2023

Ontwikkelen van duurzame zorg en een tasje met medicatie bij ontslag: Apothekers zijn overal in het land bezig hun positie in de regio te versterken. In dit artikel een overzicht van enkele initiatieven om de farmaceutische zorg te verbeteren, zoals apothekers in Brabant en Limburg die incontinentiemateriaal, dat is overgebleven en niet uit de verpakking is geweest, inzamelen en heruitgeven. En een ziekenhuisapotheker die zelf een duurzame verpakking ontwikkelde voor kant-en-klare spuiten.
Jaarrecept vereist alertheid apotheker: Jaarrecepten kunnen makkelijk zijn voor de patiënt. Indien het echter medicatie betreft met een stopdatum na een jaar, is alertheid gewenst, zoals blijkt uit onderstaande melding over antitrombotica die binnenkwam bij Voorkomen Medicatie Incidenten (VMI).
Aris Prins voor drie jaar herbenoemd als voorzitter KNMP: Dat openbaar apothekers ook in de statistieken officieel worden ondergebracht bij zorgverleners en niet bij fietsenmakers, is een van de zaken waarvoor KNMP-voorzitter Aris Prins zich de komende drie jaar hard gaat maken. Ook wil hij met alle partijen die betrokken zijn bij contractering om de tafel. “Samen benoemen wat fout gaat, dan moeten we iedereen op één lijn krijgen.”
Ziekenhuisapothekers werkten intensief mee aan richtlijn voor COVID-medicatie: Sinds eind vorig jaar is er een richtlijn voor de medicamenteuze behandeling van COVID, opgesteld door de Stichting Werkgroep Antibiotica Beleid (SWAB) en Federatie Medisch Specialisten (FMS). Twee nauw betrokken ziekenhuisapothekers lichten de totstandkoming van de richtlijn toe. “We kunnen steeds behendiger meebewegen als nieuwe varianten opduiken.”
Hypodermoclyse: oude methode nieuw leven ingeblazen: Een specialist ouderengeneeskunde belt naar de apotheek met de vraag of magnesium via hypodermoclyse is toe te dienen. Een patiënt met een ernstige hypomagnesiëmie kreeg oraal magnesium, maar ontwikkelde hierbij diarree waardoor de magnesiumspiegel nog verder daalde.
Inzicht handvat voor verlichting bijwerkingen van biologicals: Door inzicht te krijgen in de belasting die patiënten ervaren van bijwerkingen die worden toegeschreven aan biologicals, kunnen zorgverleners het gebruik van geneesmiddelen in de dagelijkse praktijk verbeteren en verlichten. Samen met de patiënt kunnen zij de behandeling vervolgens afstemmen op diens individuele voorkeuren.
Rechter: merkhouder kan zich verzetten tegen ompakken van geneesmiddel: In de Europese Unie kunnen geneesmiddelen zonder belemmeringen worden verhandeld tussen de lidstaten, maar bij verpakkingen levert dat soms problemen op. Uit een recente uitspraak van het Europese Hof van Justitie blijkt dat een merkhouder zich kan verzetten tegen het ompakken van een medicijn als heretikettering ook kan, met mogelijke gevolgen voor Nederlandse apothekers.
Myositis: diagnostiek en behandeling kan beter en sneller: Diagnostiek en ziektemanagement bij myositispatiënten kan beter. Dit kan met auto-antistoftesten, een MRI of echo van de spieren, histopathologisch onderzoek van het spierkapsel, multimodale screening van het hart ten tijde van de diagnose en een eerstelijnsbehandeling met intraveneuze immunoglobulinen. Dit concludeert Johan Lim op basis van zijn promotieonderzoek.
Titreer medicatie voor hartfalen op tot maximale dosering: Intensieve behandeling met snelle optitratie van de in richtlijnen aanbevolen geneesmiddelen voor acuut hartfalen werd door patiënten goed geaccepteerd. Het reduceert symptomen van hartfalen, verbetert de kwaliteit van leven en vermindert het risico op sterfte of heropname.
LY3437943 gunstig voor glucose en kilo’s: LY3437943 heeft een acceptabel veiligheids-profiel en lijkt geschikt voor wekelijkse dosering. De positieve effecten op glucose en lichaamsgewicht ondersteunen verdere ontwikkeling van dit single-peptide met agonistische activiteit voor zowel glucagon, GIP als GLP-1.
Stoppen medicatie is een moeilijke keuze: Mevrouw J (92 jaar) vertelt tijdens een medicatiegesprek aan de apotheker-farmacotherapeut dat zij veel pijn heeft en geen medicatie meer wil gebruiken die het leven verlengt. Het proactief minderen en stoppen van medicatie blijft echter een moeilijke beslissing voor zorgverleners.
Nasale toediening volop in belangstelling: medicatie bereikt makkelijk het brein: Waren neussprays voorheen vooral bedoeld voor de behandeling van lokale aandoeningen, nu blijkt de neus steeds vaker een aantrekkelijke toedienroute voor allerlei geneesmiddelen, onder meer psychoactieve stoffen. Ook naar sprays met insuline wordt momenteel onderzoek gedaan. Neussprayexperts Ben Forbes en Wilbur de Kruijf zien een opmars van de neusspray: “Je omzeilt de bloed-hersenbarrière.”
