2017

Gerichte zorg met eigen ‘menukaart’ voor patiënt: De patiëntenmenukaart helpt zowel patiënt als apotheker om heel gericht de juiste zorg te vragen en te verlenen. “Het is belangrijk om jezelf te profileren als zorgverlener en zichtbaar te zijn voor patiënten”, aldus Elaine Wong-Go, apotheker en KNMP-beleidsmedewerker, die het idee ontwikkelde.
‘Huisarts kan apotheker vaker advies vragen bij voorschrijven’: In hun rol als zorgverlener en dienstverlener moeten openbaar apothekers meer variatie aanbrengen in de zorg die zij patiëntengroepen aanbieden, vindt directeur Dianda Veldman van de Patiëntenfederatie Nederland. “In de meeste apotheken is farmaceutische zorg one size fits all; zorg voor meer segmentatie.”
‘Er is niks mooiers dan je eigen familie helpen’: De mantelzorger is een belangrijke schakel tussen openbare apotheek en patiënt. Vanwege korte lijntjes kan hij snel informatie inwinnen over medicatiegebruik, terwijl hij thuis waakt over de therapietrouw. Een reportage uit het Rotterdamse Schiebroek.
Patiënten als belangrijke bron van informatie bijwerkingen: Patiënten kunnen in Nederland sinds 2003 zelf bijwerkingen melden bij Bijwerkingencentrum Lareb. Daarmee loopt Lareb voorop in Europa. Het aantal patiëntmeldingen is de afgelopen jaren enorm toegenomen: van 173 in 2003 naar 8100 in 2015. Maar er is nog een wereld te winnen.
‘Patiënt heeft behoefte aan een echt evaluatiegesprek’: Wat willen patiënten weten als ze een geneesmiddel gebruiken en hoe willen ze die informatie krijgen? Het Centrum voor Patiënt en Geneesmiddel heeft afgelopen jaar verschillende focusgroepen met patiënten georganiseerd om deze vragen te beantwoorden. Directeur Annette Heinen vertelt wat de stichting wil bereiken.
Veel patiënten kunnen gebruik statine succesvol herstarten: Spierklachten als bijwerking van statines treedt minder vaak op dan verhalen van patiënten op internet suggereren. Dat concludeert het Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik na literatuuronderzoek en bestempelt de factcheck als: niet waar.
Anticonceptiepil: bekijk álle risicofactoren op trombose: Het risico op trombose bij pilgebruik neemt toe als ook sprake is van andere risicofactoren, zoals een erfelijke stollingsafwijking en een positieve familieanamnese. Het is daarom belangrijk bij anticonceptiecounseling alle risicofactoren in kaart te brengen, blijkt uit promotieonderzoek van Liesbeth van Vlijmen.
Geen verwijt voor verstrekking van te lage dosis nadroparine: Een apothekersassistent leverde een verkeerde injectiespuit aan een patiënt en de tweede apotheker miste de fout. Volgens het Regionaal Tuchtcollege en het Centraal Tuchtcollege valt de beherend apotheker, die zelf niet betrokken was bij de medicatiecontrole, niets te verwijten omdat het werkproces in de apotheek in orde is.
Wijziging in medicatie verlost patiënt H van al zijn klachten: Al jaren heeft de heer H last van bijwerkingen, maar meerdere specialisten hebben hem verteld dat hij daarmee moet leren leven. Op aanraden van de praktijkondersteuner bezoekt hij de apotheker-farmacotherapeut, die hem door het omzetten van drie geneesmiddelen bevrijdt van al zijn klachten.
Verantwoordelijkheid nemen voor kwetsbaarheid patiënt: Het overkomt apothekers dagelijks: door wisselingen in preferentie en problemen met levering worden patiënten onaangenaam verrast met steeds andere merken. Als apotheker geeft dit je een slecht gevoel; je wilt de patiënt tevredenstellen maar door de preferentie is dit niet mogelijk. Ziedaar het ethisch dilemma uit PW 44 (november 2016).
Apotheker in ziekenhuis kan veel breder ingezet: Apothekers in ziekenhuizen kunnen op meer plekken hun farmaceutische waarde laten zien. Dat staat in een zorgpaddocument van (ziekenhuis)-apothekersorganisatie NVZA. Het document is besproken met patiënten-organisaties, die positief zijn over de rol van apothekers. “Ze vinden dat ze meer moeten tonen wat ze kunnen.”
