Meer aandacht nodig voor verslavende werking pregabaline

“Ik moet medicijnen hebben. Als je ze niet geeft, vermoord ik je.” Met die woorden drong een dakloze man begin september Service Apotheek Slotermeer binnen. Hij liep om de balie heen en ging zelf in de ladekast op zoek naar pregabaline. “Al snel zei hij: sorry, ik weet dat ik dit niet moet doen, maar ik heb het echt nodig; ik kan niet anders”, blikt openbaar apotheker Marcel Kooij van apotheekgroep Nieuw-West, waar de overvallen apotheek onder valt, terug. “Het was echt een wanhoopsdaad.”

Pregabaline is geregistreerd voor de behandeling van bepaalde vormen van epilepsie, neuropathische pijn en een gegeneraliseerde angststoornis. “Maar”, zegt Sarah Graman, die als senior preventiedeskundige werkt bij Jellinek, “we weten dat het middel een euforisch en verdovend gevoel kan veroorzaken. Hierdoor gebruiken sommige mensen het om de scherpe kantjes van het leven af te halen. Denk aan asielzoekers die het middel krijgen in het land van herkomst of tijdens hun reis om de overtocht naar Europa minder spannend te maken of aan dak- en thuisloze migranten met slechte toekomstperspectieven.”

Vooral bij deze kwetsbare groepen komt volgens Graman misbruik en verslaving steeds vaker voor. “Door de situatie waarin deze mensen zich bevinden en het gevoel dat het middel teweeg kan brengen, is bij deze mensen de kans hierop groter.”

Verdovend effect

In de samenvatting van de productkenmerken van alle pregabalinepreparaten die in Nederland op de markt zijn, staat dat het middel bij therapeutische doses “geneesmiddelafhankelijkheid” kan veroorzaken en dat gevallen van verkeerd gebruik en misbruik zijn gemeld. Vooral bij patiënten die bekend zijn met middelenmisbruik is het risico hierop groter.

Volgens Graman is er weinig kans op misbruik als pregabaline wordt gebruikt in de juiste dosering voor een geregistreerde aandoening en de patiënt niet bekend is met middelenmisbruik. “Pregabaline is zeker niet te vergelijken met opioïden als oxycodon. Het zit eerder in de hoek van de benzodiazepinen, ook qua verdovend effect, maar de medicijnen zijn vanwege andere werkingsmechanismes niet één op één te vergelijken.”

Off-labelgebruik

Vanwege de toegenomen vraag naar pregabaline vindt Graman het belangrijk dat er onder zorgverleners aandacht komt voor het off-labelgebruik en de verslavende werking. “Straatartsen en artsen bij asielzoekerscentra (azc’s) zijn zich hiervan al steeds meer bewust. Voor artsen in azc’s is het protocol om pregabaline voor te schrijven aangepast: ze mogen het middel niet op verzoek voorschrijven, maar moeten eerst kritisch navragen of de patiënt een aandoening heeft waarvoor het middel is geregistreerd.”

En hoewel andere artsen en apothekers misschien minder vaak in contact komen met deze kwetsbare groepen, is het voor alle zorgprofessionals van belang alert te blijven, onderstreept Graman. “Ze moeten pregabalinegebruikers altijd attenderen op de verslavende effecten.”