Ernstig astma: tiotropium effectief
Een aanzienlijk deel van de astmapatiënten houdt ernstige klachten, ondanks de behandeling met langwerkende beta-agonisten (LABA’s) en inhalatiecorticosteroïden (ICS). Kerstjens en collega’s uit vijftien landen onderzochten in twee klinische studies of de toevoeging van het langwerkende anticholinergicum tiotropium bij deze patiënten voordelen biedt [N Engl J Med 2012, DOI: 10.1056/NEJMoa1208606]. Tiotropium is een belangrijk middel bij de behandeling van COPD, maar is niet opgenomen in behandelrichtlijnen voor astma.
Patiënten mochten deelnemen aan de studie als zij, ondanks dagelijks gebruik van LABA’s en ICS, een aanhoudende beperking van de luchtstroom hadden en in het jaar voorafgaand aan de studie minstens een exacerbatie hadden doorgemaakt. Gedurende 48 weken kregen in totaal 912 patiënten dagelijks twee inhalaties met 2,5 mcg tiotropium of placebo via een soft-mist inhalator (Respimat).
Na 24 weken nam de FEV1-waarde in de tiotropiumgroep significant toe. De toename ten opzichte van placebo, gemeten vóór toediening van de studie- en onderhoudsmedicatie, bedroeg in de twee studies 88 ml respectievelijk 111 ml en na toediening van medicatie 86 ml respectievelijk 154 ml.
In de tiotropiumgroep was de tijd tot aan de eerste ernstige exacerbatie 56 dagen langer dan in de placebogroep. De reductie van het risico op een ernstige exacerbatie bedroeg na 48 weken 21% (hazard ratio 0,79). De bijwerkingen waren gelijk in beide groepen.
Volgens een redactioneel commentaar lijken de resultaten veelbelovend, maar moeten ze voorzichtig geïnterpreteerd worden [DOI:10.1056/NEJMe1209381]. De onderzoekers controleerden bijvoorbeeld niet op de therapietrouw van de onderhoudsmedicatie. Daarnaast is een specifieke groep patiënten geselecteerd voor het onderzoek, namelijk astmapatiënten met aanhoudende beperking van de luchtstroom. Deze categorie patiënten heeft dezelfde kenmerken als niet-rokers met COPD, bij wie het gunstige effect van tiotropium duidelijk is aangetoond. Tot slot is voorzichtigheid geboden bij patiënten met hart- en vaatziekten.