Het dilemma: Woensdagmiddag meldt dokter Venema zich. Hij is werkzaam voor een kliniek die is gespecialiseerd in euthanasieverzoeken. De arts wil middelen meenemen voor een euthanasie die is gepland voor de volgende ochtend.
Allochtonen maken kennis met zorg van de apotheek: Veel allochtonen mijden de apotheek, omdat ze er weinig vertrouwd mee zijn. Met een pilotproject in Rotterdam weten apothekers hen wél te bereiken. Allochtonen zagen hoe apothekers hen kunnen helpen met adviezen over het goed gebruiken en bewaren van geneesmiddelen. Ook leggen ze uit waar eigenlijk hun lever zit.
‘Richtlijnen palliatieve zorg vereisen nadere uitwerking’: Om patiënten in een hospice palliatieve zorg op maat te kunnen geven is wetenschappelijk onderzoek hard nodig. Anniek Masman beschrijft in haar proefschrift onderzoeken naar de evaluatie van pijn en sedatie en de voorgeschreven medicatie bij terminale patiënten. “Nederland kent richtlijnen voor palliatieve zorg, maar de adviezen daarin zijn veelal niet goed onderbouwd.”
‘Arts en apotheker moeten profiteren van elkaars kennis’: Samenwerking tussen apotheker en arts is essentieel voor goede zorg, weten Liesbeth en Lilian Donders als geen ander. De zussen zijn apotheker en arts en gaan regelmatig bij elkaar te rade omdat de een nu eenmaal meer weet van geneesmiddelen en de ander van ziekten en de gevolgen. “Samen kom je uiteindelijk tot het beste besluit.”
Nadeel acetem is dat het kunststoffen kan aantasten: Als een patiënt medicatie in drankvorm via een sonde moet krijgen, is het belangrijk na te gaan of de drank acetem bevat. Is dit het geval dan moet worden uitgesloten dat de sonde en het koppelstukje PVC bevatten, om te voorkomen dat de sonde deels oplost. Dit advies komt voort uit een melding die vorig jaar binnenkwam bij Bijwerkingencentrum Lareb.
Nieuw formularium: probate longzorg voor minder geld: Voorschriften gebaseerd op goede diagnostiek, een overzichtelijker palet aan geneesmiddelen en inhalatiemedicatie die niet nodeloos duur is. Met die doelen voor ogen zijn huisartsen en apothekers in de regio Maastricht en Heuvelland gestart met het longformularium chronische obstructieve longaandoeningen (COLA). Voor de patiënt leidt dit tot meer duidelijkheid en goedkopere medicatie.
Continu tevredenheid meten: Met behulp van gegevens uit het track & trace-systeem meet apotheker Ing Hay Oei continu de performance en de klanttevredenheid van elke individuele medewerker in zijn apotheek. “Iedereen kan zich met deze scores blijven verbeteren.”
Effectiviteit behandelingen onychomycose teleurstellend: Behandelen van onychomycose blijkt in de praktijk erg lastig. Monotherapie met orale antimycotica heeft de voorkeur, maar bestaande lokale en orale middelen hebben hun beperkingen. Onderzoekers blijven daarom zoeken naar nieuwe therapieën om de optimale behandeling van onychomycose te vinden.
Beperkte gezondheidsvaardigheden vormen risico bij ziekenhuisopname: Patiënten die in het ziekenhuis worden opgenomen kunnen door beperkte gezondheidsvaardigheden problemen hebben met instructies. Zorg-op-maat kan het risico op (geneesmiddelgerelateerde) problemen tijdens (en na) opname verminderen. Voor zorgverleners is het daarom van belang inzicht te hebben in de gezondheidsvaardigheden van een patiënt.
Een dynamisch proces van gelijkwaardige partners: Serieus werk maken van zelfmanagement en zelfmanagementonder-steuning betekent werk maken van de organisatie, van de zorgprofessionals, van de relatie professional–patiënt en van de patiënt. Dat is de boodschap van de eind januari verschenen annex bij de Zorgstandaard Diabetes van de Nederlandse Diabetes Federatie.