Einde aan digitale doseerrekenhulp van Kinderformularium: De digitale doseerrekenhulp van het Kinderformularium komt niet meer terug. Dit heeft het Nederlands Kenniscentrum Farmacotherapie bij Kinderen besloten na een gebruikersonderzoek. Reden is dat er een te grote financiële investering nodig is om te kunnen voldoen aan de wettelijke eisen.
Doseeradviezen nivolumab en pembrolizumab aangescherpt: Terwijl effectieve behandeling centraal blijft staan, is het doelmatiger inzetten van nivolumab en pembrolizumab ook significant voor het beheersbaar houden van de nationale zorgkosten. In dat licht hebben de Nederlandse Vereniging voor Medische Oncologie (NVMO) en de organisatie voor ziekenhuisapothekers NVZA de doseeradviezen voor beide middelen verder aangescherpt.
Endotheline-antagonist effectief bij resistente hypertensie: De duale endotheline-antagonist aprocitentan wordt goed verdragen en de bloeddrukverlaging is superieur aan placebo bij patiënten met resistente hypertensie. Het bloeddrukverlagende effect werd behouden tot veertig weken.
Patiënten ondernemen zelf veel tegen huidreacties: De meeste patiënten die bijwerkingen ervaren zullen, naast de mogelijkheden die zorgverleners aandragen om de klachten te verminderen, ook zelf actie ondernemen. Dit blijft vaak buiten het zicht van zorgverleners. Toch is het nuttig te weten wat patiënten zelf doen om hun bijwerkingen te verminderen. Om ze te kunnen ondersteunen, maar ook om meer kennis op te doen over hun aanpak.
Farmazorg aan daklozen vergt extra inspanning: Apotheker Rob Brouwer heeft de afgelopen zeven jaar aan zeker vierhonderd daklozen in Rotterdam medicatie geleverd. Vaak gebeurt dat in een medicatierol of in kleine hoeveelheden, omdat een vaste verblijfplaats ontbreekt en daklozen sneller hun geneesmiddelen kwijtraken. “Je moet continu overal bovenop zitten.”
Ruim een op de tien nieuwe voorschriften niet opgehaald uit apotheek: Ruim 11% van de nieuwe door huisartsen voorgeschreven geneesmiddelen wordt niet ter hand gesteld. De therapieontrouw is het hoogst bij protonpompremmers en NSAID’s en het laagst bij schildklierhormonen.
Vitamine D zinloos tegen spierklachten bij statine: Suppletie van vitamine D voorkomt geen spierklachten bij gebruik van een statine. Ook het aantal patiënten dat stopt met het statine neemt niet af.
Aandacht nodig voor risico op hartschade bij borstkankertherapie: Borstkanker is de meest voorkomende vorm van kanker bij vrouwen. Omdat borstkankerbehandelingen schade aan het hart kunnen veroorzaken, wordt het monitoren van de hart- en vaatgezondheid van deze patiënten aanbevolen in de richtlijnen. In de praktijk gebeurt dit echter niet altijd, wat te maken heeft met bewustzijn en samenwerking.
Doelgerichter behandelen met nieuwe NHG-Standaard Diabetes type 2: Doordat de nieuwe NHG-Standaard Diabetes mellitus type 2 diabetespatiënten in twee groepen splitst – met en zonder zeer hoog cardiovasculair risico – wordt de behandeling van de aandoening doelgerichter. Tegelijk wordt de richtlijn hierdoor complexer, wat implementatie in de praktijk bemoeilijkt. Reden voor BENU Apotheken en Service Apotheek om in actie te komen.
Bij jongere populatie is meeste gezondheidswinst te behalen: Een pilot van de Twentse Apothekers Organistatie (TAO-UA) en de Rijksuniversiteit Groningen, die een deprescribing-interventie bij PPI’s door de apotheek in samenwerking met de huisarts onderzocht, laat zien dat alleen al dankzij lagere risico’s op nieraandoeningen de baten opwegen tegen de kosten.
Afbouwen protonpompremmers blijkt succesvol: Op de dialyseafdeling van het Meander MC is het gebruik van protonpompremmers (PPI’s) afgebouwd bij patiënten die geen indicatie hadden voor langdurig gebruik. Hiervoor kwamen 26 dialysepatiënten (58%) in aanmerking. Uiteindelijk hebben zestien patiënten een afbouwpoging gedaan, waarvan 81% succesvol was. Goede begeleiding van de patiënten blijkt noodzakelijk.
‘Besturen is goed overbrengen waar apothekers voor staan’: Apothekers zetten in de regio’s coöperaties op en zitten aan tafel bij multidisciplinaire teams voor afspraken over samenwerken. Het is daarom belangrijk dat er genoeg apothekers zijn die zitting willen nemen in een bestuur. Wat motiveert deze apothekers en hoe combineren ze de bestuurlijke taken en het werk in de apotheek? “Mijn doel als bestuurder is de apotheker een gezicht geven.”
Patiënt veel trouwer met Medicatie na jaargesprek: Drie apotheken in Amersfoort voeren jaargesprekken met patiënten die gebruikmaken van de herhaalservice. Hierdoor verbetert de therapietrouw. Een patiëntenpanel denkt tijdens het hele proces van invoering van het jaargesprek mee en geeft adviezen.
Patiënt vindt PGO handig bij verificatie van eigen medicatie: Medicatieverificatie reduceert medicatiefouten in de zorg. Het proces is echter tijdrovend en de rol van de patiënt is beperkt. Door een online persoonlijke gezondheidsomgeving (PGO) te gebruiken voor het medicatieverificatieproces, kan de betrokkenheid van de patiënt worden vergroot, laat apotheker Denise van der Nat zien in haar proefschrift.
