2019

Nier Check & Gesprek: stimulans voor nierveilig medicijngebruik: Actief achter nierfunctiewaarden aangaan en hierover in gesprek gaan met de patiënt, met als doel nierveilig medicijngebruik te bevorderen. Dat is de kern van het project Nier Check & Gesprek van de Nierstichting dat wordt uitgevoerd in vijftig openbare apotheken, waaronder Apotheek Soesterkwartier in Amersfoort. “We waarschuwen: let op, je kunt niet zomaar alle medicatie gebruiken bij een verminderde nierfunctie.”
Informatie ‘begrijpelijk’, toch resten veel vragen: Patiënten met een verminderde nierfunctie krijgen informatie over hun aandoening en medicatie van zorgprofessionals, maar blijven desondanks met vragen zitten. Zorgprofessionals moeten zich daarom beter bewust zijn van de informatiebehoefte van deze patiënten en hierop inspelen. Dit blijkt uit onderzoek van farmaciestudenten van de Universiteit Utrecht.
Paars speeksel, spuug of braaksel bij (es)omeprazol: Het gebruik van (es)omeprazol kan de maaginhoud rood/paars verkleuren. Deze verkleuring is niet schadelijk, maar kan er wel op wijzen dat de stof minder werkzaam is. Bijwerkingencentrum Lareb signaleerde deze verkleuring bij het gebruik van omeprazol in capsules, tabletten en suspensie. Ook bij esomeprazolgranulaat werd deze verkleuring gemeld.
Medicatiefout vaak oorzaak van overdosis macroliden: Circa 70% van de overdoseringen met macroliden die worden gemeld aan het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum (NVIC), is het gevolg van een medicatiefout. Voorschrijffouten en onduidelijke instructies lijken hierbij een rol te spelen. Beter communiceren met de patiënt of diens verzorger is essentieel.
Pensioen: voor en door apothekers geregeld: Openbaar apothekers met een fulltime baan werken ongeveer een dag in de week voor hun pensioen. Maar wat is er eigenlijk geregeld van dit geld? Door een lidmaatschap van de Beroepspensioenvereniging Pensioenfonds Openbare Apothekers (BPOA) kunnen apothekers zelf de inhoud bepalen van hun pensioenregeling.
‘Andere leefstijl of medicatie? Kijk naar het subtype diabetes’: “Veel patiënten met diabetes type 2 kunnen medicatie afbouwen als ze hun leefstijl aanpassen. De een heeft baat bij andere voeding, de ander vooral bij bewegen. Sommigen blijven afhankelijk van medicatie.” Diabetesapotheker Anne-Margreeth Krijger-Dijkema deelt dit nieuwe inzicht en vertelt over haar plannen om aan de slag te gaan met ‘diabetypering’.
Effectief CVRM bij diabetes: medicatie én leefstijlhulp: Het lukt patiënten met diabetes type 2 onder behandeling in de tweede lijn vaak niet om de streefwaarden voor bloeddruk, cholesterol en glucoseregulatie te halen. Hierdoor lopen zij onnodig hoog risico op het ontwikkelen van cardiovasculaire complicaties. Integratie van leefstijlinterventie in de routinezorg kan een nuttige stap zijn om dit te verbeteren.
Alle Nederlanders vitaler en gezonder maken: Met het Nationaal Preventieakkoord gaat staatssecretaris Paul Blokhuis de strijd aan tegen roken, overgewicht en problematisch alcoholgebruik. De gecombineerde leefstijlinterventie is daarbij een belangrijk wapen, en ook voor apothekers is een rol weggelegd, stelt Blokhuis. “Ook een apotheker kan de opleiding tot leefstijlcoach volgen en als zodanig aan de slag gaan.”
Alcohol-geneesmiddelinteracties kunnen levensbedreigend zijn: Bij geneesmiddelgebruik kan een interactie optreden met alcohol. Dit kan zorgen voor een verminderd geneesmiddeleffect of extra bijwerkingen. Vooral 65-plussers hebben door fysiologische factoren een verhoogde gevoeligheid voor alcohol-geneesmiddelinteracties. Bijwerkingencentrum Lareb ontving 54 meldingen waarbij een alcohol-geneesmiddelinteractie is gemeld.
‘Medicatie moet plan B zijn bij aandoening door leefstijl’: Huisarts Tamara de Weijer krijgt haar diabetespatiënten zover: een ander voedingspatroon en meer bewegen. “Als je ze vertelt dat insuline erbij moet of als je de rode vakjes van de CVRM-risicotabel laat zien, zijn ze goed te motiveren.” Maar ook bij andere leefstijlgerelateerde ziekten zet ze gezonde voeding in als medicijn.
Maastrichtse apotheker adviseert leefstijl als medicijn: Ellen Willemsen, apotheker van de Maastrichtse Apotheek Schoepp Mosae Forum, verstrekt naast geneesmiddelen ook leefstijladviezen. Zo worden bij medicatiebeoordelingen altijd de voordelen van een gezondere leefstijl besproken. Ook wanneer hierdoor uiteindelijk minder medicatie wordt verstrekt.
Ibalizumab effectief bij multidrugresistente hiv-1: Bij patiënten met een multidrugresistente hiv-1-infectie, gevorderde ziekte en beperkte behandelopties verlaagt ibalizumab, in combinatie met een individueel geoptimaliseerde behandeling, de viral load.
