Patiënt krijgt vaak verkeerde dosering antibioticum op ic
Infecties met bacteriën zijn een groot probleem bij intensive care-patiënten: maar liefst 30% overlijdt. Deze hoge mortaliteit vormde de aanleiding voor het onderzoek van ziekenhuisapotheker Eveline Wallenburg, die tot voor kort werkzaam was in het Radboudumc.
Antibiotica zijn van groot belang op de intensive care (ic), maar dan moeten patiënten wel de juiste dosering krijgen. “Het probleem is dat de standaarddoseringen zijn gebaseerd op onderzoek bij gezonde vrijwilligers, of bij patiënten die niet op een ic zijn opgenomen. Bovendien zijn veel doseringen decennia geleden vastgesteld”, stelt Wallenburg in haar proefschrift Revisiting antimicrobial therapy in critically ill patients through pharmacometrics.
Bij ic-patiënten werken de nieren vaak minder goed of juist te snel, wat een grote invloed heeft op de bloedspiegels van verschillende antibiotica. Mogelijk hebben ic-patiënten dus aangepaste doseringen nodig om de effectiviteit en veiligheid te borgen.
Wallenburg onderzocht of het mogelijk is de dosering te verbeteren van drie veelgebruikte antibiotica op de ic: flucloxacilline, ciprofloxacine en piperacilline-tazobactam. Ze bepaalde de bloedspiegels van deze antibiotica bij ic-patiënten, en verzamelde andere informatie, zoals leeftijd, geslacht en nierfunctie.
Verhoogde nierfunctie
Vervolgens combineerde Wallenburg alle gegevens in door haar zelf ontwikkelde computermodellen. Toen bleek dat de standaarddosering van ciprofloxacine en piperacilline-tazobactam vaak veel te laag was, vooral bij patiënten met een verhoogde nierfunctie. “We zagen dat slechts een paar procent van deze patiënten voldoende hoge bloedspiegels had. Verder bleek dat de dosering te laag was bij bacteriën die minder gevoelig zijn voor antibiotica”, aldus Wallenburg, die benadrukt dat veel ziekenhuizen niet zijn ingericht op verhoogde nierfuncties. “Meestal is er wel bewaking op verminderde nierfuncties, terwijl onderbehandeling gevaarlijker is dan overbehandeling. Het is daarom belangrijk patiënten met een verhoogde nierfunctie te identificeren en doseringen hierop aan te passen.”
Implementatie
De computermodellen zijn inmiddels geïmplementeerd in diverse softwareprogramma’s en toepasbaar in de praktijk. Op basis van patiëntgegevens geven de modellen advies over de juiste dosering. “Zorgverleners moeten daarbij wel opletten dat de patiënt niet te afwijkend is van de populatie waarin wij onderzoek hebben gedaan”, waarschuwt Wallenburg, “bijvoorbeeld bij ic-patiënten in een brandwondencentrum is de situatie anders. De voorspellingen van het model zijn dan minder nauwkeurig.”
Het Radboudumc gaat in een vervolgonderzoek bepalen of de bloedspiegels die als effectief worden beschouwd dat ook echt zijn, en of het mogelijk is antibiotica lokaal toe te passen.
Wallenburg werkt inmiddels in Ziekenhuis Rivierenland en blijft ook daar betrokken bij infecties en antibiotica. “Bij de patiëntbesprekingen op de ic ben ik aanwezig en ik ben lid van het antibioticateam.”