potentieel risico. Zo ook in mijn geval. Voor de opleiding tot openbaar apotheker specialist besloten mijn collega’s en ik een farmaceutisch praktijkonderzoek uit te voeren naar het onjuist gebruik van DOAC’s. Het onderzoek is nog niet officieel van start gegaan, maar het blijkt nu al een focus te hebben gecreëerd bij mijn team en mij.

Desinfectantia

Apothekers kunnen die immers zelf bereiden. Toch?

Met het oprukkende COVID-19-virus slinken de voorraden desinfectantia in rap tempo. Maar geen nood! Apothekers kunnen die immers zelf bereiden. Toch? Dit type product heeft in de meeste bereidingscentra de tand des tijds echter niet doorstaan; het was tenslotte ook altijd volop commercieel verkrijgbaar. Tot nu toe tenminste. En dan blijkt opeens hoe onmisbaar dit bereiden is.

(Bij)werking

Bijwerkingen komen voor bij melatonine.

Onlangs presenteerden we een overzicht van meldingen over bijwerkingen van melatonine. De bijwerkingen komen voor bij melatonine dat een geregistreerd geneesmiddel is, bereid is door de apotheek en als warenproduct te koop is.

Sip

We weten hoe we moeten omgaan met farmacogenetische testen.

Een cliënt komt binnen met een stapel papieren. “De huisarts zei dat ik dit ook aan de apotheek moest geven, zodat het in jullie systeem gezet kan worden.” Er is een aantal farmacogenetische testen uitgevoerd en ze overhandigt ons de uitslag. Fijn, we weten hoe we hiermee moeten omgaan en we merken dat dit steeds vaker voorkomt.

Langer leven

Leven lijkt langer met een glas wijn.

Mevrouw belde. Of er een medicijngesprek over de medicatie van haar man kon worden gevoerd. Dit was in het pre-coronatijdperk en ja, haar man kwam mee.

Ode

Goed om extra waardering uit te spreken voor assistenten.

Ze komt binnen met een “môgguh”. Ze eet elke avond een “prakkie”. Ze ruilt haar dienst als dat haar collega beter schikt. Ze heeft het hart op de tong: “Maar als het áltijd bij u misgaat, zowel bij de huisarts als bij ons in de apotheek … misschien ligt het dan aan u zelf?”

Stoppen

Met een geneesmiddel starten is makkelijk, stoppen is een ander verhaal.

Het is relatief gemakkelijk om te starten met een geneesmiddel. Voor het starten van een geneesmiddel zijn honderden richtlijnen. Wanneer start je nou exact, hoe bouwen we op, welk middel is eerste keus?

Pleistervraag

Ik ben blij dat ik het medicatieproces heb kunnen verbeteren.

Een tijd geleden werd ik gebeld door een specialist ouderengeneeskunde met een vraag over een mogelijke rivastigmine-intoxicatie. Ik vroeg haar naar de achtergrond en zij antwoordde: “Ik heb hier een meneer met vijf rivastigminepleisters op zijn rug.”

Solidari-tijd

We moeten de voordelen van eigen bereiding meer op de kaart zetten.

Toen ik mijn vorige column schreef, stonden we aan het begin van de coronacrisis. Onze grootste zorg was op dat moment nog een tekort aan handenalcohol. Inmiddels er een ‘intelligente lockdown’ en bepaalt het ene na het andere dreigende tekort aan ic-medicatie in veel ziekenhuisapotheken de waan van de dag.

COVID-19

Meld bijwerkingen van COVID-19-medicatie.

Met grote bewondering zie ook ik de enorme inspanningen in de zorg voor grote aantallen patiënten met COVID-19. Het voelt raar om zelf verplicht thuis te werken en niet direct een bijdrage te kunnen leveren aan de strijd tegen het virus. Ik werd dan ook bevangen door het gevoel: bijwerkingen zijn nu toch maar bijzaak? Er zijn veel belangrijkere problemen?

Luchtaanval

Ineens begrepen we het gebrek aan effect.

