Redactioneel
Delicate worsteling
Complex, delicaat, weerbarstig; termen waarmee de minister in haar brief haar worsteling illustreert
Onacceptabel, noemt Tweede Kamerlid Henk van Gerven het feit dat de kostprijs van remdesivir minder dan € 10 bedraagt, terwijl een behandeling van COVID-19-patiënten met het middel zo’n € 2000 kost. Is de minister het daarmee eens, vraagt hij aan Tamara van Ark, die vervolgens met een heel terughoudend maar veelzeggend antwoord komt: “De prijsstelling roept vraagtekens op.”
De wereld redden
Zich er terdege van bewust dat de impact van geneesmiddelen op het milieu groot is, tonen deze apothekers zich strijdvaardig
Gebleken is dat de meeste reductie van medicijnverspilling wordt behaald doordat zorgprofessionals met elkaar besluiten om anders te gaan werken, schreef minister van Medisch Zorg Tamara van Ark vorig jaar oktober in een brief aan de Tweede Kamer. In de praktijk (en in dit PW) zijn daarvan mooie voorbeelden te vinden. Zoals in het Erasmus MC, waar de intensieve samenwerking tussen ziekenhuisapotheker Roelof van Leeuwen en oncoloog Stefan Sleijfer leidt tot minder verspilling, meer duurzaamheid en een grotere doelmatigheid van kankertherapieën.
Straatje om
Blijf ondertussen vooral zelf je hersenen gebruiken, én wandelen om ze gezond te houden
Ommetje heet de app. Een initiatief van de Hersenstichting. Elke dag een halfuurtje wandelen is goed voor je fysieke en mentale gezondheid. Je voelt je fitter, slaapt beter en je blijft langer gezond. Zo luidt de wervende tekst op de LinkedIn-pagina van het ministerie van VWS. Vandaag al een ommetje gemaakt?, voegt de Hersenstichting daar op haar website aan toe.
Bloedstollend
Ook bij het toedienen van COVID-vaccins dient er extra aandacht te zijn voor patiënten met een verhoogde bloedingsneiging
Een hoge of juist een lage dosis anticoagulantia; wat helpt het beste bij volwassenen die met matige ziekteverschijnselen in het ziekenhuis zijn opgenomen voor COVID-19? Om zo snel mogelijk een antwoord op die vraag te krijgen staken onderzoekers wereldwijd de koppen bij elkaar en vergeleken de resultaten van studies waaraan 1300 patiënten deelnamen.
Britse variant
Ondertussen is het wachten op groen licht voor apothekers om ook zelf te mogen enten
“Fantastisch dat openbare apotheken zijn begonnen met het toedienen van de COVID-19-vaccins. Apotheken bevinden zich in het hart van lokale gemeenschappen en leveren een grote bijdrage aan het nationale inentingsprogramma, door heel lokaal voor makkelijk toegankelijke vaccinatielocaties te zorgen voor iedereen die in aanmerking komt voor het coronavaccin.”
Belangen
Een pandemie kan volgens de WHO alleen bestreden worden als zoveel mogelijk mensen in zoveel mogelijk landen zijn gevaccineerd
Vaccineren, vaccineren, vaccineren. Iets anders telt even niet. Met alle hens aan dek wordt getracht zo snel mogelijk zoveel mogelijk mensen een coronavaccin toe te dienen. Bij de voorbereiding van de campagne gericht op het ziekenhuispersoneel wilde de NVZA daarom graag meewerken, zoals voorzitter Gerard Hugenholtz toelicht.
Prikken
Ook bijwerkingencentrum Lareb heeft een heel systeem voor veiligheidsbewaking van het coronavaccin opgetuigd
Dit jaar zal in het teken staan van het coronavaccin. Van de megaoperatie die nodig is om zo snel mogelijk zo veel mogelijk mensen te vaccineren zodat lockdowns en quarantaines tot het verleden gaan behoren. Naast de ongetwijfeld aanhoudende twijfels bij mensen of ze zich wel of niet moeten laten inenten. Overheden adviseren dwingend, maar verplichten niks.
Bijzondere verhalen
Over het thema van dit eindejaarnummer hoefden we niet lang na te denken. We benaderden apothekers met een bijzonder coronaverhaal
Hoe zwaar het was, en hoe ver. Met die variant op de prachtige zin (“Hoe warm het was en hoe ver”) uit Camera Obscura van de negentiende-eeuwse schrijver Hildebrand (pseudoniem Nicolaas Beets) is het afgelopen jaar naar mijn mening treffend samen te vatten. Worstelen met alle beperkende maatregelen en verdriet, terwijl het licht aan het eind van de tunnel alsmaar ver weg blijft.
Interventies
Geen enkel geneesmiddel is een magic bullet gebleken, wel is significante vooruitgang geboekt
Besmet. Altijd even schrikken als je met die term wordt geconfronteerd. Gelukkig gaat het in dit geval om het gelijknamige boek 'Besmet! Angst voor de onzichtbare vijand' van Rijksmuseum Boerhaave.
Net echt
De huidige e-health-technieken bieden tal van mogelijkheden om via verschillende kanalen patiënten op verschillende momenten te informeren
Niet echt, maar levensecht. Dat is de 'digital human' apotheker waarmee de Sint Maartenskliniek gaat werken echt. Hij/zij kan gesprekken voeren door te horen, te begrijpen en te reageren, heeft een vriendelijke stem en gezichtsuitdrukking en gebruikt zelfs emotie in de communicatie. Echter dan echt, zou je haast zeggen. Deze digitale apotheker “die ook menselijk is”, gaat 24/7 reumapatiënten begeleiden om hun gebruik van methotrexaat te verbeteren.