Hulp apotheek bij stoppen met roken blijkt effectief: Ondersteuning door apothekers en apothekersassistenten van mensen die willen stoppen met roken blijkt effectief. Onderzoek in vijf Alphega en Boots apotheken laat zien dat 71% direct na de behandeling stopte met roken en dat 65% drie maanden later nog altijd niet rookte. Op dit moment vergoedt alleen zorgverzekeraar CZ deze behandeling door apothekers.
Voorzetkamers zijn niet één-op-één uitwisselbaar: Met alle vormen van inhalatoren, ook met voorzetkamers, worden veel fouten gemaakt die een optimale depositie van geneesmiddelen in de longen reduceren. Uniforme instructies voor gebruik, onderhoud en tijdige vervanging zijn daarom essentieel. Zorgverleners moeten zich daarbij realiseren dat voorzetkamers niet één-op-één uitwisselbaar zijn.
‘Fakkel van menselijkheid, genegenheid en warmte’: Veel Joden zijn tijdens de Tweede Wereldoorlog per trein naar de vernietigingskampen Auschwitz-Birkenau en Sobibor getransporteerd en daar anoniem – zonder naam, zonder gezicht, zonder verhaal – vermoord om wie ze waren. Aan de vooravond van de Auschwitz-herdenking het bijzondere verhaal van een gewone Amsterdamse apotheker: Branco van Thijn.
Basisarts schrijft kundiger voor na eindtoets farmacotherapie: Om de farmacotherapeutische kennis van basisartsen in spe te testen wordt sinds september 2018 bij vrijwel elke geneeskundefaculteit in Nederland de Landelijke Eindtoets Farmacotherapie (LEF) afgenomen. Doel is de voorschrijfvaardigheden van basisartsen te verbeteren. Ongeveer 70% van de geneeskundestudenten haalt de toets de eerste keer.
ZIN zit er € 66 miljoen naast: Uit een analyse blijkt dat het Zorginstituut Nederland (ZIN) bij 21 van de 23 nieuwe geneesmiddelen de budgetimpact overschat. Daardoor kan een geneesmiddel onterecht in de sluis komen voor prijsonderhandelingen tussen overheid en fabrikant, betoogt gezondheidseconoom Marc Pomp.
‘Veiligheid patiënt voorop bij Falsified Medicines Directive’: De Europese Falsified Medicines Directive (FMD), bedoeld om geneesmiddelvervalsingen tegen te gaan, wordt 9 februari van kracht. Alle nieuwe medicijndoosjes hebben dan een unieke code en moeten worden geregistreerd en gescand voordat ze worden uitgegeven. Apotheekhoudenden zijn er klaar voor, zegt projectleider Erwin van Malland. “De beginperiode zal nog wat rommelig zijn, maar na de zomer loopt alles vloeiend.”
Eerstekeusantibiotica vaak onnodig vermeden bij allergie: Veel patiënten die een penicilline-allergie melden, blijken niet allergisch voor penicillines te zijn. Hierdoor wordt bij patiënten onnodig vaak afgeweken van de eerstekeusantibiotica, met soms falen van behandeling tot gevolg. In dit artikel de achtergrond van antibiotica-allergie, de prevalentie van kruisovergevoeligheid en adviezen voor de praktijk.
Wereldwijde ongelijkheid in toegang tot dure biologicals: Wereldwijd profiteren mogelijk niet alle patiënten in dezelfde mate van verbeterde behandelmogelijkheden voor reumatoïde artritis (RA). Uit een groot onderzoek onder 20.379 patiënten uit twaalf landen blijkt dat er een relatie is tussen de sociaal-economische status van een land, het gebruik van dure medicatie en de gemiddelde ziekteactiviteit.
Bereiden heeft toekomst: Steeds minder apotheken houden zich bezig met bereiden, met als gevolg dat hiervoor in de opleiding minder aandacht is. Echter, kennis van bereiden mag niet verloren gaan, betogen Paul Le Brun en Ralph van Wezel. Het is immers een unieke, aan de apotheker voorbehouden, handeling.
Voorkom falen pijnmedicatie: Vermijd combinaties van fentanyl of oxycodon met CYP3A4-inductoren vanwege het risico op therapiefalen van het opioïd. De interactie was al relevant voor fentanyl met rifampicine, maar geldt vanaf 1 februari voor alle sterke CYP3A4-inductoren met fentanyl en oxycodon.
Opioïden net iets beter dan placebo bij niet-maligne pijn: Het gebruik van opioïden bij chronische niet-maligne pijn leidt tot kleine verbeteringen van pijn en fysiek functioneren in vergelijking met placebo. Opioïden lijken ook iets effectiever dan andere pijnstillers, zoals NSAID’s en tricyclische antidepressiva.
Patiënt ervaart vragenlijst als nuttig bij medicatiebeoordeling: De PROMISE-vragenlijst kan een nuttig hulpmiddel zijn bij medicatiebeoordelingen. Patiënten voelen zich beter voorbereid en de apotheker ziet het als een goede leidraad voor het patiëntgesprek. Ter verbetering van de farmaceutische zorg wordt apothekers aangeraden meer gebruik te maken van PROM’s (patiëntgerapporteerde uitkomstmetingen). Dat komt naar voren uit promotieonderzoek van Tim Schoenmakers.