Dat mensen een eigen draai geven aan geneesmiddelnamen zijn we inmiddels wel gewend en meestal komen we er wel uit wat ze bedoelen. Uitspraken geven soms een onverwachte betekenis aan de medicatie of de aandoening; regelmatig komen mensen een ‘luchtwegverwijderaar’ ophalen en recent hoorden we nog van een patiënt dat er een paar weken geleden ‘een grote luchtaanval’ had plaatsgevonden.

Mens en crisis

Wonderlijk hoe verschillend men omgaat met de coronacrisis.

Wonderlijk om te zien hoe verschillend men omgaat met de coronacrisis. De apotheek is omgebouwd met behulp van tafels en kratten, waardoor men zeker een meter van de balie afstaat. Op iedere balie staat met grote letters “niet op de balie leunen”. Iedere dag moeten we vragen om de handen van de balie te halen; men staat in een soort yogahouding over de barricade, met de handen op de tekst over het “niet leunen”. Daartegenover staat de patiënt die met de auto strak voor de deur parkeert, overschoenen (die blauwe uit het zwembad) aantrekt, handschoenen aantrekt, mondkapje opzet en vervolgens de medicijnen komt halen. Om daarna de hele ceremonie omgekeerd uit te voeren.

O&I-gelden

O&I gelden multidisciplinair inzetten.

Het thema van dit nummer is O&I-gelden en eerlijk gezegd moest ik even googelen wat dit precies inhoudt. Kort samengevat: Organisatie & Infrastructuur is een betaaltitel waarmee getracht wordt samenwerking in de eerste lijn te stimuleren. Dat heette toch eerst GEZ en ketenzorg? Ja, het beestje heeft een andere naam gekregen.

Zendingsdrang

Hou je mond tegenover de leek.

Bij het tv-programma Op1 betoogde huisarts Rob Elens dat hij “het medicijn tegen corona” (hydroxychloroquine in combinatie met zink en azitromycine) zou hebben gevonden. Samen met zijn apotheker heeft hij deze combinatie verstrekt aan patiënten, zoals in sommige ziekenhuizen ook is gedaan.

Zelfverzorgend

Mooi dat er extra waardering is voor ons beroep.

In deze tijd leven we allemaal in een bubbel. Ik zelf nog een beetje meer dan menig ander. Vanwege mijn zwangerschapsverlof heb ik de effecten van de corona-uitbraak in het zorglandschap net niet meegemaakt. Ik verbleef in mijn zelfverzorgende bubbel. Om mij heen gingen de mensen ongevraagd in quarantaine voordat ze bij ons kwamen, boodschappen werden op de stoep gezet, op afstand werd mijn nieuwe kleine aanschouwd. Nu kwam alles echt op onszelf aan, we waren een zelfverzorgende bubbel, mijn gezinnetje en ik.

Innovatie

Welke nieuwe werkvormen zijn een verrijking en welke niet?

In deze tijd van telecons en thuiswerken past een stukje reflectie. Welke nieuwe werkvormen zijn een verrijking, en welke niet? Wat is mijn toegevoegde waarde voor de patiënt en wat geeft mij energie?

Snelkookpan

Laten we hopen dat in december het eerste vaccin er is.

De regels zijn versoepeld. Maar voor alles weer ‘normaal’ is moet er een vaccin zijn, hoor je steeds. De inspanningen en haast om vaccins te ontwikkelen zijn groot. Alles gaat in een snelkookpan. Eventuele vaccins zullen versneld worden geregistreerd, geproduceerd en gebruikt.

Zelfzorg

De laatste tijd wordt er weer wat vaker gemopperd.

Dagelijks word ik overspoeld met allerlei corona-updates. Niet alleen in het nieuws, maar ook per e-mail ontvang ik regelmatig berichten van restaurants, theaters of afzenders waarvan ik niet eens wist dat ik me ooit heb aangemeld voor een nieuwsbrief. Vanuit de apotheek sturen we weliswaar geen nieuwsbrieven, maar we evalueren regelmatig hoe we omgaan met alle maatregelen. Wat is noodzakelijk en waar schieten we wellicht ons doel voorbij?

Stop nou!