‘Door mailings raken patiënten beter betrokken bij hun behandeling’: Zo’n 18.000 Enschedese patiënten krijgen regelmatig een mailing met informatie van hun apotheek. Doel hiervan is ze voor te lichten en te motiveren zelf meer de regie te nemen over hun behandeling. Het brede bereik van digitale communicatie heeft voordelen, meent apotheker René Dull. “Zo leveren we ook goede zorg aan mensen die minder vaak in de apotheek komen.”
Nieuwe MS-middelen geassocieerd met heel scala aan bijwerkingen: Er is sprake van een opmerkelijke vooruitgang in de behandeling van multiple sclerose, die de langetermijnvooruitzichten voor veel patiënten in gunstige zin verandert. Tegelijkertijd worden deze geneesmiddelen ook geassocieerd met bijwerkingen die dusdanig ernstig kunnen zijn dat de behandeling moet worden gestaakt.
Apothekers maken actuele podcast en krijgen zorg via huisarts vergoed: Apothekers zijn overal in het land bezig hun positie in de regio te versterken. In dit artikel een overzicht van enkele initiatieven die de farmaceutische zorg verbeteren, zoals Brabantse apothekers die worden ingehuurd door huisartsen voor een medicatiebeoordeling en apothekers in Noord-Holland-Noord die een publiekscampagne zijn gestart.
IVM: claim fabrikant over finerenon is onduidelijk: “Zodat uw patiënten langer kunnen blijven doen wat hen lief is.” Dat vermeldt een advertentie over finerenon in diverse digitale nieuwsbrieven en tijdschriften. Het Instituut Verantwoord Medicijngebruik (IVM) checkte deze bewering en concludeert: onduidelijk. Aangetoond is dat finerenon het optreden van renale en cardiovasculaire complicaties vertraagt. Het effect van finerenon op kwaliteit van leven is echter niet onderzocht.
Algoritme voorspelt respons op SGLT-2- en DPP-4-remmer: Een algoritme gebaseerd op HbA1c, leeftijd, BMI, eGFR en alanine aminotransferase (ALAT) kan de respons op behandeling met een SGLT-2-remmer en een DPP-4-remmer voorspellen. Dit model kan daarmee de keuze voor een optimale behandeling van personen met diabetes type 2 ondersteunen.
Fluconazol veilig bij gebruik van DOAC: Patiënten die een DOAC gebruiken en met fluconazol worden behandeld, hebben geen significant hoger risico op een bloeding.
‘Het is belangrijk dat apotheker en arts osteoporosepatiënt zelfde verhaal vertellen’: De nieuwe richtlijn Osteoporose en Fractuurpreventie helpt om de zorg aan patiënten met botontkalking te verbeteren. Maar waar het volgens apotheker Maartje van Gerven echt op aankomt is goede begeleiding en er continu op wijzen hoe belangrijk de medicatie is. “Als u een been of heup breekt, bent u veel verder van huis. Dat blijf ik maar herhalen.”
Behandeling met tamoxifen optimaler met nieuw model: Door de farmacokinetische-farmacogenetische relatie van tamoxifen uit te werken in een populatiegebaseerd 4-compartiment farmacokinetisch model (PopPK), kon Esther Lubberts de huidige therapie evalueren en diverse dagdoseringswijzigingen simuleren. Dit model biedt nieuwe mogelijkheden voor een optimalere behandeling van borstkankerpatiënten.
Hoge Raad verheldert ‘hinderpaalcriterium’ rond vrije artsenkeuze: Regelmatig ontstaan discussies over de vergoeding voor niet-gecontracteerde zorg, die niet zo laag mag zijn dat de verzekerde een ‘hinderpaal’ ervaart. De Hoge Raad heeft bepaald dat het keuzemoment voor een niet-gecontracteerde zorgaanbieder het moment is om te bepalen of sprake is van een hinderpaal, en dus niet wanneer de verzekerde kennis heeft kunnen nemen van de polisvoorwaarden.
Lecanemab vertraagt mogelijk progressie ziekte van Alzheimer: Lecanemab resulteert bij patiënten met vroege alzheimer in een significante reductie van amyloïde plaques en een vertraging van de klinische achteruitgang. Een snelle, uitgesproken afname van amyloïde lijkt te correleren met klinische voordelen en potentiële disease-modifying effecten.
70-genenprofiel optimaliseert behandeling bij borstkanker: Het voorkomen van overbehandeling is belangrijk voor het verbeteren van de kwaliteit van leven van vrouwen met borstkanker. Het 70-genenprofiel kan genomisch laagrisicopatiënten identificeren die geen baat hebben bij chemotherapie, en tevens patiënten met een ultra laag risico bij wie ook hormonale therapie mogelijk achterwege kan blijven.
‘Het vak van apothekersassistent moet zichtbaarder en aantrekkelijker’: De kwaliteit van het werk van apothekersassistenten dient zichtbaarder en verhoogd te worden. Daarvoor is het nodig dat hun rol aan de balie verandert, en is het ook zinvol dat ze voortaan de titel farmaceutisch adviseur krijgen, vindt Peter Felen, die zijn ideeën optekende in een boek. “Het vak wordt zo weer veel aantrekkelijker.”
