2019

Vetrijk dieet verlaagt gehalte magnesium in het bloed: Bijna een op de drie patiënten met gevorderde diabetes type 2 heeft een te lage concentratie magnesium in het bloed. Dit wordt deels veroorzaakt door een te vetrijk dieet. Het verbeteren van de magnesiumbalans kan een belangrijke strategie zijn om de incidentie van diabetes type 2 te verlagen en het ziekteverloop te verbeteren.
Serum magnesium significant lager bij hypertensiepatiënten: Statistische analyses van datasets van de serum magnesiumwaarden van gezonde mensen, willekeurige hypertensiepatiënten en ernstige hypertensiepatiënten laten significant verlaagde serum magnesiumwaarden zien bij hypertensiepatiënten. Magnesiumtekort kan bijdragen aan een verhoogd cardiovasculair risicoprofiel, terwijl magnesiumsuppletie dit risico en de bloeddruk juist kunnen verlagen.
Bij extra uteriene graviditeit is methotrexaat vaker geïndiceerd: Methotrexaat (MTX) is voor vrouwen met een buitenbaarmoederlijke zwangerschap een goed alternatief voor een chirurgische interventie. Met de meest recente richtlijn Tubaire Extra Uteriene Graviditeit (EUG) en Zwangerschap met Onbekende Locatie (ZOL) wordt methotrexaat vaker geïndiceerd. Dit artikel gaat in op veel voorkomende vragen uit de klinische praktijk over indiceren, voorschrijven en toedienen van MTX.
Psychiatrische patiënt zeer gebaat bij afbouwmedicatie: In Nederland is afbouwmedicatie (taperingstrips) ontwikkeld waarmee het patiënten vaker lukt te stoppen met psychofarmaca, met minder onttrekkingsverschijnselen. In dit artikel wordt uitgelegd hoe afbouwmedicatie mogelijk maakt wat door de farmaceutische industrie en de psychiatrie jarenlang is nagelaten. “Patiënt en behandelaar kiezen samen een afbouwschema op maat.”
Antidepressiva werken vaak sneller dan gedacht: Patiënten die aan een antidepressivum beginnen, krijgen vaak te horen dat het middel pas na een paar weken zal werken en dat de depressieve klachten de eerste weken erger kunnen worden. Hoewel het effect pas na een week of zes optimaal is, kan na twee weken al worden voorspeld of een behandeling zal aanslaan.
Ataxie meest gemeld bij anti-epileptica en vaccins: Aan cerebellaire ataxie kunnen diverse oorzaken ten grondslag liggen, waaronder degeneratieve aandoeningen en infectieuze hersenziekten, maar ook bijwerkingen van geneesmiddelen. Bij Bijwerkingencentrum Lareb kwamen 184 meldingen binnen van (cerebellaire) ataxie als vermoede bijwerking. De meeste waren in relatie tot anti-epileptica en vaccins.
‘Van te veel me too’s wordt niemand blij’: Het is behelpen in de psychiatrie wat betreft farmacotherapie. Veel leveringsproblemen, kwetsbare patiënten die hierdoor nog achterdochtiger worden over hun behandeling en gebrek aan echt nieuwe geneesmiddelen met een hoge therapeutische waarde. Apotheker psychiatrie Mascha Groothedde-Kuyvenhoven hoopt op echte innovatie door de industrie. “Van heel veel van hetzelfde wordt niemand blij.”
Vrouwen met hartfalen zijn beter af met lagere dosering: Vrouwen met hartfalen hebben waarschijnlijk meer baat bij een lagere dosering van een ACE-remmer of angiotensine-II-receptorblokker (ARB) en een ß-blokker dan in richtlijnen wordt aanbevolen.
Hoop gevestigd op psychedelica bij therapieresistente depressie: Twee psychedelica, ketamine en psilocybine, bieden mogelijk uitkomst bij therapieresistente depressie. Arts-onderzoeker Sanne Smith en GZ-psycholoog Jan Mars zien dat patiënten die de middelen gebruiken “beter door moeilijke situaties heen lijken te komen”. Ook voor mensen met andere rigide psychische aandoeningen kunnen psychedelica wellicht iets gaan betekenen.