Alzheimer: hoop gevestigd op middelen tegen amyloïd-bèta: Er zit schot in de strijd tegen de ziekte van Alzheimer. Deze zomer komen de eerste fase III-onderzoeksresultaten van de BACE-remmer verubecestat naar buiten en in 2021 die van het monoklonaal antilichaam aducanumab. Vergeleken met eerder onderzochte middelen zouden deze het ziekteproces echt kunnen vertragen.
Aan de balie: alert op dementie: Door de training ‘Samen dementievriendelijk’ zijn de apotheekteams van Apotheek Geesterduin en Apotheek Made alerter op patiënten met beginnende dementie en weten ze hoe te handelen. “Tijdens het werk-overleg is het bespreken van deze patiënten inmiddels een vast item.”
Voorbodes van alzheimer al vroegtijdig op te sporen: Een van de vroegste veranderingen in de hersenen van patiënten met de ziekte van Alzheimer is ophoping van amyloïdplaques. Deze plaques komen ook veelvuldig en al vanaf middelbare leeftijd voor bij personen zonder dementiesymptomen. Bovendien zijn ze gerelateerd aan subtiele achteruitgang van het geheugen, blijkt uit het promotieonderzoek van Willemijn Jansen.
Medicatiegebruik ratjetoe bij demente met polyfarmacie: Tien of meer geneesmiddelen correct innemen is altijd lastig. Bij demente patiënten is het helemaal ondoenlijk. De casus van mevrouw M illustreert hoe het uit de hand kan lopen, ondanks allerlei ondersteuning. Uiteindelijk kwam de thuiszorg met de ultieme oplossing: een kluisje.
Hoge therapietrouw kinderen met MS door extra aandacht: Voor kinderen met multipele sclerose zijn de mogelijkheden voor farmacotherapie beperkt. De middelen die er zijn, geven bovendien vaak bijwerkingen. Toch is de therapietrouw 90% bij de jonge patiënten van het Nationaal Kinder MS-centrum in het Erasmus MC/Sophia Kinderziekenhuis in Rotterdam. “Door onder andere het hele gezin therapietrouw te maken.”
Invloed van vitamine D op MS: tussen hype en hoop: Vitamine D-spiegels hebben vooral aan het begin van het ziekteproces van multipele sclerose invloed op ziekteactiviteit en ziekteprogressie. Promovenda Anne-Hilde Muris zocht uit hoe dit precies werkt. Zij vond dat vitamine D niet zozeer het immuunsysteem verandert, maar een verdere verstoring voorkomt.
Soms ernstige complicaties bij geneesmiddelen tegen MS: Bijwerkingencentrum Lareb heeft 95 meldingen ontvangen van progressieve multifocale leuko-encefalopathie, een ernstige neurologische aandoening die een fatale afloop kan hebben. De bijwerking trad onder meer op na gebruik van natalizumab, fingolimod en dimethyl-fumaraat. De indicatie was meestal multipele sclerose maar bij dimethylfumaraat ook psoriasis.
Ander licht op safinamide: De productinformatie van safinamide beschrijft interacties die volgens de WFG niet allemaal relevant zijn. Aan de andere kant ontbreken interacties waarvoor de WFG wél wil waarschuwen.
‘Je gaat er niet dood aan, maar de impact op je leven is enorm’: De ziekte van Parkinson kent vele verschijningsvormen. Voor een goede behandeling is het belangrijk hierin meer inzicht te krijgen. Daar is nog veel onderzoek voor nodig. Nu wordt er te gemakkelijk van uitgegaan dat een spécialité zonder meer vervangen kan worden door een generiek middel, zegt Eric Roos van de Parkinson Vereniging. “Je leven raakt ontregeld, je wordt onzeker.”
'Je moet je als apotheker wel aan de spelregels houden': De Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) handhaaft sinds eind vorig jaar op de samen met de KNMP opgestelde opiumwethandreiking. Deze maakt het voor apothekers mogelijk de administratie van opiumgeneesmiddelen ook digitaal te voeren. De eerste resultaten zijn positief. “De trend is overal hetzelfde, de situatie is absoluut verbeterd.”
'We willen onze stem laten horen': Jonge apothekers in het ziekenhuis willen beter zichtbaar zijn voor andere specialisten, vertelt voorzitter Patty Teeuwisse van JongNVZA, een nieuwe afdeling van de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuisapothekers.