Na lange tijd stoppen met alfablokker blijkt vaak lastig: Het lukt mannen die langdurig een alfablokker gebruiken tegen prostaatklachten niet altijd daarmee probleemloos te stoppen. Het is daarom van belang dat bij uitvoering van de MFB ‘STOP Alfablokkers’ het doel en de procedure goed met de patiënt worden besproken. De apotheker kan daarbij een belangrijke rol spelen, blijkt uit onderzoek onder dertien patiënten in Apotheek Bennekom.
'We moeten genotypering claimen als apothekerstaak': Apotheker Gertjan Hooijman startte drie jaar geleden een farmacogenetisch consult voor patiënten met ernstige geneesmiddelbijwerkingen of een lage respons. Voor honderd patiënten verbeterde hij de farmacotherapie door medicatie te vervangen of doseringen aan te passen. “Voorschrijvers hebben al mijn voorstellen voor interventies overgenomen.”
ACWY-vaccin beschermt 100% tegen ziekte én dragerschap: Meningokokkenziekte door type W neemt toe en de mortaliteit is hoger dan bij ziekte door B of C. Reden voor de Gezondheidsraad om de minister te adviseren kinderen en jongeren hiertegen te vaccineren vanuit het Rijksvaccinatieprogramma. Voor toevoeging van het B-vaccin gaf het adviesorgaan onlangs een negatief advies. Moleculair microbioloog Arie van der Ende legt uit waarom.
Antibiotische behandeling Q-koorts vormt uitdaging: De klinische uitingsvormen na een Q-koortsbesmetting omvatten naast acute Q-koorts en het Q-koortsvermoeidheidssyndroom (QVS) ook de potentieel dodelijke variant chronische Q-koorts. Adequate behandeling is essentieel en uitdagend. Dit artikel geeft een overzicht van de huidige antibiotische behandelingen van de diverse uitingsvormen van Q-koorts.
Vaccineren in de apotheek: nog niet iedereen overtuigd: Apothekers moeten een grotere rol krijgen bij het toedienen van vaccinaties, stelt de Europese organisatie van openbaar apothekers PGEU. Voorstanders vinden dat apothekers hiermee de toegankelijkheid van vaccinaties kunnen vergroten. Tegenstanders stellen dat apothekers de patiënt onvoldoende kennen.
Radboudumc helpt complexe patiënt met unieke aanpak: In de apotheek van het Radboudumc bestaat op het gebied van infectieziekten een unieke combinatie van patiëntenzorg en diepgaand onderzoek, dat zich uitstrekt tot aan Azië en Afrika. De apotheek doet ook veel spiegelbepalingen voor andere ziekenhuizen, met name voor hiv-, tbc- en schimmelmiddelen. “Wij hebben hiervoor specifieke methodes ontwikkeld waarvan anderen graag gebruikmaken.”
Individuele behandeling van tbc stap dichterbij: Op dit moment krijgen alle tuberculosepatiënten dezelfde behandeling, terwijl elke tuberculose-infectie en elke patiënt anders is. Het is daarom belangrijk dat de behandeling wordt geïndividualiseerd. Dit kan met behulp van resistentiebepalingen en therapeutic drug monitoring (TDM), maar deze methodes zijn nog niet optimaal.
Voorkeur nitrofurantoïne bij urineweginfectie bevestigd: Bij vrouwen met een ongecompliceerde urineweginfectie is een vijfdaagse kuur nitrofurantoïne effectiever dan een eenmalige dosis fosfomycine, wat betreft klinische en microbiologische genezing.
Moxifloxacine: goede kans bij resistente tbc: Het behandelsucces van geneesmiddelresistente tuberculose met moxifloxacine kan verbeteren als de dosis preciezer is aangepast op de patiënt. Belangrijk hierbij is dat ook het QTc-verlengend risico van moxifloxacine in ogenschouw wordt genomen. Dit concludeert Arianna Pranger in haar proefschrift.
Bijwerkingen influenzavaccins nog beter in kaart gebracht: Met Lareb Intensive Monitoring (LIM) wordt het optreden van bekende bijwerkingen en de reactogeniciteit (en veranderingen hierin) van het jaarlijkse influenzavaccin beter in kaart gebracht. De meest gerapporteerde bijwerkingen zijn ontstekingsreacties op de injectieplaats, spierpijn, hoofpijn en koorts. Lareb krijgt jaarlijks tussen de tweehonderd en driehonderd spontane meldingen.
Productie van vaccins: niet alleen de namen zijn complex: In het Belgische Waver staat de grootste productiesite voor vaccins ter wereld. Deze is onderdeel van een wereldwijd netwerk van veertien productiesites van GlaxoSmithKline, waar dagelijks bijna twee miljoen vaccins de deur uitgaan. Dit na een complex proces dat soms wel 26 maanden duurt en talloze controlestappen bevat.
‘Wederzijds begrip leidt tot hoger niveau samenwerking’: Apothekers en huisartsen blijken vaak nog te weinig over elkaar te weten. Om elkaars expertise beter te leren kennen en begrijpen, betere besluiten te kunnen nemen en de patiënt betere zorg te kunnen bieden, hebben drie apothekers en vier huisartsen samen een intervisiegroep opgezet. “Intervisie is een heel goed middel om de samenwerking te bevorderen.”
Wereldwijde richtlijn voor beter gebruik orale anticoagulantia: Orale anticoagulantia worden regelmatig niet goed gebruikt. Een internationale richtlijn moet daarin verandering brengen. Experts komen met aanbevelingen om goed gebruik te bevorderen. Belangrijk vinden zij onder meer duidelijke afspraken rondom de inrichting van zorg, therapietrouwbegeleiding, medicatieoverdracht en communicatie met de patiënt.