Kinderen reageren anders op psychofarmaca dan volwassenen: De Amsterdamse neuroradioloog Liesbeth Reneman vindt steeds meer aanwijzingen dat de effecten van psychotrope medicatie afhankelijk zijn van de mate waarin de hersenen in ontwikkeling zijn. Ze onderzoekt of de veranderingen in het kinderbrein wellicht zelfs permanent zijn. Haar recentste bevinding: methylfenidaat zorgt bij jongens, en níet bij volwassenen, voor meer witte stof.
Bescheiden verschillen in effectiviteit antipsychotica: Vrijwel alle beschikbare antipsychotica verminderen de symptomen bij schizofrenie. De verschillen in effectiviteit tussen de diverse antipsychotica bij schizofrenie zijn bescheiden. Verschillen in het bijwerkingenprofiel zijn meer uitgesproken.
Ook in Nederland stijgt het gebruik en het misbruik van opioïden: Het gebruik van opioïden in Nederland is tussen 2008 en 2017 bijna verdubbeld. Het misbruik van opioïden lijkt tegelijkertijd ook toe te nemen.
Ertapenem veelbelovend bij multiresistente tuberculose: Met de toenemende resistentie tegen eerstelijnsmedicatie is de behandeling van tuberculose een steeds grotere uitdaging. Het is noodzakelijk meer actieve tbc-medicijnen te ontwikkelen. Maar ook de inzet van middelen uit patent bij nieuwe indicaties kan effectief zijn. Zo lijkt ertapenem een waardevolle aanwinst voor de behandeling van multiresistente tuberculose.
‘Veiligheid staat altijd voorop bij geneesmiddelonderzoek’: Bij het Centre voor Human Drug Research (CHDR) in Leiden worden nieuwe geneesmiddelen voor het eerst getest op personen. Niet zelden blijken middelen helemaal niet te werken of zodanig heftige bijwerkingen te hebben dat ze nooit op de markt zullen komen. “Een onderzoek wordt snel afgebroken als in een vroeg stadium onvoorziene bijwerkingen optreden.”
Praatplaat als hulpmiddel bij eerste uitgifte aan anderstalige: Apotheek Orion (Amersfoort) ontwikkelde een hulpmiddel om het eerste-uitgiftegesprek begrijpelijk te maken voor Farsi-talige (Iraanse en Afghaanse) zorgvragers die geen Nederlands verstaan: de praatplaat. Uit onderzoek blijkt dat het gebruik van icoontjes helpt mits de afbeeldingen correct zijn gekozen en passen bij de culturele achtergrond van de doelgroep.
Voorwaardelijke schorsing voor verkeerd informeren van patiënt: Een patiënt kreeg een te lage dosering van een medicijn en diende een schadeclaim in bij de apotheek, die deze zou hebben gemeld bij de beroepsaansprakelijkheidsverzekering. Toen bleek dat de verzekeraar van niets wist, diende de patiënt een klacht in. Het regionaal tuchtcollege oordeelde de klacht gegrond en legde voorwaardelijke schorsing op. In hoger beroep heeft het Centraal Tuchtcollege deze straf bekrachtigd.
Bètablokkers niet onthouden aan COPD-patiënten met hartprobleem: Gebaseerd op het gelimiteerde aantal onderzoeken naar het gebruik van bètablokkers door patiënten met COPD, lijkt het aantal exacerbaties niet toe- of af te nemen.
Bremelanotide effectief bij seksueel verlangenstoornis: Bremelanotide verbetert het seksueel verlangen en de gerelateerde stress bij premenopauzale vrouwen met een hypoactief seksueel verlangenstoornis. Het veiligheidsprofiel is gunstig.
Steeds grotere noodzaak voor nieuwe antidiabetica: Onderzoeken naar de nieuwe SGLT-2-remmers geven duidelijke aanwijzingen op cardiovasculair gunstige effecten. Toch worden ze door ontbreken van data over langetermijnveiligheid (nog) niet goed genoeg geacht voor de behandelstandaard. Gezien het snel groeiend aantal diabetici is het cruciaal dat onderzoek naar nieuwe antidiabetica wordt uitgebreid.
Insuline degludec geeft minder ernstige hypo’s dan glargine: De fabrikant van insuline degludec claimt terecht, zo oordeelt het Instituut Verantwoord Medicijngebruik (IVM), dat zijn product minder ernstige hypoglymieën veroorzaakt dan insuline glargine (100 E/ml). De klinische relevantie lijkt echter zeer beperkt, omdat het om lage absolute aantallen gaat. Hetzelfde geldt voor nachtelijke hypo’s.
