Virus verwekker van diabetes type 1

Een besmetting met het enterovirus kan leiden tot diabetes type 1. Dit mogelijke verband is door Australische weten­schap­pers vastgesteld na analyse van verschil­len­de observationele studies [BMJ 2011; 342:d35].

Onderzoekers denken dat diabetes type 1 het gevolg is van een complex samenspel tussen genetische predispositie, het immuun­systeem en omgevingsfactoren. De afgelopen jaren is de incidentie van type 1 diabetes onder kinderen sterk toegenomen, vooral bij kinderen jonger dan 5 jaar. In Europa bleek de jaarlijkse groei tussen 1989 en 2003 3,9% te zijn. Genetische factoren alleen kunnen deze toename niet verklaren.

Epidemiologische studies laten een mogelijke rol zien van virale infecties bij de ontwikkeling van diabetes type 1. Zij tonen een significante geografische variatie in incidentie aan, een seizoensafhankelijke ziektepresentatie en een toegenomen diabetes­incidentie na epidemieën met enterovirus.

Van de omgevingsfactoren die geasso­cieerd zijn met diabetes type 1 zijn enterovirussen wellicht de meest bestudeerde. De eerste melding stamt van 1969. Daarna volgden diverse studies, bij zowel dieren als mensen, waarbij voornamelijk het coxsackievirus B4 betrokken was. Diabetespatiënten hadden meer enterovirus IgM of IgG in hun bloed vergeleken met controlegroepen. Prospec­tieve studies hebben ook meer entero­virus­infecties laten zien bij kinderen die anti­lichamen ontwikkelden tegen de eilandjes van Langerhans of diabetes ontwikkelden.

De relatie tussen enterovirus en diabetes blijkt echter niet consequent, waardoor het onderwerp controversieel blijft. Daarbij komt dat in diermodellen is aangetoond dat virale infecties ook tegen diabetes kunnen beschermen. Een systematische review van serologische studies van coxsackie-B-virus gaf geen verband met diabetes type 1. Er was echter nog geen review van studies die het virus met moleculaire technieken aantonen.

De Australiërs hebben 26 case-controle-studies onderzocht waaraan in totaal ruim 4400 patiënten meededen. De uitkomst­maten waren diabetesgerelateerde auto­immuniteit en diabetes type 1. De meta-analyse liet een duidelijk verband zien tussen enterovirusinfectie en de uitkomstmaten (respectievelijke oddsratios 3,7 en 9,8).   De onderzoekers wijzen er wel op dat grote prospectieve studies nodig zijn om harde conclusies te kunnen trekken.