Verkeerd medicijngebruik: veel winst te behalen bij 65-plussers: Bijna de helft van de ziekenhuisopnames door verkeerd medicijngebruik onder 65-plussers is veroorzaakt door een fractuur of flauwvallen. Dat blijkt uit het rapport Vervolgonderzoek Medicatieveiligheid. Volgens de onderzoekers moeten apothekers focussen op het voorkomen van chronisch gebruik van benzodiazepines en ongewenste dubbelmedicatie van antihypertensiva.
Kind soms langer in ziekenhuis door schade na medicatiefout: Medicatieveiligheid binnen de pediatrie moet hoog op de agenda blijven staan, met speciale aandacht voor kindspecifieke kenmerken. Ondanks alle aandacht voor medicatieveiligheid, komen medicatiefouten nog altijd veel voor. De inzet van een apotheker binnen het multidisciplinair team op een klinische afdeling is veelbelovend, concludeert promovenda Jolanda Maaskant.
Politieke partijen willen rol zorgverzekeraars beperken: Veel politieke partijen willen minder marktwerking in de zorg, schrijven ze in hun verkiezingsprogramma’s. Dat zou moeten door de beperking van de rol van verzekeraars en farmaceutische industrie. Aan de vooravond van de verkiezingen voor de Tweede Kamer op 15 maart een overzicht van de standpunten van politieke partijen over farmacie en zorgsector.
Effectief hiv-1-vaccin flinke stap dichterbij: Een effectief humaanimmunodeficiëntievirus-1-vaccin (hiv-1-vaccin) wekt antilichamen op die beschermen tegen een infectie. Voor het eerst zijn beschermende antilichamen opgewekt in vaccinatiestudies door gebruik van betere imitaties van het hiv-1-envelopeiwit. Dit is een grote stap voorwaarts in de ontwikkeling van een effectief hiv-1-vaccin.
Guanfacine optie bij ADHD als psychostimulantia niet helpen: Voor de medicamenteuze behandeling van ADHD is nu ook guanfacine beschikbaar wanneer de voorkeursmiddelen – methylfenidaat en dexamfetamine – niet geschikt zijn of onvoldoende helpen. Op de symptomen heeft het een klinisch relevant effect, maar er is geen duidelijk effect aangetoond op het algemeen functioneren van kinderen en adolescenten met ADHD.
Trage implementatie dried blood spots in routinezorg: Over bloedspiegelbepalingen met dried blood spots wordt al jaren veel geschreven maar er zijn weinig voorbeelden bekend van grootschalig gebruik van deze methode in de patiëntenzorg. Naast werkbare analysemethoden in het laboratorium is klinische validatie nodig en moet de DBS-methode ingebed worden in de standaardpatiëntenzorg.
Nieuwe antipsychotica zorgen voor effectievere behandeling: Schizofrenie wordt steeds vaker niet als één ziekte gezien, maar als een syndroom dat vele oorzaken kan hebben. In de toekomst zijn daarom geïndividualiseerde farmacotherapieën te verwachten, toegesneden op de specifieke factoren die de aandoening veroorzaken. Nieuwe antipsychotica zorgen voor een effectievere behandeling.
Van artsenijbereider tot professioneel zorgverlener: De oprichting van de Maatschappij ter Bevordering der Pharmacie in 1842 – het prefix ‘Nederlandsche’ volgde twee jaar later – kwam voort uit een gedeeld onbehagen over de toenemende concurrentie tussen apotheken. Ook de ondergeschikte positie ten opzichte van artsen en een gebrek aan politieke invloed droegen bij aan het gezamenlijke belang om apothekers een stem te geven.
Nog weinig onderzoek gedaan naar LDL-c onder streefwaarde: Voor statines is een lineair verband tussen LDL-c-verlaging en cardiovasculaire eindpunten aangetoond bij patiënten met hart- en vaatziekten. Tot welke waarde dit effect aanhoudt, is niet onderzocht. Ook niet of dit geldt voor primaire preventie. Het Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik bestempelt de factcheck als: deels waar.
Automatisering bevordert inzicht nierfunctiewaarden: Apothekers hebben nog steeds niet altijd inzicht in (recente) nierfunctie-waarden voor alle patiënten die risicogeneesmiddelen gebruiken. De samenwerking met huisartsen kan volgens hen beter. De gegevens-uitwisseling vereenvoudigen en automatiseren kan hierbij helpen. Dat concluderen onderzoekers van UPPER van de Universiteit Utrecht.