Ongevraagd persoonlijk advies nodig bij zelfzorg: Consumenten overschatten hun deskundigheid op het gebied van zelfzorg. Dit kan leiden tot onjuiste beslissingen en gezondheidsschade. Mensen vinden persoonlijk contact met een deskundige belangrijk, blijkt uit onderzoek, en willen daarom graag ongevraagd worden geattendeerd op de risico’s van gebruik van zelfzorgmiddelen.
Minder inhalatiefouten, dus minder ziektelast en opnames: Samenwerking tussen alle regionale zorggroepen en drie afferente ziekenhuizen in de regio Utrecht heeft in 2018 geleid tot een Formularium voor inhalatiemedicatie. De initiatiefnemers willen hiermee bijdragen aan het terugdringen van het aantal inhalatiefouten en daarmee zorgen voor een vermindering van ziektelast, het aantal exacerbaties en ziekenhuisopnames.
Huisarts mag medicatie blijven leveren in Annen: Een apotheekhoudende huisarts vroeg een vergunning aan om geneesmiddelen ter hand te stellen in Annen. Minister Bruno Bruins van Medische Zorg weigerde dit want hij wil zelf bepalen voor welk gebied de vergunning geldt. Maar de Raad van State stelt dat hij die vrijheid niet heeft. Als voldaan is aan het afstandscriterium, moet de vergunning worden verleend.
Antihypertensiva baten niet bij milde hypertensie: Behandeling met bloeddrukverlagers bij patiënten met een laag risico en milde hypertensie leidt niet tot minder sterfte of cardiovasculaire aandoeningen. Het risico op bijwerkingen is wel verhoogd.
Terughoudendheid geboden bij observationeel onderzoek: Regelmatig is het afgelopen jaar melding gemaakt van mogelijk kankerverwekkende effecten van medicijnen. Onlangs nog riep het EMA fabrikanten van angiotensine-II-remmers op hun productieproces te controleren op nitrosaminen. Hoe ga je hiermee om als apotheker? In dit artikel enkele praktische handvatten: Eerste Hulp Bij Observationeel onderzoek.
Inkoop terug naar apothekers: Direct nadat de vervuiling van valsartan aan het licht kwam, had het advies moeten uitgaan patiënten om te zetten naar ‘veilige’ sartanen, betoogt Bob Ulmann. Hij pleit ervoor het prerogatief voor geneesmiddeleninkoop weer bij apothekers te leggen.
Goed onderzoek nodig naar meerwaarde extrafijne deeltjes: Dosisaerosolen met extrafijne formuleringen maken volgens de fabrikanten een lagere dosering mogelijk vergeleken met de conventionele aerosolen. De meerwaarde van extrafijne deeltjes is echter matig onderzocht. Zo zijn er geen studies beschikbaar die alleen de deeltjesgrootte als variabele meenemen. Het Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik (IVM) bestempelt de factcheck daarom als: onzeker.
Therapie in zicht voor syndroom van Sjögren: Het syndroom van Sjögren is een auto-immuunziekte met relatief onschuldige klachten, maar met grote impact op kwaliteit van leven. Momenteel is er geen geregistreerd geneesmiddel beschikbaar; behandeling richt zich daarom op symptoombestrijding. Door biologische effecten van experimentele immunotherapie te onderzoeken kunnen nieuwe aangrijpingspunten voor behandeling worden ontdekt, stelt promovenda Gwenny Verstappen.
Astma-app goede hulp voor therapieontrouwe jongere: Adolescenten met een chronische aandoening zijn vaak niet therapietrouw. Een mobile health- (mHealth-)interventie kan een goede manier zijn om het medicatiegebruik van jongeren te verbeteren. Het promotieonderzoek van Richelle Kosse laat zien dat zo’n mHealth-interventie de therapietrouw van adolescenten met astma verbetert. “Er zijn apothekers nodig die het voortouw nemen.”
Zoledroninezuur verlaagt fractuurrisico bij osteopenie: Het risico op een niet-vertebrale of vertebrale fragility-fractuur was significant lager bij vrouwen met osteopenie die werden behandeld met zoledroninezuur vergeleken met placebo. De afname van de kans op een niet-vertebrale fractuur was gelijk aan de afname bij osteoporose.
Stap voorwaarts in aanpak uitgezaaide borstkanker: Voor gemetastaseerd mammacarcinoom zijn twee nieuwe behandelingen in opkomst: de CDK4/6-remmers en immuuncheckpointremmers. Twee medisch oncologen uit het Antoni van Leeuwenhoek – dr. Marleen Kok en dr. Gabe Sonke, gespecialiseerd in borstkankerbehandeling – bespreken de plaatsbepaling van deze beloftevolle therapieën. “De indicatie voor CDK4/6-remmers zou uiteindelijk kunnen verbreden.”
Oncolyticum nuchter innemen erg onplezierig voor patiënt: Met voedselinterventies kan het gebruik van orale oncolytica doelmatiger en patiëntvriendelijker. Dat stelt ziekenhuisapotheker Nielka van Erp die hier veel onderzoek naar doet. Zo kunnen patiënten pazopanib volgens haar – ondanks dat de fabrikant ‘nuchter innemen’ adviseert – toch bij het ontbijt innemen, mits in een lagere dosis. Prettiger voor de patiënt én goedkoper.
