Inzicht in therapietrouw bisfosfonaten
Dat is de uitkomst van een consensusdocument van een Oostenrijkse werkgroep van deskundigen op het thema ‘bot-biomarkers bij osteoporose’ [Wien Med Wochenschr aug 14,2012].
Lange tijd werden biomarkers als middel voorgesteld om de diagnose osteoporose en fractuurrisico te bepalen. Deze optie blijkt, vanwege allerlei factoren die invloed hebben op botvorming en botafbraak, toch vrij lastig.
De consensusgroep stelt dat sommige bot-biomarkers wel uitermate geschikt zijn om de therapietrouw van bisfosfonaten te vervolgen. Biomarkers die in de praktijk worden gebruikt zijn: osteocalcine, N-terminaal procollageen type 1-collageen (P1NP), botspecifiek alkalisch fosfatase en C-telopeptide (bèta-CTX). Laatstgenoemde marker lijkt de belangrijkste kandidaat voor monitoring van therapietrouw bij bisfosfonaten.
bèta-CTX is een stof die de botresorptiestatus weergeeft. De auteurs stellen dat monitoring pas zin heeft als het bot weer in rust is, bijvoorbeeld zes maanden na de fractuur. Zonder fractuur kan de waarde van bèta-CTX direct als uitgangswaarde dienen. Is er een fractuur dan moet men zes maanden wachten voor de dan te bepalen uitgangswaarde bruikbaar is voor follow-up. Een herhaling van de bepaling na drie maanden heeft dan een hoge voorspellende waarde voor therapietrouw. Voor de bisfosfonaten risedronaat, alendronaat, ibandronaat en zoledronaat (intraveneus) werd een daling van het serum bèta-CTX met 58-81% vastgesteld. De bèta-CTX-botmarker heeft geen voorspellende waarde bij botmetastasen of andere ziekten waarvoor bisfosfonaten worden gebruikt. Glucocorticoïden-geïnduceerde osteoporose is ook een exclusiecriterium om bèta-CTX als botmarker te gebruiken voor therapietrouw van een bisfosfonaat.
Dr. Eveline van der Veer, biochemicus botstofwisseling van het Universitair Medisch Centrum Groningen, bevestigt dat ‘de afdeling reumatologie en immuunziekten van het UMCG, de bot-biomarkers in hun poliklinische praktijk met succes hebben ingevoerd’. bèta-CTX geeft apothekers een nieuwe mogelijkheid hun farmaceutische zorgtaak te ondersteunen.