‘Zelfredzaamheid van ouderen vraagt meer dan technologie’

Het verkennend onderzoek van het Nivel, in opdracht van de gemeente Den Haag, laat zien dat er in de bestaande literatuur nog weinig bekend is over wat specifieke groepen nodig hebben om hun zelfredzaamheid te behouden, onder wie thuiswonende ouderen met een migratieachtergrond.

Uit de verkenning van de literatuur onder diverse groepen – mensen met een ondersteuningsbehoefte, mantelzorgers en zorgprofessionals – werden meerdere overeenkomstige behoeften genoemd, zoals psychosociale ondersteuning, behoud van eigen regie en praktische ondersteuning. Technologische hulpmiddelen die hierbij aansluiten zijn onder andere virtuele (AI-)compagnons via TV of apps, die gesprekken voeren of spellen aanbieden.

Op het domein van eigen regie gaat het om meldsystemen om mensen te herinneren aan de inname van medicatie, en voor praktische ondersteuning onder andere vormen van valdetectiesystemen.

Veel stress

Uit interviews van Nivel met negen zelfstandig wonende vrouwen van Surinaams-Hindoestaanse afkomst blijkt dat zij soms moeite hebben om grip en overzicht te houden. Ze voelen zich niet altijd veilig en lopen in het dagelijks leven tegen praktische uitdagingen aan.

De vrouwen hebben behoefte aan persoonlijke ondersteuning bij het plannen of bezoeken van medische afspraken en het bijhouden van administratie, en voor sommige vrouwen zorgde (digitale)post voor veel stress.

Verder blijken ze behoefte te hebben aan praktische hulpmiddelen, zoals antislipmatten in de woning of licht dat automatisch aangaat. Sommigen ontvingen hulp vanuit hun sociale netwerk, maar anderen hadden juist een klein sociaal netwerk waar ze niet op terug konden vallen.

Robotstofzuigers

Volgens de onderzoekers wordt technologie deels gezien als oplossing voor deze uitdagingen, maar er zijn ook barrières. Dat zijn vooral de kosten, een gebrek aan digitale vaardigheden en weerstand tegen technologische innovaties.

Op basis van een online vragenlijst die is ingevuld door 28 zorgprofessionals concludeert Nivel dat ook zorgprofessionals deze knelpunten herkennen: zij zien de meerwaarde van technologische ondersteuning, maar benadrukken dat goede begeleiding bij het gebruik ervan essentieel is.

Volgens sommige deelnemers aan de interviews zou technologie kunnen bijdragen aan hun zelfredzaamheid. Ze noemden robotstofzuigers of deurcamera’s als nuttige innovaties.

Early adaptors

Mogelijke verbeterpunten voor het inzetten van technologie ter ondersteuning van zelfredzaamheid zijn, volgens Nivel, het inzetten van sleutelfiguren en ‘early adopters’, zij kunnen achterblijvers inspireren en weerstand helpen overwinnen, en het aanbieden van hulp en begeleiding - via helpdesk of aanspreekpunt - bij de inzet van technologische hulpmiddelen.

De onderzoekers adviseren verder bij het ontwikkelen en inzetten van technologische hulpmiddelen rekening te houden met percepties en overtuigingen die samenhangen met culturele achtergronden.

‘We moeten grenzen