Testen op DPD-deficiëntie verbetert veiligheid chemo: Patiënten met een verhoogd risico op ernstige bijwerkingen van fluoropyrimidine-chemotherapie kunnen worden geïdentificeerd door te testen op deficiëntie van het enzym dihydropyrimidine dehydrogenase (DPD). Uit het promotieonderzoek van Linda Henricks blijkt dat het op voorhand testen op vier genetische DPYD-varianten de patiëntveiligheid verbetert.
Bijwerkingen-apps zeer nuttig in de oncologie: Kankerpatiënten vinden een app waarmee zij bijwerkingen kunnen melden prettig in het gebruik, blijkt uit een pilotstudie in zeven ziekenhuizen. De motivatie voor app-gebruik tijdens systemische therapie stijgt als behandelaars de resultaten proactief toepassen in de spreekkamer. Dat is ook het geval wanneer zij tijdig reageren op berichten van patiënten.
'Oudere kankerpatiënt wil af van waslijst aan medicatie': Als oudere mensen kanker krijgen, is het niet altijd meer relevant om alle medicatie voor andere kwalen voort te zetten. In het LUMC wordt bij honderd oudere kankerpatiënten met beperkte levensverwachting en polyfarmacie gekeken welke middelen gestopt kunnen worden. Professor Johanneke Portielje: “We zijn het er inmiddels over eens dat statines meestal niet zinvol meer zijn.”
'Het geeft voldoening als ik toch iets nalaat': Henk Frijters, die uitgezaaide prostaatkanker heeft, leeft van dag tot dag. Hij is er de man niet naar bij de pakken neer te zitten, al weet hij dat het zó afgelopen kan zijn. Met name radium Ra-223 dichloride helpt hem deze tijd zo goed mogelijk door te komen. Hij schrijft verhalen en leest kunstcatalogi. “Daaruit haal ik bevrediging.”
Vitamine D en omega-3-vetzuren verkleinen kans op kanker niet: Suppletie met omega-3-vetzuren of vitamine D resulteert niet in een lagere incidentie van kanker of cardiovasculaire gebeurtenissen in vergelijking met placebo.
Deprescribing levert oudere grote gezondheidswinst op: Ouderen gebruiken veelvoudig potentieel risicovolle anticholinerge/sederende geneesmiddelen. Een medicatiebeoordeling is niet effectief in het verminderen van een chronische hoge belasting met deze middelen. Een deprescribing-interventie, waarbij de apotheker vroegtijdig ingrijpt bij een stijgende belasting, lijkt succesvoller, concludeert Heleen van der Meer op basis van haar promotieonderzoek.
Arts en apotheker vinden elkaar in PerfectSamen: Een hogere kwaliteit van de farmaceutische zorg, betere afspraken met de zorgverzekeraar en een reële vergoeding voor medicatiebeoordelingen. Zomaar enkele resultaten van het PerfectSamen-initiatief, een samenwerkingsverband tussen apothekers en huisartsen in Zuidoost-Brabant. “Zelfs bij VWS zijn ze aangenaam verrast.”
Patiënt én maatschappij varen wel bij medicatiebeoordeling: Een medicatiebeoordeling, waarbij de wensen van de patiënt centraal staan, leidt tot minder gezondheidsklachten, hogere kwaliteit van leven en minder onnodig medicijngebruik. Waarschijnlijk is het ook kostenbesparend, concludeert promovenda Sanne Verdoorn. Meest voorkomende doelen van patiënten zijn vermindering van pijn en pillen en verbetering van mobiliteit.
Vasten kan medicijn minder effectief en veilig maken: Ook in de westerse wereld komt ondervoeding regelmatig voor onder patiënten. Uit onderzoek blijkt dat kortdurend vasten, als maat voor ondervoeding, de activiteit beïnvloedt van enzymen die betrokken zijn bij het metabolisme van geneesmiddelen. Dit kan verandering in de effectiviteit en/of veiligheid van deze middelen tot gevolg hebben.
Orale insuline effectief bij diabetes mellitus type 2: Orale insuline (I338) kan de glykemische controle bij insuline-naïeve patiënten met diabetes mellitus type 2 evenveel verbeteren als subcutaan toegediende insuline glargine. Het benodigde aantal eenheden om hetzelfde effect te bereiken is bij orale toediening wel veel hoger.
‘Je wordt zorgverlener, daar hoort goed patiëntcontact bij’: In de communicatie tussen apothekers, patiënten en artsen gaat nogal eens wat mis, blijkt uit recent onderzoek. In de farmacieopleiding in Utrecht wordt vanaf het eerste studiejaar veel energie gestoken in communicatieonderwijs, verzekert docent Majanne Wolters. “Professioneel communiceren hoort gewoon bij een zorgverlener.”
Omzetten naar insuline-biosimilar: apotheker kan fouten voorkomen: Patiënten die zijn ingesteld op de langwerkende insuline glargine Lantus moeten van zorgverzekeraars VGZ en CZ switchen naar het preferente biosimilar Abasaglar. Uit een aantal casussen blijkt dat deze omzetting nadelige gevolgen heeft voor patiënten. Door een intensieve en professionele begeleiding kunnen apothekers ongemak en gezondheidsschade voorkomen.
IT niet altijd bevorderlijk voor medicatieveiligheid: Interventies gebaseerd op informatietechnologie, die zijn bedoeld om de patiëntveiligheid te verbeteren, kunnen juist ook oorzaak zijn van medicatiefouten. Dat concludeert Willem van der Veen op basis van zijn promotieonderzoek. Door vroegtijdig risicoanalyses uit te voeren – met aandacht voor vermindering van workarounds – kunnen deze interventies veiliger worden geïntroduceerd.