‘Academische wereld moet humaner worden’: Het geneesmiddelenonderzoek moet humaner, meent hoogleraar moleculaire farmacologie Laura Heitman. In de academisch wereld ligt de nadruk nu veel te veel op presteren, waardoor veel studenten en promovendi al in een vroeg stadium te maken krijgen met burn-outklachten. In haar eigen vakgroep neemt Heitman het voortouw: “Interesse tonen wordt gewaardeerd.”
‘Regionaal contract vergroot vertrouwen tussen huisarts en apotheker’: Apothekers in de regio Groningen ontvangen van Menzis een aanvullende vergoeding voor een medicatiebeoordeling bij kwetsbare polyfarmaciepatiënten. Zij hebben de medicatiebeoordeling samen met de huisartsen in de regio ontwikkeld. Hiermee is de regionale financiering van farmacie een stap dichterbij gekomen. “We ontvangen in onze regio een substantieel hogere vergoeding.”
Goede begeleiding patiënt noodzakelijk bij gedwongen wisselen medicijn: Patiënten worden regelmatig gedwongen te wisselen van hun vertrouwde geneesmiddel naar een medicijn met dezelfde werkzame stof, sterkte, toedieningsvorm en afgiftepatroon. Substitutie raakt patiënten op verschillende manieren; ze ervaren onder andere (meer) bijwerkingen of een afname van de werking van het geneesmiddel. Goede begeleiding van de patiënt is daarom essentieel.
Afname klachten na minderen medicatie bij kwetsbare oudere: Mevrouw B (80 jaar) is bijna acht jaar geleden gediagnostiseerd met alzheimer. Ze woont zelfstandig met thuiszorg en hulp van haar dochter. Bij mevrouw B is een medicatiebeoordeling uitgevoerd met focus op minderen en stoppen. Dit leidde tot het staken van zes geneesmiddelen waardoor ze nu nog maar twee middelen gebruikt.
Antidepressiva vaak niet effectief tegen pijn: Selectieve serotonine- en noradrenaline-heropnameremmers (SNRI’s) zijn, met matige zekerheid van bewijslast, effectief bij de behandeling van rugpijn, postoperatieve pijn, neuropathische pijn en fibromyalgie. Antidepressiva bij andere pijncondities zijn ineffectief of de bewijslast is laag.
Switch van oxycodon naar morfine leidt tot forse afname van gebruik opioïden: De afdeling hematologische oncologie van het UMC Groningen is overgegaan op het gebruik van morfine in plaats van oxycodon. Na deze switch is het gebruik van orale opioïden op deze afdeling met 35% gedaald en is het aantal ontslagrecepten met een oraal opioïd zelfs met 41% afgenomen.
TAAR’s veelbelovend als doelwit bij therapie schizofrenie: Trace amine-associated receptors (TAAR’s) zijn volgens recent onderzoek mogelijk betrokken bij de ontwikkeling en behandeling van psychiatrische stoornissen, waaronder schizofrenie. TAAR’s zouden de afgifte en signalering van dopamine in de hersenen kunnen reguleren; bij personen met schizofrenie is deze regulatie mogelijk verstoord.
Risico op klinisch relevante interacties SSRI’s + statines: Uit onderzoek naar mogelijke wisselwerkingen tussen SSRI’s en statines blijkt onder meer dat sommige patiënten spierpijn kunnen krijgen. Ook wordt duidelijk dat het bij patiënten met risicofactoren op myopathie beter is om fluvoxamine te vermijden. Bij het inschatten van risico’s op interacties (en bijwerkingen) moet rekening worden gehouden met individuele patiënteigenschappen.
Repurposing kan 't verschil maken bij depressie: Behandelsucces voor mensen met depressie kan mogelijk worden vergroot door de behandeling te richten op onderliggende pathofysiologische mechanismen. In twee lopende studies van het Amsterdam UMC worden patiënten daarom geselecteerd op basis van deze mechanismen en wordt behandelingen gericht op deze mechanismen toegevoegd aan standaard antidepressiva.
Quetiapine als slaapmiddel: bijwerkingen die je wakker schudden: Lareb heeft 95 meldingen van psychische bijwerkingen bij gebruik van quetiapine als slaapmiddel ontvangen, waaronder zelfmoordgedachten en -pogingen. In veertien meldingen werden naast quetiapine ook antidepressiva en/of andere antipsychotica gebruikt. Vanwege te weinig bewijs van de effectiviteit van quetiapine bij slapeloosheid en de ernstige bijwerkingen die kunnen ontstaan, ook bij lage doseringen, wordt het bij deze indicatie afgeraden.
KNMP Voorjaarscongres 2023
Afbouwen van antidepressivum met op maat gemaakt stappenplan: Nijmeegse apothekers hebben sinds 2019 al zo’n veertig antidepressivumgebruikers geholpen met het afbouwen van hun medicatie. Samen met de patiënt maakt de apotheker hiervoor een stappenplan op maat. Dankbare zorg, meent Miriam Stoks. “Apothekers kunnen laten zien wat ze waard zijn.”
Betere behandeling nodig voor vrouw met psychose: Wat de beste farmacotherapie is bij vrouwen met schizofrenie, blijft een raadsel, meent hoogleraar psychiatrie Iris Sommer. Slechts enkele onderzoeken richten zich op deze specifieke patiëntengroep. “Gênant, er zijn voldoende aanwijzingen dat oestrogenen invloed hebben op ziektebeeld en behandeling.”