Richtlijn te grofmazig om risicopatiënt te selecteren: Risicopatiënten selecteren voor een medicatiebeoordeling op basis van de richtlijn Polyfarmacie bij ouderen is niet doelmatig, concluderen klinisch farmacologen in het Jeroen Bosch Ziekenhuis (JBZ) na een pilot. Volgens klinisch geriater Janet Bootsma en ziekenhuisapotheker Audrey Blenke kan het selecteren van de risicopatiënten effectiever en is het scholen van artsen in het voorkomen van bijwerkingen belangrijk.
MEK-remmers bieden kansen bij aanpak neuroblastoomtumoren: Neuroblastoomtumoren die terugkomen na behandeling (recidieven) zijn erg agressief en reageren slecht op de bestaande therapieën. MEK-remmers kunnen mogelijk worden gebruikt als behandeling voor deze tumoren. Ze zijn extra effectief in combinatie met BCL-2-remmers, zo blijkt uit promotieonderzoek van Thomas Eleveld. Beide remmers zijn nu ook in klinische ontwikkeling voor neuroblastoomtumoren.
Behandeluitkomst centraal bij invoering clusterprijs: De focus van een ziektebehandeling zou minder moeten liggen op de kosten en meer op de uitkomst. Dit kan mogelijk gerealiseerd worden door een clusterbenadering, waarbij één geneesmiddelprijs wordt overeengekomen voor de succesvolle behandeling van één specifiek ziektebeeld, betoogt ziekenhuisapotheker Pieter Knoester.
‘Niet goed om beslissingen alleen op richtlijn te baseren’: Door medicatiebeoordelingen zijn apothekers erachter gekomen dat ze voor een gesprek met de arts over een patiënt andere vaardigheden nodig hebben, zegt SIR-apotheker Adrianne Faber. Ze moeten klinisch kunnen redeneren. Huidige farmaciestudenten leren dit al tijdens hun opleiding, voor de ouderen zijn er nascholingen. “We zitten nog steeds in een leerproces.”
Statine zinvol bij vitale oudere met hart- en vaatziekten: Cholesterolverlagende medicatie bij oudere patiënten is volgens een nieuwe meta-analyse het meest effectief bij vitale 75-plussers met hart- en vaatziekten in de voorgeschiedenis. Overweeg te stoppen bij een levensverwachting van korter dan een jaar of (onoverkomelijke) bijwerkingen.
Steekproef: huisarts te snel met cholesterolverlager 70-plusser: Bij 70-plussers zonder hart- en vaatziekten die in het kader van primaire preventie een cholesterolverlager krijgen, lijkt sprake te zijn van overbehandeling. Dat blijkt uit een steekproef in vijf huisartsenpraktijken in de regio Veldhoven, waarbij gebruik is gemaakt van een nieuwe risicocalculator, die rekening houdt met concurrerende risico’s op niet-cardiovasculaire ziekte of sterfte.
Triple-therapie met glycopyrronium verbetert longfunctie bij astma: Toevoegen van glycopyrronium aan een inhalatiecortico-steroïd (ICS) plus langwerkende beta-2-agonist verbetert de longfunctie bij ongecontroleerd astma en vermindert exacerbaties.
Afname van bloeddruk bij nieuw middel esaxerenon: Esaxerenon, als monotherapie of met een ander antihypertensivum, leidt tot een afname van de bloeddruk. Het veiligheidsprofiel lijkt gunstig.
Wees alert op spierklachten bij gebruikers PCSK9-remmers: Gebruikers van nieuwe cholesterolverlagers, de PCSK9-remmers alirocumab en evolocumab, melden klachten van spierpijn ook als zij niet gelijktijdig een statine gebruiken. Sinds de marktoelating van deze middelen in 2015 zijn hierover 404 meldingen binnengekomen bij Bijwerkingencentrum Lareb. “Het is van belang bij deze patiëntengroep alert te zijn op spierklachten, zodat tijdig actie kan worden ondernomen.”
Boete in strijd tegen tekorten: Verhoog de prijzen van generieke medicijnen tot een realistisch niveau en spreek af dat leveranciers een boete krijgen als ze niet tijdig leveren. Peter Groot ziet dat als beter panacee tegen medicijntekorten dan een ijzeren voorraad.