Farmakundigen inzetbaar van apotheek tot overheid: De huidige farmakundigen zijn professionals die breed inzetbaar zijn in het hele farmaceutische werkveld. Om na te gaan wat hun huidige functies op de arbeidsmarkt zijn, verrichtte de Hogeschool Utrecht een onderzoek onder haar alumni. Van de 550 afgestudeerden blijkt vrijwel iedereen een baan te hebben, in een (ziekenhuis)apotheek, bij het bedrijfsleven of de overheid.
Preventief acetylsalicylzuur effectief, maar ook risicovol: Het gebruik van acetylsalicylzuur bij mensen zonder cardiovasculaire aandoening is geassocieerd met een lager risico op cardiovasculaire gebeurtenissen, maar ook met een toegenomen risico op een grote bloeding.
‘Magistraal bereiden is in gevaar: kom in actie’: Met de bereiding van chenodeoxycholzuur (CDCA) kwam ziekenhuisapotheker Marleen Kemper in actie tegen een fabrikant die “zonder enig innovatief idee” geld wilde verdienen aan patiënten. Maar ze maakt zich grote zorgen over bereiden: grondstoffen inkopen is een probleem en het aantal bereiders daalt. “We moeten meer lef tonen, samenwerken en kennis delen.”
Voorkom bezoek coffeeshop: Goede voorlichting aan (mogelijke) gebruikers van cannabis is van belang. Huisartsen en apothekers kunnen met de FTO-module Medicinale cannabis hun kennis opfrissen. Over de verschillende variëteiten bijvoorbeeld, en de kans op bijwerkingen.
Real world data nuttig bij beoordeling medicijnen: Om een goed beeld te krijgen van de werking van medicijnen zouden beleidsmakers meer gebruik kunnen maken van real world data (RWD). Makkelijk is dat niet, omdat deze data vaak als ‘van lage kwaliteit’ worden beschouwd, betoogt Amr Makady. Hij stelde zeven aanbevelingen op voor beleidsmakers en onderzoekers: “Doel is betere gezondheidssystemen voor iedereen te realiseren.”
Stop schoffering assistenten: Als cliënten het preferentiebeleid niet willen, moeten ze contact opnemen met hun zorgverzekeraar, in plaats van apothekersassistenten te belagen, betoogt Carlo Schneider. Met een premieverhoging van zo’n 65 cent per maand kan volgens hem veel ellende worden bespaard.
Vrouw kiest bewust: pil, lokale of hormoonvrije anticonceptie: Het gebruik van de hormonale anticonceptiepil loopt terug. Sommige vrouwen kiezen liever voor lokale afgifte zoals het hormoonspiraal, andere voor hormoonvrije methoden – condoom, app of koperspiraal – omdat hormonen als ‘onnatuurlijk’ worden bestempeld. “Angst voor depressie of kanker is over het algemeen niet nodig”, benadrukt gynaecoloog Carla van der Wijden.
‘Komende 20 jaar geen nieuwe anticonceptie voor mannen’: Al vijftig jaar wordt gesproken over hormonale en niet-hormonale anticonceptie voor mannen, maar een doorbraak is nog altijd niet in zicht. Mannen willen er niet op grote schaal aan, vrouwen vertrouwen het niet en de industrie wil er niet in investeren. De genderongelijkheid op het gebied van anticonceptie duurt nog zeker twintig jaar voort, constateert seksuoloog Rik van Lunsen.
Anticonceptiecounseling bij bariatrische ingreep is zinvol: De veiligheid van het gebruik van de anticonceptiepil na bariatrie is onduidelijk. Reden te meer voor goede counseling, vooral ook na de operatie, aldus ziekenhuisapotheker en promovendus Michiel Damhof. “We weten gewoon niet in hoeverre de pil nog betrouwbaar is na bariatrie.”
Beter HbA1C door automatisch aanpassen insulinedosering: Een handheld device dat de dosering insuline bepaalt na meting van de bloedglucosespiegel, in combinatie met ondersteuning door een zorgverlener, geeft superieure glykemische controle bij diabetes mellitus type 2 in vergelijking met alleen ondersteuning door een zorgverlener.
Beetje grip op toch al zo kwetsbaar leven: Aanvankelijk klopten een of twee – soms nul – patiënten aan bij het anticonceptiespreekuur in de Amsterdamse Bijlmer. Nu weten steeds meer vrouwen zonder verblijfsstatus, voor wie het spreekuur is bedoeld, de artsen van Dokters van de Wereld te vinden. Zij helpen deze kwetsbare groep een beetje regie over hun lichaam terug te winnen.
Tekort anticonceptiepil voorbij, maar markt verre van stabiel: Het tekort aan de anticonceptiepil is voorbij nu volgens het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen de meeste fabrikanten aangeven weer aan de vraag te kunnen voldoen. Maar van een stabiele markt is nog geen sprake en over de oorzaken van het tekort blijven de meningen verdeeld. “Morgen kan er opnieuw een leveringsprobleem ontstaan.”
Primeur voor Máxima Medisch Centrum: fax bij het grofvuil: Het Máxima Medisch Centrum in Eindhoven is het eerste ziekenhuis dat alle recepten digitaal kan versturen naar openbare apotheken. Volgens initiatiefnemer en ziekenhuisapotheker Matthijs van de Poll is elk gefaxt recept gevoelig voor fouten én een datalek. “Digitale recepten zijn veiliger en ze verkorten de wachttijden in de openbare apotheek.”