Veelkunner die grenzen slechtte: Een man die over grenzen ging, figuurlijk – als farmaceutisch deskundige voor justitie – zowel als letterlijk, door zijn vele internationale functies. Zo is Marius Lodewijk Quirijn van Ledden Hulsebosch het best te typeren.
Farmacie al 200 jaar in het bloed van familie Meulenhoff: De familie Meulenhoff telt zeven generaties apothekers en de achtste komt eraan. Vier runden een apotheek in Zwolle. Daarna zetten Jurrie – de oudste nog levende mannelijke Meulenhoff – en twee van zijn kinderen de traditie voort. Alle drie wel op een andere plek: vader in het ziekenhuis, dochter in de openbare farmacie en zoon in de industrie.
Nederlandsche Apothekerskamer nam drie jaar plaats van NMP in: In haar 175-jarig bestaan kende de KNMP een korte periode, in de Tweede Wereldoorlog, waarin zij officieel niet bestond en functioneerde. De Duitsers ontbonden de toen nog NMP geheten organisatie – de K van Koninklijk is pas in 1947 verkregen – en stelden de Nederlandsche Apothekerskamer (NAK) in.
Actieve KNMP’ers: de stille krachten van de vereniging: In de elf KNMP-districten zijn vele apothekers actief als districts-afgevaardigde of als lid van een klankbordgroep of commissie. Ze zijn onmisbaar in de communicatie en besluitvorming binnen de vereniging. Maar wie zijn deze apothekers die zich naast hun werk inzetten voor de KNMP?
Integer bestuurder in roerige tijd: Onder het bewind van dr. P.A. Vos ontwikkelde de NMP oog voor het maatschappelijk veld waarbinnen de apotheker aan het begin van de twintigste eeuw opereerde. Hij hield van debat en ging kritiek niet uit de weg.
Eeuwenoud uithangbord voor apotheker en drogist: De gaper is een typisch Nederlands verschijnsel. Van de koppen, die als uithangbord boven of naast de deur van een apotheek of drogisterij werden geplaatst, moeten door de eeuwen heen honderden zijn geweest. Velen daarvan zijn allang vergaan, maar een klein deel, zo’n honderd exemplaren, is bewaard gebleven in museumcollecties.
Kwaliteitsimpuls in farmazorg: Een man wars van clichés, die kon doorpakken en geen diplomatieke trucs nodig had om zijn doelen te bereiken. Zo omschrijven tijdgenoten dr. J.H.M. Winters, die de KNMP uitbouwde tot organisatie die apothekers tal van ondersteunende diensten bood.
‘We moeten toegroeien naar rationale combinatietherapie’: Hij geldt als een autoriteit in de farmacie en een belangrijke wegbereider van de farmacotherapie, emeritus hoogleraar Douwe Breimer. Jarenlang doceerde hij aan de Universiteit Leiden, waar hij al in de jaren zeventig farmaciestudenten koppelde aan studenten geneeskunde. “Men vond het tijd dat er meer aandacht kwam voor de toepassing van geneesmiddelen.”
Apotheker tussen de mensen: De apotheker was naar zijn zin te veel gericht op het geneesmiddel en te weinig op de patiënt. Als voorzitter van de KNMP en als hoogleraar Farmaceutische Patiëntenzorg in Groningen was het de missie van prof. dr. T.F.J. Tromp daarin een omslag te maken.
Uitstekende herinneringen aan de ‘farmaceutenclub’: Joop Soons uit Utrecht is met zijn 93 jaar het oudste KNMP-lid. Zijn werkterrein lag decennialang in het St. Antonius Ziekenhuis en de Universiteit Utrecht, waar hij orde op zaken stelde bij de opleiding farmacie. “Leuk volk hoor, apothekers.”
Klysma van tabaksextract: Bij enteritis kan een klysma van tabaksextract wonderen verrichten.
Sulfonamiden ‘grootste aanwinst 20ste eeuw’: De sulfonamiden zijn de belangrijkste vooruitgang van de eeuw, beweert Goodman in 1942 in een overzicht van aanwinsten, beloften en twijfelgevallen [Bull N Y Acad Med. 1942 Feb;18(2):112-36].
Experimenten met antagonisten: Hoe een geïsoleerd kikvorshart tot contractie geprikkeld kan worden met digitaline (digitoxine) en verlamd met muscarine toont Stokvis in 1892 aan in het NTvG [36(1):1-24].