Overleg met de ziekenhuisapotheker kan veel winst opleveren.

Het stoppen van medicatie blijft een probleem. Onlangs stuurde het Portaal voor Patiëntveiligheid een prikkel uit over een casus waarbij een geneesmiddel onterecht een halfjaar in de medicatierol zat, omdat het stopbericht van de specialist nooit bij de apotheek was aangekomen. De prikkel deed zijn naam eer aan: er kwamen vele reacties binnen, een teken dat dit een groot probleem is.

Dagdroom

Jij mag mijn Medische Noodzaak voor Nexium wel hebben.

“Ha Geert, ik bel je met een probleem.” “Hans! Lang niet van je gehoord. Vertel?” “Het zit zo, ik moet dus een maagbeschermer gebruiken. Maar die generieke troep, daar kan ik niet tegen. Ik kon drie dagen niet uit mijn bed komen.” “Vraag om Nexium bij je specialist. Hij zet dan Medische Noodzaak, of MN, op het recept. Je krijgt dan gewoon het merk.”

Vooroordeel

Ergert u niet, verwondert u slechts.

In het PW-artikel over racisme zei een collega dat ze vaak werd aangezien voor apothekersassistent, in plaats van apotheker. Ze dacht dat witte collega’s deze reacties nooit krijgen. Helaas, dat is zeker niet zo. Ook al draag ik een lange witte jas in het ziekenhuis, ik word regelmatig door patiënten aangesproken met “zuster”.

Vertrouwen

Hopelijk krijgen patiënten hierdoor vertrouwen in apothekers.

Ojee, daar was het nieuwsbericht een aantal weken geleden: “Paracetamol vervuild met kankerverwekkende stof”. De moed zonk mij even in de schoenen. Niet weer. Ik bereidde me voor op de massa mensen die de volgende dag met vragen aan de balie zouden staan. “Kan ik de medicatie veilig gebruiken? Wat houdt het precies in? Wat nu?” Vragen die ik met enige onzekerheid moest beantwoorden, want ook ik weet niet precies wat er in de tabletten zit die ik aflever. Analysecertificaten zullen er zeker zijn, maar die heb ik niet paraat van alle medicatie die te verkrijgen is.

Leve de lever

Een ingewikkeld verhaal, maar mijn moeder begreep het gelukkig.

“Dien, nou moet je me toch eens uitleggen over die paracetamol. Kan ik die gewoon nemen? Deze vraag kwam aan het begin van de zomer niet helemaal onverwacht. “Nou, mam, ik snap dat je bezorgd bent. Het lijkt erop dat in sommige tabletten een verontreiniging zit, die op de lange termijn kankerverwekkend kan zijn. Maar dat wordt nog onderzocht.”

Hartstilstand

Voorzichtigheid geboden bij xylometazoline.

Het bestrijden van een onschuldige klacht, zoals een verstopte neus, kan minder onschuldige gevolgen hebben.

Allergisch

Lang niet alle patiënten zijn gerustgesteld.

Begin juli kwamen NRC en Zembla naar buiten met het bericht over paracetamolvervuiling. In hetzelfde artikel staat dat verschillende blootstellingsmarges worden aangehouden door de toezichthouders. Waar de ene instantie zes potentieel vervuilde pillen nog acceptabel vindt, vindt de andere instantie meer dan één pil per dag al een onacceptabel risico.

Ander tabletje

Daar gaat de zorgvuldige farmacologie.

Ook bij mij komen met de jaren wat geneesmiddelen in beeld. Niets ernstigs gelukkig, maar ik moet wel s ’morgens en s ’avonds een tabletje innemen. Als apotheker doe ik niet moeilijk over het label.

Zelfzorg

Een denkbeeldige arm om uw schouder. Voelt u hem?

In deze door het coronavirus beheerste tijd lijkt het mij nuttig eens stil te staan bij het woord zelfzorg. Volgens de Van Dale luidt de definitie: zelf·zorg (de; v(m))1het zorgen voor zichzelf, m.n. voor eigen welzijn of gezondheid

Te kort

Er is geen tekort voor het aantal mensen met een mening.