‘Monitoring antipsychotica verrijking voor apotheek’: Ziekenhuisapotheker Arne Risselada vindt het belangrijk om openbaar apothekers basiskennis bij te brengen over antipsychotica en hen te wijzen op tools die kunnen helpen bij het switchen naar een ander middel. “Wat heel nuttig is voor de behandeling van patiënten met een psychische aandoening is de shared care agreement.”
Accidentele inname Efudix-crème kan zorgen voor ernstige toxiciteit: Alertheid op een veilig gebruik van 5-fluorouracil (5-FU)-crème (Efudix) is belangrijk. Uit meldingen die het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum (NVIC) en Bijwerkingencentrum Lareb hebben ontvangen, blijkt dat onoplettendheid kan leiden tot accidentele orale inname van 5-FU-crème, door de gebruiker zelf of door personen of huisdieren in zijn omgeving.
Behandeling depressie vraagt om maatwerk: De herziene NHG-Standaard Depressie wijst alleen de groep selectieve serotonine heropname remmers (SSRI’s) aan als eerste keus bij de behandeling van depressie. Voor personen van 70 jaar of ouder wordt specifiek de voorkeur gegeven aan citalopram en sertraline. Daarnaast krijgt suïcidepreventie meer aandacht, onder meer door bij jongvolwassenen voorafgaand aan de behandeling het risico hierop in te schatten.
Zilveren Kruis moet met terugwerkende kracht ADHD-middel vergoeden: Zilveren Kruis moet van de voorzieningenrechter met terugwerkende kracht het magistraal bereide ADHD-middel dexmethylfenidaat vergoeden, óók declaraties van voor november 2022. De zorgverzekeraar kreeg eerder van de rechter een tik op de vingers nadat hij weigerde het middel te vergoeden. Sindsdien betaalde Zilveren Kruis alleen declaraties vanaf november 2022, maar dat is niet voldoende.
Sturen bij de ingang: Het borgen van een hoogwaardige farmacie roept de maatschappelijke vraag op of je wilt sturen in wie farmacie gaat studeren, betoogt emeritus hoogleraar Bert Leufkens, ook al heeft selecteren een slechte reputatie. “Met loting levert de samenleving als geheel ook in.”
‘Laat je leiden door het verhaal van de patiënt’: Aan de behandeling van een vitamine B12-tekort valt nog veel te verbeteren, vinden apotheker Kees Noome en ervaringsdeskundige Jacqueline Postma. Te laat starten, te vroeg stoppen en te snel afbouwen noemen zij onder meer als veelvoorkomende problemen. Daarnaast zijn de meningen verdeeld over wanneer de patiënt met tabletten uit zou moeten kunnen.
Vervolg in zoektocht naar effectieve therapie slagaderverkalking: Het remmen van mestcellen kan veelbelovend zijn als therapie tegen slagaderverkalking. Het blokkeren van Leukotrieën B4 heeft echter geen effect op zowel het aantal mestcellen als de ziekteprogressie. Deze bevindingen van Leids onderzoek zijn recent gepubliceerd in Scientific Reports. “Ons vervolgonderzoek richt zich op alternatieve routes om slagaderverkalking te kunnen remmen.”
Acetylsalicylzuur na breuk non-inferieur aan LMWH: Tromboseprofylaxe met acetylsalicylzuur (ASA) is bij een operatief behandelde fractuur in een extremiteit, of een fractuur van heupkop of bekken, niet inferieur aan laagmoleculair heparine (LMWH) wat betreft sterfte.
Baxdrostat effectief bij therapieresistente hypertensie: De selectieve aldosteronsynthase-remmer baxdrostat leidt tot een dosisafhankelijke afname van de bloeddruk bij patiënten met therapieresistente hypertensie.
‘Wij zijn altijd de dupe, want patiënten worden boos op ons’: Apothekersassistenten hebben behoefte aan meer achtergrondinformatie om patiënten goed te kunnen uitleggen dat vitamine D sinds 1 januari 2023 niet meer in het basispakket zit. Ook vragen ze om duidelijke afspraken met de huisarts en ondersteuning door communicatiemiddelen zoals posters en flyers. Dit blijkt uit interviews met vijftien apothekersassistenten door masterstudenten Farmacie van de Universiteit Utrecht.
Apothekers kiezen één app voor toediening en overleggen over acute zorg: Apothekers zijn overal in het land bezig hun positie in de regio te versterken. In dit artikel een overzicht van enkele initiatieven om de farmaceutische zorg te verbeteren, zoals apothekers in Rotterdam die samen met thuiszorgorganisaties één systeem hebben gekozen voor digitale toedienregistratie en apothekers in Zwolle die aansluiten bij een multidisciplinair overleg over toekomstbestendige acute zorg.
Puzzelen met medicatie voor verlichting van PDS: De effecten van de verschillende behandelingen tegen prikkelbaredarmsyndroom (PDS) zijn wisselend en vooraf moeilijk te voorspellen. Eén van de behandelopties is het zelfzorgmiddel pepermuntolie, dat een plaats heeft gekregen in de herziene NHG-Standaard. Arts Zsa Zsa Weerts deed onderzoek naar de werking: “Het helpt bij pijnklachten, heeft weinig bijwerkingen, is goedkoop en goed verkrijgbaar.”
Duizenden ligdagen bespaard dankzij antibiotische behandeling thuis: Het Groningse Martini ziekenhuis kiest er bewust voor om thuisbehandeling met parenterale antibiotica, die al duizenden ligdagen in het ziekenhuis heeft bespaard, zelf te coördineren. De poliklinische apotheek heeft een belangrijke rol bij het regelen van de therapie. “Voor zowel de patiënt als het ziekenhuis heeft deze therapie voordelen.”