Cytarabine bij leukemie: Hoge doses cytarabine hebben bij acute myeloïde leukemie slechts matig succes, beschrijven Schiller et al. in 1992 in Blood [80(12):2977-82].
Sterk verbeterde prognose voor patiënt met multipel myeloom: Met een levensverwachting van tien jaar of langer is multipel myeloom tegenwoordig een chronische ziekte geworden. Voor de tweede- en derdelijnsbehandeling zijn dan ook recent vele nieuwe middelen goedgekeurd of in aantocht, zoals proteasoomremmers en monoklonale antilichamen. Vergelijkend onderzoek is wel nodig voor een goede plaatsbepaling.
‘Je bent wel patiënt, maar je wilt doorgaan met je leven’: Het duurde vijftien jaar voordat Hennie Pander eindelijk de juiste diagnose kreeg: multipel myeloom, oftewel de ziekte van Kahler. Na een chemokuur en twee stamceltransplantaties leeft ze nu van dag tot dag. “Ik ga niet in een hoekje zitten, wil me wel blijven inzetten voor lotgenoten.”
Interventie met hydrocortison maakt ALL-therapie draaglijker: Dexamethason is essentieel in de behandeling van kinderen met acute lymfatische leukemie. Nadelig zijn de bijwerkingen, doordat het de binding van cortisol aan de cerebrale mineralocorticoïdereceptoren belemmert. Toevoeging van hydrocortison had een gunstig effect op ernstige neuropsychologische bijwerkingen maar niet op de metabole bijwerkingen.
Apothekersassistent vervult schakelrol bij kinderoncologie: Op de afdeling kinderoncologie van het Erasmus MC-Sophia Kinderziekenhuis werkt een apothekersassistent fulltime aan veiliger geneesmiddelgebruik. Ze voert opname- en ontslaggesprekken, beheert de medicatieruimte en beantwoordt vragen van openbaar apothekers over behandelprotocollen, onbekende interacties en afwijkende doseringen.
Combinatietherapie biedt CLL-patiënt perspectief: Chronische lymfatische leukemie (CLL) reageert in eerste instantie goed op immunochemotherapie of kinaseremmers, maar uiteindelijk zal resistentie optreden. Kinaseremmers zorgen ervoor dat de CLL-cellen het micromilieu verlaten, maar induceren geen celdood. De combinatie van een kinaseremmer en een middel dat celdood induceert, zou een effectieve therapie kunnen zijn.
Oncolytica en vaccins stuwen winst farmaceutische industrie: De grote farmaceutische bedrijven maakten vorig jaar recordwinsten. Nieuwe geneesmiddelen zorgden voor meer omzet en oncolytica deden de winstmarges goed. Ook Nederlandse bedrijven zijn positief. De kleine start-ups op Pivot Park in Oss groeien zo snel dat er nieuwe laboratoria moeten worden gebouwd.
Switch TNF-alfaremmers: patiënt wil meer informatie: Gebruikers van TNF-alfaremmers zijn positief over het middel en over de zorg die men krijgt. Dit geldt zowel voor oorspronkelijke biologicals als voor biosimilars. Dit blijkt uit een verkennend kwalitatief onderzoek van het NIVEL. Wel is er ruimte voor verbetering in de informatievoorziening, met name bij de overstap van een biological naar een biosimilar.
Longfonds ziet ernstige risico’s voor patiënt aan formularium: In het artikel ‘Nieuw formularium: probate longzorg voor minder geld’ (PW 5, 3 februari 2017) steken de auteurs de loftrompet over het longformularium in de regio Maastricht/Heuvelland. Het formularium zou leiden tot duidelijkheid en goedkopere medicatie voor longpatiënten. Het Longfonds ziet juist ernstige risico’s, en geen voordeel voor de patiënt.
Guanfacine: alert op interacties: Als therapie bij ADHD is guanfacine weer op de markt. Het was eerder geregistreerd als antihypertensivum. De WFG beschouwt de wisselwerking met inductoren én remmers van CYP3A4 als relevant.
Toedienlijsten medicatie: ruimte voor verbetering: Voor medewerkers in zorginstellingen is de toedienlijst van de apotheek de belangrijkste informatiebron in het medicatieproces. Uit audits van het Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik (IVM) blijkt dat toedienlijsten soms onduidelijk, onvolledig of niet up-to-date zijn. Een overzicht van de belangrijkste verbeterpunten.