Het was te kort. De adempauze, de tijd voor herstel, de periode van enigszins ‘normaal’. Veel collega’s konden gelukkig een paar weken op welverdiende vakantie gaan. Maar anderen, die dit voor september/oktober hadden ingepland, zaten in het beste geval twee weken in de regen thuis. In het slechtste geval zijn ze inmiddels opgeroepen om de nieuwe stroom patiënten te kunnen opvangen. We wisten het wel, in het najaar kwam golf nummer twee. Dat het al eind september zou beginnen, dát hadden we niet voorzien.

Antibiotica

Wie weet dragen extra hygiëne en social distancing bij aan minder antibioticagebruik.

Antibiotica, wat zouden we zonder ze moeten? Veelvuldig worden ze voorgeschreven voor allerlei typen infecties. Ik las in een PW-nieuwsbericht dat er minder antibiotica zijn voorgeschreven, ook na de lockdown. Zou het dan toch zo zijn dat minder antibiotica nodig zijn dan we op dit moment gebruiken?

Pil op maat

Wie weet staan 3D-printers in de verre toekomst gewoon bij patiënt thuis.

Ik herinner het me nog goed, de dag dat mijn toen 4-jarig zoontje uit het niets een acute astma-aanval kreeg. Hoe hij slap en grauw op schoot hing, één en al ademhaling, en uiteindelijk mee mocht met de ambulance. Hij bleek voor van alles allergisch te zijn en we moesten voor hem thuis een kleine apotheek aanleggen. Het managen van de verschillende puffers (hoeveel doses zouden er nog in zitten?), neusspray en antihistaminicum is zelfs voor mij, nota bene apotheker, een uitdaging. Gelukkig heeft onze thuisapotheek een online herhaalservice.

Hulp gezocht

We zijn volop mensen aan het werven om onze basis te versterken.

Eigenlijk wilde ik niet over COVID-19 schrijven, maar dat lijkt in deze tijd bijna onmogelijk. Onlangs mocht ik bij Nieuws-uur komen toelichten hoe wij ons als Bijwerkingencentrum Lareb aan het voorbereiden zijn op de veiligheidsbewaking van de nieuwe vaccins. Leuk natuurlijk, vooral omdat ik eindelijk een keer geïnterviewd zou worden door de in mijn ogen beste interviewer van Nederland op dit moment: Jeroen Wollaars.

Weerstand

Ik hoor iemand mopperen buiten bij de apotheek.

Veel mensen vragen naar vitamine D. Want in de krant staat dat het helpt tegen corona. Het stond ook in de Margriet en de buurvrouw had gezegd dat het echt heel belangrijk was.

Jurysport

Heel interessant wordt de betrouwbaarheid van de scores.

Als de Olympische Spelen volgend jaar doorgaan, zien we weer volop jurysporten zoals schoonspringen, dressuur en turnen. Maar wist u dat apotheekzorg ook tot de jurysporten behoort?

Veilig maar boos

Terug in de tijd voor verbetering medicatieveiligheid.

Scenario 1: “Zo Claudia, sluit jij de patiënt even? Let op dat je de hechtingen netjes afmaakt.” Claudia, doktersassistent, kijkt verbaasd. “Maar dokter, dat heb ik nog nooit gedaan, dat mag ik helemaal niet!” “Jawel joh, ik heb daar echt geen tijd voor. Ik kom straks wel even kijken of het goed is gedaan. Als het niet lukt, roep maar even.” Met trillende vingers gaat Claudia aan het werk.

Advies

Misschien kunt u dit soort vragen voortaan beter bij de apotheek stellen.

Laatst moest ik met mijn dochter van anderhalf jaar oud “even snel” naar de drogist om billendoekjes te halen. Anderhalf jaar betekent in haar geval goed kunnen lopen, vliegensvlug zijn en grijpgrage handjes hebben. De drogisterij met allemaal mooie kleurige artikelen op grijphoogte is dus altijd een exercitie die erg goed gemanaged moet worden. Met andere woorden: kind optillen en niet meer loslaten.