Een op de drie Nederlanders kan moeilijk weg vinden in de zorg
Uit de meest recente cijfers uit november 2023 van het Nivel blijkt dat in Nederland 35% van de bevolking onvoldoende of beperkte gezondheidsvaardigheden heeft. Het percentage mensen met onvoldoende of beperkte gezondheidsvaardigheden varieert over de jaren heen van 25% in 2021 tot 36% in 2017.
De steekproef van het Nivel was in alle jaren onder 1500 personen en was, volgens de onderzoekers, representatief voor de algemene bevolking in Nederland van 18 jaar en ouder naar leeftijd en geslacht. In 2023 was de respons 48% (723 respondenten).
De cijfers zijn afkomstig van vragenlijstonderzoek binnen het Nivel Consumentenpanel Gezondheidszorg, waar gezondheidsvaardigheden sinds 2012 periodiek worden gemeten.
Gezondheidsverschillen
Mensen met onvoldoende of beperkte gezondheidsvaardigheden vinden het vaak lastig om hun weg te vinden in de zorg en om te communiceren met zorgverleners. Ook zijn ze minder goed in staat om te gaan met gezondheid en ziekte en hebben ze over het algemeen slechtere gezondheidsuitkomsten. Daarmee zijn, volgens het Nivel, gezondheidsvaardigheden een belangrijke determinant van gezondheidsverschillen.
Hoewel het percentage mensen met onvoldoende of beperkte gezondheidsvaardigheden fluctueert over de jaren heen, laten cijfers uitgesplitst naar sociaal-demografische kenmerken wel een consistent beeld zien: gezondheidsvaardigheden zijn ongelijk verdeeld in de algemene bevolking.
Volgens de onderzoeker hebben ouderen, mensen met een lagere opleiding en mensen met een slechtere ervaren gezondheid vaker te maken met onvoldoende of beperkte gezondheidsvaardigheden dan respectievelijk jongeren, mensen die hoger zijn opgeleid, en mensen die hun gezondheid als beter ervaren.
Noordelijke provincies
Ook regionaal zijn er verschillen in gezondheidsvaardigheden: mensen in de noordelijke provincies – Groningen, Friesland en Drenthe – hebben relatief vaker beperkte gezondheidsvaardigheden.
Algemeen geldt dat onvoldoende of beperkte gezondheidsvaardigheden vaker voorkomen bij groepen in onze samenleving die al kwetsbaarder zijn in fysiek, sociaal en maatschappelijk opzicht, aldus het Nivel.