Stop sartanen uit Verre Oosten: Het risico bestaat nog steeds dat sartanen worden verstrekt die potentieel kankerverwekkend zijn, wat het vertrouwen in geneesmiddelen en de apotheker verder schaadt. Johan te Biesebeek pleit daarom voor een ban van alle sartanen uit het Verre Oosten.
IJzergebrek: met lactoferrine heeft zwangere minder last: Meer dan de helft van de zwangere vrouwen ervaart maag- en/of darmklachten bij gebruik van orale ijzerpreparaten zoals ferrofumaraat of ferrosulfaat. Eenmaal daags doseren is voldoende, maar ook dan blijven bijwerkingen vaak een probleem. Lactoferrine is een oraal toe te passen bron van ijzer die zelden gastro-intestinale bijwerkingen geeft en de anemie even snel corrigeert als ferrosulfaat.
Lactulose oorzaak diarree: Voorafgaand aan de diabetesjaarcontrole bij de huisarts komt meneer S bij de apotheker voor een medicatiegesprek, onder meer omdat hij last heeft van diarree. Niet de metformine, maar de lactulose uit de handverkoop blijkt het probleem te zijn.
Interactie met amiodaron leidt tot ziekenhuisopname: Een recept voor amiodaron, bij de apotheek aangeboden vlak voor het weekeinde, laat vanwege twee mogelijke interacties bij de apothekersassistent een alarmbel rinkelen. Ze waarschuwt de apotheker, die onmiddellijk tot handelen overgaat. Desondanks had één interactie, door de fabrikant als niet klinisch relevant beschouwd, voor de 81-jarige patiënt serieuze gevolgen.
Oproep: waarschuw patiënt voor zomaar stoppen met denosumab: Osteoporosepatiënten die denosumab gebruiken lopen het risico op een snelle terugval in botdichtheid en wervelinzakkingen als zij zonder overleg met huisarts of specialist stoppen met het middel. De Osteoporose Vereniging roept apothekers op patiënten te waarschuwen en te begeleiden. “Dit is voor ons de meest directe mogelijkheid om patiënten te informeren.”
Patiënt in een psychose na omkeren afbouw paroxetine: Door een fout van apotheekmedewerkers bij de verwerking van een medicatierol met paroxetine belandde een patiënt binnen een week in een psychose. Omdat de apotheker ‘first offender’ is en excuses heeft aangeboden komt hij er vanaf met slechts een waarschuwing.
‘Apothekers kunnen proactiever naar ontlasting patiënt vragen’: Obstipatie door opioïden is één van de meest voorkomende oorzaken van potentieel vermijdbare ziekenhuisopnames ten gevolge van medicatie. Het advies om daarom laxantia bij opioïden te gebruiken, wordt niet door iedereen opgevolgd. Volgens het onderzoek ‘Constipatie bij Opioïden, een Patiënten Evaluatie’ (C.O.P.E.) beschikte één op de vier startende opioïdgebruikers niet over een laxans.
‘Stel voorkeur paroxetine op een FTO aan de kaak’: Paroxetine is de meest voorgeschreven SSRI in de eerste lijn. Gezien de nadelen die aan het gebruik zitten, zoals forse onttrekkingsverschijnselen, zouden apothekers op een FTO hun voorkeur moeten uitspreken voor andere SSRI’s zoals sertraline en escitalopram, betoogt Chiel Ebbelaar. Deze twee middelen hebben al de voorkeur in de tweede lijn. Ter illustratie een casus uit zijn praktijk.
Meerdere effectieve opties bij gegeneraliseerde angst: Duloxetine, pregabaline, venlafaxine en escitalopram zijn effectief bij de behandeling van gegeneraliseerde angststoornis en worden goed verdragen. Quetiapine is ook effectief, maar wordt minder goed verdragen.
Hulp bij zelfdoding verloopt meestal zonder complicaties: Voor veel apothekers, artsen en patiënten is hulp bij zelfdoding weinig bekend en wegens vermeende complicaties onbemind. Een analyse van 278 casussen die in 2017 zijn gemeld bij de Regionale Toetsingscommissies Euthanasie toont echter dat slechts in 1% van de gevallen complicaties optreden.
Metformine slow release: net zo effectief, soms meer gemak: Glucient (metformine slow release) is sinds eind vorig jaar ook op de Nederlandse markt beschikbaar. Uit studies blijkt dat het middel wat betreft werkzaamheid even effectief is als metformine immediate release. Dat het bijwerkingenprofiel van Glucient beter is, zoals wel wordt geconstateerd, kan niet overtuigend worden vastgesteld. Eenmaal daags doseren betekent soms meer patiëntgemak.
GLP-1-agonisten goed alternatief voor insuline: Behandeling met GLP-1-agonisten is te overwegen als alternatief voor eenmaal daags insuline als het vermijden van hypoglykemieën van groot belang is bij patiënten met een BMI ≥ 35 kg/m2, aldus de NHG-Standaard Diabetes mellitus type 2. In Nederland zijn zes GLP-1-agonisten geregistreerd. Welk middel past het best bij welk stadium van de diabetes?
Bempedoïnezuur verlaagt LDL-cholesterol significant: Bempedoïnezuur, toegevoegd aan maximaal verdraagbare behandeling met statine, leidde in een 52 weken durend onderzoek niet tot meer bijwerkingen dan placebo, maar wel tot een significant lager LDL.
