‘ICT en industrie: maak maatwerk bij dosering mogelijk’
Patiënten krijgen vaak niet de juiste dosering van een geneesmiddel, omdat het meeste onderzoek is gedaan onder gezonde blanke mannen tussen de 18-55 jaar. Hierdoor ontstaat een ‘gemiddelde’ dosering die vaak niet optimaal is voor bijvoorbeeld kinderen of mensen met een ander genetisch profiel, stelt de nieuwe hoogleraar klinische farmacometrie Birgit Koch van het Erasmus MC, die vanmiddag haar oratie uitspreekt, die via een livestream is te volgen. “We zien bijvoorbeeld bij het gebruik van antipsychotica door kinderen dat 20-40% veel bijwerkingen krijgt, zoals ernstige gewichtstoename. Vaak moeten ze daardoor stoppen met de therapie.”
In haar oratie ‘Iedereen is een beetje gemiddeld’ noemt Koch verder het doseren van antibiotica, zoals amoxicilline, waarvan iedereen nu een zelfde dosis krijgt. “Mogelijk krijgen patiënten daardoor juist een te lage dosering, maar dat weten we niet omdat bij veel geneesmiddelen geen onderzoek is gedaan naar dosering, concentratie of effect. Bij alle medicijnen van vóór 1995 is dat zelfs nooit onderzocht.”
Koch adviseert apothekers niet te makkelijk uit te gaan van de gemiddelde patiënt en bijvoorbeeld eerst uit te zoeken bij welke doelgroep is getest. “Een bijwerking kan ook optreden als die niet staat vermeld in de registratietekst. Zo ervaren vrouwen vaak heel andere bijwerkingen dan mannen.”
Uit onderzoek in de Verenigde Staten blijkt dat tien jaar na registratie bij 40% van de medicijnen bijwerkingen zijn gemeld die niet eerder bekend waren, aldus Koch.
Softwarehuizen
Met behulp van nieuwe algoritmes en patiëntendossiers is het mogelijk meer maatwerk te leveren bij doseren, maar volgens Koch moeten de apotheekinformatiesystemen daarvoor meer variabelen inbouwen, zoals BMI, farmacogenetica en onderliggend lijden. “Inmiddels weten we best veel over het medicatiegebruik bij verschillende patiëntgroepen, maar de implementatie van patiëntkarakteristieken door softwarehuizen blijft ver achter.”
Verder pleit Koch voor onderzoek door de farmaceutische industrie bij de juiste doelgroepen. “Welke patiënten gaan een geneesmiddel uiteindelijk gebruiken, die vraag moet de industrie zichzelf vaker stellen. Dat betekent ook meer onderzoek bij vrouwen en kinderen.”
Eerste leerstoel
Op het vakgebied klinische farmacometrie – het toepassen van de optimale dosering voor een bepaalde patiënt – is dit wereldwijd de eerste leerstoel, maar dat behoeft volgens Koch wel enige nuancering. “Natuurlijk zijn er meer hoogleraren, bijvoorbeeld in de klinische farmacologie, die zich bezighouden met geïndividualiseerde doseringen. Maar ik ben blij dat er meer aandacht komt voor dit onderwerp.”
Koch gaat zich de komende periode onder meer bezighouden met het implementeren van algoritmes in het ziekenhuisinformatiesysteem in het Erasmus MC. Ook gaat ze samen met de TU Eindhoven het real time meten van bloedwaarden bij patiënten testen. “Uiteindelijk kunnen we via monitoring thuis een dosering direct bijsturen.”