Samen beslissen
Gelukkig zijn er wel degelijk mooie praktijkvoorbeelden die illustreren hoe patiënten actief worden betrokken bij hun behandeling
Tijd. Dat woord wordt door patiënten en zorgverleners vaak genoemd als remmende factor om samen beslissingen te nemen over het zorgproces, blijkt uit recent onderzoek van het Nivel. Patiënten hebben het over wachttijd, contacttijd en tijd van leven. Ze willen een langer consult met hun zorgverlener, want als het contact te snel verloopt slagen ze er niet in een weloverwogen besluit te nemen over hun behandeling. Zorgverleners zeggen geen tijd te hebben om alle verschillende stappen van het samen beslissen te doorlopen en denken dat veel tijdwinst te behalen valt in de voorbereiding. Bijvoorbeeld door patiënten te wijzen op de verschillende (digitale) keuzehulpen, waarmee zij zich gericht kunnen voorbereiden op het gesprek over hun behandeling.
Gehannes
Het voortdurende gehannes met pillen heeft tenslotte grote gevolgen voor het gebruik ervan
Dat een snel groeiende groep ouderen anno 2020 nog steeds worstelt met hun pillen omdat die te groot en moeilijk in tweeën te breken zijn of niet eens uit de blister gedrukt kunnen worden, is onbegrijpelijk en schandalig. Dat vindt ook het Europees Geneesmiddelen Agentschap (EMA), al zullen zij een dergelijke kwalificatie niet snel in de mond nemen. Wat het EMA gelukkig wel doet is een zogeheten reflectiedocument publiceren waarmee zij de farmaceutisch industrie in keurige, maar niet mis te verstane woorden laat zien hoe belangrijk het is om bij het ontwerp van hun geneesmiddelen serieus rekening te houden met tabletgrootte, breekbaarheid en innamegemak.
Medicatietrouw
Met behulp van slimme technologie krijgen apothekers inzicht in het thuisgebruik van medicijnen en kunnen dat waar nodig bijstellen
Het hele jaar buitelen de themaweken en themadagen over elkaar heen. De ene nog gekker (kwallendag, wereld toiletdag) dan de andere (week van de smaak). Hierdoor dreigen serieuze thema’s onder te sneeuwen. Zoals de Nationale Dag van de Therapietrouw (18 november). Een dag om nog eens extra te benadrukken hoe belangrijk therapietrouw is en wat de mogelijkheden zijn die te verbeteren.
Resistentiestrijd
De doemscenario’s zijn al eerder beschreven in het PW. Vergezeld van waarschuwingen van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), het Europees Geneesmiddelen Agentschap (EMA), de Internationale Federatie van Apothekers (FIP) en ministers van Volksgezondheid uit de hele wereld. Antibioticaresistentie vormt een van de grootste bedreigingen voor onze gezondheid.
Lucht
Om de lucht helemaal te klaren willen apothekers ook nog graag zekerheid over een andere kwestie: hoe zit het met de vergoeding?
De internationale federatie van apothekers (FIP) brengt voortdurend onder de aandacht dat openbaar apothekers heel veel goede zorg verlenen, maar eigenlijk nog veel meer zouden kunnen doen. Vaccineren bijvoorbeeld. En, zoals ze in een recent rapport aangeven, een proactieve rol spelen in de preventie van luchtwegklachten. Voorkomen is ten slotte altijd beter dan behandelen.
Preparaten
Een eigen voedingssupplement ontwikkelen? Deze vraag werd mij onlangs gesteld op LinkedIn. Door de “ideale partner voor startende en middelgrote ondernemers voor professionele productie van voedingssupplementen”, die bereid was om jarenlange ervaring, tips & tricks met mij te delen. Mocht ik met hem/haar in zee willen gaan, uiteraard.
Stoppen met spuiten
De behoefte aan meer persoonsgerichte diabeteszorg is groot. Een belangrijke reden om in 2018 de NHG-richtlijn te wijzigen. Uit het Nationaal onderzoek behandelwijze diabetes mellitus type 2, waaraan 869 zorgverleners deelnamen, blijkt nu dat het merendeel van hen sinds de richtlijnherziening vaker met de patie¨nt alternatieven voor insuline bespreekt en vaker gebruikmaakt van middelen als DPP-4-remmers, GLP-1-agonisten en SLGT-2-remmers.
De bereiders
De eerbiedwaardige druïde die met zijn gouden snoeimes maretak snijdt, waarmee hij zijn befaamde onoverwinnelijk-makende toverdrank bereidt, dat is Panoramix uit de strip Asterix, die zich afspeelt in Gallische tijden, zo’n vijftig jaar voor Christus. Panoramix in het heden is een club van twee bevlogen apothekers en een patiënt die zich tot doel hebben gesteld de paar honderd ‘druïden’ die Nederland nog rijk is waar nodig te ondersteunen in hun belangrijke werk van magistrale bereidingen, ten einde deze snel slinkende groep voor uitsterven te behoeden.
Zoet en zacht
Honing heeft een bacteriële werking. Het verzacht de keel. Is goed voor de bronchiën. Meng honing door een glas melk of een kop gember-citroen-thee en je voelt je herboren. Aan het zoete goedje worden al eeuwenlang de meest wonderbaarlijke werkingen toegedicht. Maar is er ook ooit wetenschappelijk bewijs voor al die claims gevonden?
Moreel beraad
Patiëntenzorg eerst of eerst voor je medewerkers zorgen?
Een van de eerste en belangrijkste dilemma’s waarmee apothekers tijdens de coronacrisis werden geconfronteerd. “We moesten continu risico-afwegingen maken in onzekere tijden”, zegt Wilma Göttgens, die zich al decennia verdiept in morele dilemma’s in de farmaciepraktijk.