Klacht bij nieuwe antidiabetica verdwijnt vaak vanzelf weer: Drie kwart van de potentiële bijwerkingen verdwijnt bij voortzetten van een nieuw antidiabeticum. Dat blijkt uit onderzoek van de nieuwe antidiabetica (GLP-1-agonisten, DPP-4-remmers en SGLT-2-remmers) door Lareb Intensive Monitoring (LIM). Apotheken in Nederland zorgden ervoor dat 818 gebruikers hun ervaringen met een van deze middelen deelden.
Herken kwetsbare oudere: Het Instituut Verantwoord Medicijngebruik (IVM) lanceert twee nieuwe FTO-modules gericht op de behandeling van infecties van de urine- en luchtwegen bij kwetsbare ouderen. Daarin is aandacht voor de kenmerken van deze patiënten en het beleid volgens verschillende richtlijnen.
Diabetespatiënt heeft hulp nodig bij keuze geschikte app: Diabetespatiënten en apotheekmedewerkers staan positief tegenover het gebruik van apps voor medicatiemanagement, maar vinden het lastig om een goede, betrouwbare app te kiezen, blijkt uit onderzoek van de Universiteit Utrecht. Daarom is een keuzetool-website ontworpen die op dit moment in apotheken wordt getest. “Vervolgens kijken we of de therapietrouw verbetert door het gebruik van de gekozen app.”
Farmabuddy ook regisseur van zorg rondom parkinsonpatiënt: Parkinsonpatiënten hebben door lichamelijke klachten en het complexe medicatiegebruik baat bij intensieve farmaceutische zorg. SIR Institute for Pharmacy Practice and Policy heeft het Farmabuddy-project palliatie daarom ook ontwikkeld voor parkinsonpatiënten. “Farmabuddy’s, apothekers, neurologen en verpleegkundigen vormen samen één team.”
Samen op huisbezoek: Medicatiebeoordelingen bij niet-westerse patiënten blijven in aantal structureel achter en worden zelfs gemeden door zorgverleners, blijkt uit onderzoek. In Amersfoort zijn apotheker en huisarts samen met een nieuwe aanpak begonnen die door alle partijen enthousiast is begroet, meldt apotheker Mark Slager.
Alternatieve strategie voor afgifte cytostatica beloftevol: Door een drug delivery-systeem te binden aan een marker in de extracellulaire matrix van ovariumtumoren en niet aan de tumorcellen zelf, is geprobeerd alle typen tumorcellen én tumorondersteunende cellen aan te pakken. Dit moet, aldus promovendus René Raavé, uiteindelijk leiden tot een betere therapie met minder vervelende bijwerkingen voor patiënten.
Bijwerkingen van DOAC’s herstellen veelal spontaan: Bijwerkingen van direct werkende orale anticoagulantia (DOAC’s) treden meestal op in de eerste week van de behandeling. Meer dan de helft van de bijwerkingen herstelt spontaan, ondanks continueren van de DOAC. Bij dabigatran werd diarree opvallend vaker gemeld dan staat beschreven in de bijsluiter, meldt Bijwerkingencentrum Lareb.
Levodopa-inhalaties effectief bij parkinson: Geïnhaleerd levodopa kan tijdens een off-periode de motorische verschijnselen bij patiënten met de ziekte van Parkinson verbeteren.
Ontbreken stoprecept leidt tot risico recidief longembolie: Als een medicatiedossier niet volledig is, bijvoorbeeld omdat stopberichten ontbreken, kunnen fouten ontstaan, zo blijkt uit onderstaande rifampicine-casus. Ook de patiënt moet zich hiervan bewust zijn. In Amersfoort gebruikt Apotheek Orion hiervoor speciale flyers die bij elke verstrekking worden meegegeven, ook bij bezorgrecepten.
ISO-normenserie verbetert identificatie medicinale stof: Een gestandaardiseerde normenserie voor identificatie van medicinale producten die farmacovigilantie, opsporing van vervuilingsbron, ontwikkeling en substitutie van geneesmiddelen ondersteunt. Herman Diederik, werkzaam bij het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen, ontving voor zijn jarenlange bijdrage hieraan een ISO-award. “Ik heb er dag en nacht aan gewerkt.”
Vaker hoge dosis statine of twee middelen in eerste lijn: Nieuwe inzichten zijn verwerkt in de NHG-Standaard Cardiovasculair risicomanagement. Zo is de risicotabel aangepast, de voorkeur voor diuretica verlaten en de LDL-streefwaarde voor patiënten jonger dan 70 jaar met hart- en vaatziekte – conform de tweede lijn – verlaagd naar 1,8 mmol/l. Hierdoor zullen ook huisartsen statines vaker hoog doseren of combineren met ezetimib.
Voorkom pijn lijden, maar geef opioïd alleen waar echt nodig: Iedereen heeft recht op adequate pijnbestrijding en indien nodig met opioïden. Ook patiënten die mogelijk gevoeliger zijn om verslaafd te raken, vindt psychiater Arnt Schellekens. “Die moeten we alleen intensief begeleiden.” Volgens hoogleraar Marcel Bouvy is hierbij de indicatie wel van belang: “Bij niet-maligne chronische pijn zijn opioïden helemaal niet zo effectief.”

2 3 Volgende 100 item(s) »

Navigatie

2019