Model voorspelt bloedingsrisico bij VKA-gebruik in ziekenhuis: Om een INR ≥4,5 te voorspellen bij ziekenhuispatiënten die worden behandeld met VKA’s ontwikkelde Albert Dreijer tijdens zijn promotieonderzoek een predictiemodel met een c-waarde van 0,71. Het model bestaat uit risicofactoren die gemakkelijk uit het elektronisch patiëntendossier te halen zijn. Dit maakt het mogelijk op basis van dit predictiemodel een klinische beslisregel te ontwikkelen.
‘Hartpatiënten lopen risico’s door vele medicijnwisselingen’: Harteraad, de vereniging voor mensen met hart- en vaataandoeningen, spant zich tot het uiterste in om de therapietrouw van patiënten te bevorderen. Maar door de vele wisselingen vanwege tekorten, vervuiling en preferentiebeleid raken patiënten in paniek, en sommigen willen zelfs helemaal stoppen met hun medicatie. “Het moet er in de zorg juist om draaien de patiënt zo goed mogelijk te helpen.”
Deprescribing antihypertensiva blijkt lastig zonder richtlijnen: Deprescribing blijkt in de praktijk vaak lastig omdat zorgverleners gebrek aan bewijs en richtlijnen om medicatie veilig af te bouwen als een belemmering ervaren. Dimokrat Hassan heeft daarom binnen zijn promotieonderzoek een handleiding ontwikkeld om huisartsen te helpen antihypertensiva veilig af te bouwen. “De voorkeur gaat uit naar gedeelde besluitvorming met de patiënt.”
Weerstand tegen medicatie speelt rol bij resistente hypertensie: Wanneer hoge bloeddruk onvoldoende daalt met drie optimaal gedoseerde middelen, waaronder een diureticum, is het tijd om andere oorzaken uit te sluiten. Denk aan primair hyperaldosteronisme en het niet goed innemen van medicatie, vanwege (angst voor) bijwerkingen. Leg bij de eerste uitgifte daarom niet te veel nadruk op bijwerkingen, zegt vasculair-internist Jaap Deinum.
Genetica van belang bij doseren vitamine K-antagonisten bij kind: Kennis over het gebruik van vitamine K-antagonisten bij kinderen is nog beperkt. Het promotieonderzoek van Hedy Maagdenberg laat zien dat in de eerste maanden van de behandeling kwaliteitsverbetering mogelijk is. De door haar ontwikkelde doseringsmodellen, welke zowel klinische als genetische factoren bevatten, zouden hierbij kunnen helpen.
‘NHG-Standaard Depressie mist specifiek medicamenteus beleid’: De aanbevelingen over geneesmiddelkeuze in de derde herziening van de NHG-Standaard Depressie zijn globaal en de afgelopen vijftien jaar niet noemenswaardig veranderd. Het is vreemd dat in een zo zorgvuldig samengesteld document het medicamenteuze beleid zo weinig specifiek is en feitelijk is achterhaald, stelt Geurt van den Brink op basis van de resultaten van een recente netwerk-meta-analyse.
Medicatiebeoordeling in praktijk: Om de aanbevelingen uit de geüpdatete module Medicatiebeoordeling te vertalen naar de dagelijkse praktijk zijn twee FTO-modules ontwikkeld. Wat is een geschikte werkwijze en wanneer is afwijken van de nieuwe criteria nodig?
Dupilumab helpt bij ernstige chronische rhinosinusitis: Bij volwassenen met ernstige chronische rhinosinusitis met poliepen reduceert dupilumab de grootte van de poliepen en de ernst van de klachten. Het middel wordt goed verdragen.
Nieuwe opioïde pijnstiller NKTR-181 is mogelijk minder verslavend: NKTR-181, een nieuwe mu-opioïde receptoragonist, lijkt een veilige en effectieve optie te zijn voor patiënten met matige tot ernstige chronische lage rugpijn of andere chronische niet-maligne pijn.
‘De kern van zorg verlenen is met patiënten bezig zijn’: Hij is er trots op dat de zorgfunctie van de openbaar apotheker nu stevig op de kaart staat. Teleurgesteld dat de bekostiging voor zorgtaken nog niet goed is geregeld en er niet meer geëxperimenteerd wordt met het preferentiebeleid. Gerben Klein Nulent over vijf jaar voorzitterschap van de KNMP: “Ik heb m’n best gedaan het goede te doen voor apothekers.”