Trastuzumab deruxtecan ‘paard van Troje’ bij mammacarcinoom: Bij niet-reseceerbaar of gemetastaseerd HER2-positief mammacarcinoom vertoont trastuzumab deruxtecan, een nieuw antilichaam-geneesmiddelconjugaat, veelbelovende resultaten. De progressievrije overleving na twaalf maanden was 75,8% bij trastuzumab deruxtecan versus 34,1% bij trastuzumab emtansine bij behandeling in de tweede lijn bij HER2-positief mammacarcinoom met een vergelijkbare veiligheid.
Hogere dosis adrenaline bij obesitas effectief en veilig: Injectie van 500 μg adrenaline met een auto-injector leidt tot snelle PK/PD-veranderingen bij personen met een normaal lichaamsgewicht, met overgewicht en met obesitas, ongeacht of sprake is van intramusculaire of subcutane toediening.
Richtlijnen centraal bij uitvraag van indicatoren: Jaarlijks verzorgt de KNMP de uitvraag van de landelijke kwaliteitsindicatoren. Sinds 2018 zijn die niet langer op losse aspecten gebaseerd, maar op de richtlijnen van de Professionele Standaard. Zo kan worden gemeten of de aanbevelingen uit de richtlijnen ook daadwerkelijk worden geïmplementeerd. Een historisch overzicht.
‘Uitvraag is mooi moment om apotheker en zijn team spiegel voor te houden’: De resultaten van de jaarlijkse ‘uitvraag kwaliteitsindicatoren’ kunnen een eyeopener zijn en reden voor een apotheker de interne werkafspraken weer eens aan te scherpen, meent Marianne Schepers. Uiteindelijk doel is richtlijnen zo transparant mogelijk toe te passen, de farmaceutische patiëntenzorg beter te maken en de buitenwereld te laten zien waar de beroepsgroep voor staat.
Heruitgifte medicatie: 90% minder spillage: Verminderen van milieubelasting door medicatiegebruik is één van de pijlers van de Green Deal 3.0 in de zorg. Dit betekent dat ziekenhuisapotheken anders naar hun afvalstromen van medicatie moeten kijken, omdat hier veel te winnen valt. In dit artikel delen ziekenhuisapothekers van Isala hun werkwijze, waarmee ze op een verantwoorde manier spillage met 90% reduceerden in de interne medicatiedistributie.
Verplaats je in de patiënt: In paniek belt mijn schoonzusje mij op. Ze heeft al maandenlang last van terugkerende oorontstekingen waarvoor ze meerdere antibioticakuren heeft gehad. Ze is opnieuw naar de apotheek geweest om een recept op te halen. Thuis ziet ze echter iets vreemds: ze hebben oogdruppels in plaats van oordruppels meegegeven. “Kan ik ze wel veilig gebruiken?”, vraagt ze.
Goede balans tussen signaalwaarde en signaalmoeheid is belangrijk: Medicatieverwisseling is een oorzaak van medicatiefouten en daarmee een risico voor de medicatieveiligheid van patiënten. Een signaal in het apotheekinformatiesysteem kan dit risico verkleinen. Een goede balans tussen signaalwaarde en signaalmoeheid is daarvoor belangrijk. Uit een evaluatie blijkt dat de meeste signalen nog steeds voldoen aan de wensen vanuit de praktijk.
Wekelijks basaal insuline niet inferieur aan dagelijkse toediening: Wekelijkse toediening van basaal insuline Fc (insuline efsitora alfa) heeft bij diabetes mellitus type 2 een vergelijkbare effectiviteit als dagelijkse toediening van insuline degludec, ondanks hogere streefwaarden voor de nuchtere bloedglucosespiegel.
Emraclidine: gunstig bijwerkingenprofiel: Emraclidine lijkt geschikt als eenmaal daags toe te dienen behandeling van schizofrenie, zonder noodzaak de dosering te titreren.
Significante overlevingswinst voor patiënten met mammacarcinoom: Trastuzumab levert een belangrijke bijdrage aan de effectiviteit van de behandeling met anti-HER2-therapie. De mediane overall survival van patiënten met mammacarcinoom bedraagt inmiddels meer dan vijf jaar. Dat stellen de Commissie Doelmatigheid Oncologie van de Nederlandse Vereniging voor Medische Oncologie (NVMO) en de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuisapothekers (NVZA) in een nieuw advies.
Ziekenhuis en eerste lijn samen verantwoordelijk voor medicatieoverdracht: Apothekers en artsen in de eerste en tweede lijn in de regio’s Zuid-Kennemerland en Haarlemmermeer hebben vastgelegd dat ze samen verantwoordelijk zijn voor de medicatieoverdracht. Ook ontvangen alle 160 apotheken volledig geautomatiseerd een elektronisch bericht uit het ziekenhuis met actuele medicatiegegevens bij ontslag van een patiënt. “Wat wij samen met het ziekenhuis hebben gerealiseerd is baanbrekend voor onze patiënten.”
Medicatie afleveren aan jongvolwassenen is soms juridisch ingewikkeld: Afhankelijk van de leeftijd hebben jongeren een eigen zeggenschap over hun behandeling. Maar de belangen van de ouders kunnen ook juridisch gezien niet zonder meer worden genegeerd. Dat kan leiden tot ingewikkelde afwegingen, waarin in ernstige gevallen een rechter uitsluitsel moet geven.
