Combinatie antihypertensiva nadelig
Het concept van dubbele blokkade van het renine-angiotensinesysteem met behulp van een ACE-remmer en een AT-II-antagonist berust op de hypothese dat deze middelen synergistisch werken. Daarom is in de cardiologie dit concept jarenlang toegepast bij de behandeling van hypertensie, ter preventie van proteïnurie en ter verbetering van de endotheelfunctie van de bloedvaten.
De meta-analyse uit het British Medical Journal moest antwoord geven op de vraag of combinatietherapie beter is dan monotherapie met een ACE-remmer of een AT-II-antagonist. De onderzoeken moesten voldoen aan een aantal vooraf bepaalde criteria: de duur van het onderzoek moest minstens één jaar bedragen, bijwerkingenrapportage moest plaatsvinden gedurende ten minste vier weken en per onderzoek moesten ten minste vijftig evalueerbare patiënten zijn geïncludeerd.
De onderzoekers verzamelden op basis van die inclusiecriteria uiteindelijk gegevens uit 33 gepubliceerde, gecontroleerde onderzoeken met een totaal van 68.405 patiënten [BMJ 2013 jan 28;346:f360].
De onderzoekers stelden vast dat er geen verschil in mortaliteitsreductie was tussen monotherapie en combinatietherapie. Daarentegen traden bij combinatietherapie frequenter bijwerkingen op. Zo stelden de auteurs vast dat de combinatietherapie leidde tot 18% minder ziekenhuisopnames voor hartfalen, 55% meer patiënten die een hyperkaliëmie ontwikkelden, 66% meer gevallen van hypotensie en 41% toename van nierfalen.
Omdat veel van de oorspronkelijk onderzoeken gebruikmaakten van surrogaateindpunten, werden de verschillen in mortaliteit en ziekenhuisheropnames in de individuele onderzoeken niet goed zichtbaar. De verschillen in bijwerkingen tussen mono- en combinatietherapie in de individuele trials werden kennelijk niet prominent gepresenteerd.
De auteurs concluderen dan ook dat de toepassing van ACE-remmers en AT-II-antagonisten in combinatie geen meerwaarde heeft en in ieder geval de kans op bijwerkingen verhoogt. De auteurs adviseren het gecombineerd gebruik van ACE-remmer en AT-II-antagonist terug te dringen.