Een mooie geste: Patiënt wordt behandeld voor kanker, houdt er chronische zenuwpijnen aan over en zet zich nu vrijwillig in voor een stichting die kankerpatiënten en hun naasten helpt: de meest bijzondere patiënt van Elvire ten Berge-de Ridder.
Een persoonlijke overwinning: Door intensief contact met haar apotheker wist een 46-jarige vrouw haar angsten te overwinnen en met succes te beginnen aan de afbouw van de benzodiazepinen. “Dit voelt erg goed en maakt het vak van apotheker extra leuk.”
Cannabinoïden weinig effectief bij mentale aandoeningen: Er is weinig bewijs dat cannabinoïden depressieve aandoeningen, angststoornissen, ADHD, Tourette syndroom, PTSS of psychose verbeteren.
Gift van farmaceutisch bedrijf beïnvloedt voorschrijfgedrag huisarts: Huisartsen die geen giften van farmaceutische bedrijven ontvangen lijken beter te scoren op indicatoren voor efficiënt voorschrijven. Zij schrijven minder kostbare geneesmiddelen voor dan huisartsen die wel giften krijgen.
‘We bellen elkaar regelmatig over bijwerkingen en CYP-afwijkingen’: Reumapatiënt en voedingscoach Franci van der Mijden werd verlost van ernstige bijwerkingen toen apotheker Gertjan Hooijman een CYP-afwijking bij haar vaststelde. Ze ontwikkelde een voedingsmethode voor een afwijkend DNA-profiel en heeft sindsdien intensief contact met haar apotheker over bijwerkingen en farmacogenetica. “We verwijzen ook patiënten naar elkaar door.”
‘Als mens was het een drama, als professional erg leerzaam’: Met acute pancreatitis werd hij opgenomen, daarna volgden sepsis, operaties en intensive care. Een paar jaar later: een niercelcarcinoom. Het overkwam Gerard Hugenholtz: “Dat ik volledig zorgafhankelijk was vond ik echt afschuwelijk. Ik had me erbij neergelegd dat ik dood zou gaan.” Maar, hij kroop door het oog van de naald en vervult nu de voorzittersrol van de organisatie voor ziekenhuisapothekers NVZA.
Begeleiding van patiënten vraagt om vertrouwensband: Patiënten vinden het belangrijk dat apothekers een vertrouwensband met hen opbouwen. Pas dan is goede zorg en begeleiding mogelijk. Dit is één van de uitkomsten van een interactieve workshop voor patiënten van de Patiëntenfederatie Nederland en het Nivel. Doel van de workshop was te onderzoeken welke zorg en begeleiding bij medicijngebruik patiënten essentieel vinden.
‘Angio-oedeem door ACE-remmer nooit eerder zelf meegemaakt’: “Het is heel fijn als je als apotheker iemand kunt helpen die zijn klachten heel open bij jou neerlegt. Die jou dat vertrouwen geeft en voor wie ik vervolgens daadwerkelijk iets kan betekenen. Dat maakt mijn vak mooi”, zegt Antine Krijger. De 68-jarige Rien Voets die naar eigen zeggen “vaak met bijwerkingen kampt”, is zo’n bijzondere patiënt voor haar.
‘Leer patiënt kennen zodat hij optimaal baat heeft bij therapie’: Voor een optimale behandeling is het belangrijk dat de apotheker in gesprek gaat met de patiënt. Zonder goede communicatie-eigenschappen kun je tegenwoordig niet meer functioneren in de openbare farmacie, vindt hoogleraar Liset van Dijk. “De basis van goede farmaceutische zorg is: ken je patiënt.”
Registratie op basis van target verdient eerste plek: Het antikankermiddel larotrectinib prijkt dit jaar op nummer één van de Top 3 Geneesmiddelen. Nummer twee gaat naar het eerste ebolavaccin en op drie staat een gentherapie (Zynteglo). Ziekenhuisapotheker Jos Kosterink motiveert zijn keuzes: “Ze zijn niet zwart/wit. Gevoel speelt natuurlijk ook een rol.”

« Vorige 100 item(s) 1 2

Navigatie

2019