Grote toename meldingen klachten na behandeling van scabiës: Door een flinke stijging van scabiësinfecties ontvangt Bijwerkingencentrum Lareb meer meldingen van bijwerkingen bij permetrine. Huidreacties komen het vaakst voor. In de meldingen valt op dat de klachten ook in het gezicht optreden, de plek waar juist niet wordt gesmeerd.
Intoxicatie al na inname één illegale afslankcapsule: Een 31-jarige vrouw ontwikkelt na inname van één enkele, online aangeschafte afslankcapsule een ernstig beeld van onrust, agitatie, hypertensie, tachycardie, mydriasis, urineretentie en cardiale ischemie. Na uitgebreid onderzoek, waarbij de patiënt CT-cerebrum en liquorpunctie ondergaat en gedurende enkele dagen op de intensive care wordt opgenomen, blijkt dat in de capsules een potentieel letale dosering amfetamine aanwezig is.
ADHD-pil bij studie: amper bewijs effect: Bijna één op de twintig studenten gebruikte afgelopen jaar ADHD-medicatie zonder doktersvoorschrift. Ze denken zich hierdoor beter te kunnen concentreren tijdens het studeren. De medicatie krijgen ze vaak van vrienden of familie die het op recept gebruiken. Hierdoor ligt er ook een rol voor apothekers bij het terugdringen van dit oneigenlijk gebruik.
Geef SSRI in standaarddosering bij depressie: De standaarddagdosering van een SSRI heeft bij de behandeling van de acute fase van een depressie bij volwassenen een gunstige balans tussen effectiviteit, acceptatie en verdraagbaarheid.
‘Antidepressiva: alleen onder strikte begeleiding’: Jongeren met depressie krijgen niet zomaar een antidepressivum voorgeschreven, ervaart psycholoog Yvonne Stikkelbroek. Door het suïciderisico vindt de behandeling onder strikte begeleiding plaats. En er is aandacht voor therapietrouw. “De aandoening maakt dat jongeren zich hopeloos voelen en denken: deze pillen werken toch niet bij mij.”
Gebruik medicatie bij cystic fibrosis is een uitdaging: Cystic fibrosis (CF) is een complexe ziekte waarbij de patiënt vaak veel geneesmiddelen moet gebruiken. Ondanks de opkomst van nieuwe effectieve middelen blijken therapietrouw en bijwerkingen belangrijke uitdagingen voor de CF-apotheker. Doordat de patiëntenpopulatie voor een groot deel uit kinderen en adolescenten bestaat, is vaak extra ondersteuning op maat nodig.
Lauren heeft geen ruzie met haar cystic fybrosis: Lauren van Dijk ziet de cystic fybrosis waarmee ze leeft “niet per se als vriend, maar ook niet per se als vijand. Ik heb geen ruzie met de ziekte.” Wel zou ze, als ze een toverstokje zou hebben, de negatieve effecten van medicatie laten verdwijnen. Van triple-therapie Kaftrio werd ze somber, waardoor ze ermee stopte. Nu het beter gaat, twijfelt ze of ze er weer mee zal beginnen.
'Helder en oprecht zijn belangrijk bij anorexia’: Naast een psychologische behandeling krijgen anorexia nervosa-patiënten ook vaak medicatie voorgeschreven. Zo blijkt het antipsychoticum olanzapine z’n vruchten af te werpen bij de behandeling van angstklachten. Met een lage dosering beginnen is het devies. “Door een vertraagde stofwisseling reageert deze patiëntengroep anders op medicatie.”
Behandeling jonge astmapatiënt moet makkelijk en praktisch zijn: Jonge astmapatiënten zijn eigenwijs, denken al snel dat ze hun medicatie goed gebruiken en zijn maar moeilijk te porren voor een gesprek in de apotheek. Maar een persoonlijke benadering werkt, merkt Gerda Compagne, die hen eerst aanschrijft en er dan achteraan belt. Essentieel is rekening te houden met hun leefwereld. “Ik snap echt niet dat huisartsen nog steeds een onhandig gevaarte als een voorzetkamer voorschrijven bij pubers.”
Veilig voorschrijven van oncolytica bij CYP3A4-interacties: Als nieuwe orale oncolytica op de markt komen, ontbreken vaak gegevens over interacties met matige CYP3A4-remmers en -inductoren. De gegevens uit interactiestudies, uitgevoerd voor twaalf orale oncolytica, wijzen erop dat data over sterke CYP3A4-remmers en -inductoren kunnen worden geëxtrapoleerd naar een advies voor matige CYP3A4-remmers en -inductoren.
Oefenpoli helpt student bij advies voor hoogrisicopatiënt: Door intensieve samenwerking van de secties onderwijs van de afdelingen klinische farmacie & farmacologie in het UMC Groningen en het departement farmacotherapie van Rijksuniversiteit Groningen is de Studenten Polikliniek Polyfarmacie (SPP) opgezet. De SPP maakt het voor de studenten mogelijk de essentiële vaardigheden in farmacotherapie te oefenen, voordat ze als arts of apotheker aan de slag gaan.
‘Eerste coschappen zijn bepalend voor beeld dat student heeft van openbare farmacie’: Om farmaciestudenten enthousiast te maken en houden voor de openbare farmacie is het belangrijk dat ze tijdens hun coschappen een realistisch beeld krijgen van het werk, meent Daphne Louwerier. Coschapbegeleiders spelen hierbij een voorname rol. “Tijdens de eerste kennismaking wordt het zaadje geplant.”
Apotheker had beter onderzoek moeten doen naar alternatief vitamine B12-injecties: Een patiënt met een allergie voor benzylalcohol had vitamine B12-injecties nodig. Door leveringsproblemen vroeg de patiënt de apotheker het middel tijdelijk in het buitenland te bestellen, maar de apotheker had die mogelijkheid niet voldoende onderzocht. Volgens de Geschilleninstantie Openbare Apotheken had de apotheker daarmee niet gehandeld zoals van een redelijk handelend en redelijk bekwaam zorgverlener mag worden verwacht.
Niet-hormonale optie tegen opvliegers: fezolinetant: De selectieve neurokinine-3 receptorantagonist fezolinetant vermindert de ernst en frequentie van opvliegers en nachtelijk zweten tijdens de menopauze ten opzichte van placebo.
Gebruik van hormoonzalf en basiscrème behoeft aandacht: Dagelijks komen patiënten met eczeem in de apotheek bij wie de klachten niet optimaal onder controle zijn. Een smeerconsult – waarbij de apotheekmedewerker het gebruik van hormoonzalven en indifferente middelen met de patiënt bespreekt en tips geeft voor zelfmanagement – resulteert in minder jeuk en minder eczeemplekken. “Deze extra zorg heeft een positief effect op het dagelijks leven van patiënten met eczeem.”
Bellen voor therapietrouw en paarse krokodillen in de apotheek: Apothekers zijn overal in het land bezig hun positie in de regio te versterken. In dit artikel een overzicht van enkele initiatieven om de farmaceutische zorg te verbeteren, zoals apothekers in Midden- en West Brabant die patiënten helpen met oogdruppelen en Friese apothekers die paarse krokodillen in de apotheek verzamelen.
Seksuele bijwerkingen: maak ze bespreekbaar: Meer dan driehonderd geneesmiddelen kunnen een seksuele bijwerking veroorzaken. Promovenda en apotheker Rineke Gordijn merkt dat er nog steeds een taboe rust op het bespreken ervan bij zowel patiënten als zorgverleners. “Apothekers moeten over die drempel heen en ook ongemakkelijke onderwerpen bespreekbaar maken.”
'Dokter, ik heb zo'n last van mijn DNA': Genetica krijgt een steeds prominentere plek in de medische zorg en de maatschappij. We weten steeds beter wat de genetische oorzaken zijn van erfelijke aandoeningen. Maar wat kunnen patiënten vervolgens met de kennis over afwijkingen in hun DNA? Deze vraag stond centraal in de oratie van Mieke van Haelst, met als titel ‘Dokter, ik heb zo’n last van m’n DNA’ die zij op 10 maart uitsprak.
Eindelijk van start met het farmacogenetisch paspoort: Vijftienduizend deelnemers aan de populatiecohorten Lifelines en Lifelines NEXT in Noord-Nederland krijgen hun farmacogenetisch paspoort in een grootschalige implementatiestudie van het Universitair Medisch Centrum Groningen. In samenwerking met Synappz Digital Healthcare is een smartphone-applicatie ontwikkeld om de implicaties duidelijk uit te leggen aan de deelnemers.
Genetische data en medicatiebewaking op orde met DNA-pas: Door klinisch bewijs en dalende kosten zullen farmacogenetische panels de genotypering van individuele genen vervangen. Rapportage en medicatiebewaking in informatiesystemen moeten hierop worden aangepast. De DNAmedicatiepas is een nieuwe en robuuste oplossing om farmacogenetische uitslagen en adviezen op het juiste moment beschikbaar te hebben.
Onterecht CYP2D6*1/*1: Een casus van het LUMC laat zien dat het belangrijk is om bij de interpretatie van een farmacogenetische testuitslag te weten welke varianten wel en niet worden getest. Ook is het van belang naar de kwaliteit van het betrokken laboratorium te kijken.
‘Farmacogenetica mooi instrument om vooraf meest geschikte therapie vast te stellen’: Het aantal openbaar apothekers dat actief aan de slag gaat met farmacogenetica moet echt fors omhoog, vindt Fleur van Gelder. Het is de manier om medicatie af te stemmen op de individuele patiënt, geneesmiddelengebruik te optimaliseren en verspilling tegen te gaan. “Het is echt niet het antwoord op alles, maar helpt wel ernstige bijwerkingen te voorkomen.”
Apotheker kan met farmacogenetica het verschil maken voor de patiënt: Apotheek Asten heeft inmiddels zeven jaar ervaring met een farmacogenetisch consult voor patiënten met ernstige bijwerkingen of een lage respons. Volgens apotheker Ineke van Woerkom is genotypering essentieel voor veilig medicijngebruik, maar ze ziet nog te weinig apothekers het oppakken. “Farmacogenetica moet een vast onderdeel zijn in de apotheek, want hiermee kunnen we veel betekenen voor patiënten.”
Iedereen een farmacogenetisch profiel; resultaten PREPARE-studie: PREPARE is de eerste grootschalige, internationale studie die laat zien dat het uitvoeren van een farmacogenetische paneltest werkt in de klinische praktijk. De volgende fase is de resultaten te vertalen naar de dagelijkse praktijk. Hiervoor is het belangrijk vast te stellen welke patiënten het meest baat hebben bij een farmacogenetisch profiel. De PREPARE-studieresultaten brengen die stap een stukje dichterbij.

2 Volgende 98 item(s) »

Navigatie

2023