Steuntje welkom bij beslisregels: In ziekenhuizen bestaat behoefte aan hulp bij de implementatie van medisch-farmaceutische beslisregels, blijkt uit een enquête onder ziekenhuisapothekers. De Nederlandse Vereniging van Ziekenhuisapothekers (NVZA) en de KNMP werken samen aan een visie op de plaats van beslisregels bij de medicatiebewaking.
TDM van antimicrobiële middelen kan proactief: Bepaalde antimicrobiële middelen waarmee patiënten in het ziekenhuis worden behandeld vereisen therapeutic drug monitoring (TDM). TDM wordt vanouds door de behandelend arts gecoördineerd en afgehandeld. Proactieve inbreng van de apotheker kan de efficiëntie van het TDM-proces vergroten en de dosisoptimalisatie versnellen.
Blind meewerken euthanasie kan botsen met kernwaarden: Dokter Venema meldt zich bij u met het verzoek middelen voor een euthanasie te verstrekken voor iemand die patiënt is bij een naburige apotheek. Deze apotheker wil echter niet meewerken aan euthanasie. U kent noch de arts, noch de patiënt. De arts wil geen nadere informatie geven, maar dringt wel aan. In januari (PW 3) legden we u dit dilemma voor. Wat zou u doen in zo’n situatie?
Acute wijziging medicatierol is tijdrovend en risicovol: Apotheken voeren de helft van alle wijzigingen in de medicatierol acuut door, blijkt uit onderzoek in acht openbare apotheken. Voor het beperken van deze tijdrovende en risicovolle handeling moet de reden van de wijziging bekend zijn voor de apotheker. Duidelijke afspraken hierover tussen patiënten, voorschrijvers en apothekers zijn noodzakelijk.
Pilot: zorgmedewerker wijzigt medicatie in rol met Sepastrip: Stopmutaties in een medicatierol zijn onhandig, risicovol en duur. Veel zorginstellingen ervaren praktische problemen omdat alleen een apotheker deze wijzigingen mag doorvoeren. Met de Sepastrip is in Den Haag een succesvolle pilot uitgevoerd waarbij zorgmedewerkers de stopmutaties zelf op locatie verwerkten.
‘Tijd rijp voor volgende stap: DNA-test in behandelrichtlijn’: Farmacogenetica hoort thuis in de apotheek, vindt ziekenhuisapotheker en hoogleraar Klinische Farmacie Henk-Jan Guchelaar. “Apothekers moeten er alleen nog meer ervaring mee opdoen én er moet een vergoeding voor komen. Dan kan ook de farmacogenetica-werkgroep uitspraken gaan doen wanneer een DNA-test noodzakelijk is.”
IP3-studie: 90% patiënten kandidaat voor geno-advies: Apothekers geloven vrijwel allemaal (99,7%) in farmacogenetica, toont een enquête aan waaraan 667 openbaar apothekers en ziekenhuisapothekers hebben deelgenomen. Uit een pilot van het IP3-project met tweehonderd gegenotypeerde patiënten, afkomstig van 33 apotheken, blijkt dat farmacogenetica kansen biedt in de openbare apotheek.
Veld nog terughoudend met brede inzet farmacogenetica: Zorgprofessionals zijn het erover eens dat farmacogenetica zinvol kan zijn. Maar het is te vroeg om de testen al op grote schaal te implementeren. Gezondheidswinst valt ook nog op andere terreinen te behalen en er is nog weinig evidence om een uitspraak te kunnen doen over kosteneffectiviteit.
Ook bijwerkingen onderhevig aan genetische polymorfismen: De laatste jaren groeit het besef dat farmacogenetica niet alleen een rol speelt bij de werking van geneesmiddelen, maar ook bij hun bijwerkingen. Voor farmacovigilantiecentra is het belangrijk om farmacogenetische informatie te betrekken bij de beoordeling van een mogelijke relatie tussen geneesmiddel en bijwerking.
Trekken, duwen en sleuren voor nóg betere farmazorg: Apothekers zijn bij uitstek degenen om farmacogenetica, het thema van het KNMP-jubileumcongres, optimaal te benutten, vindt KNMP-directeur Léon Tinke. De beroepsgroep slaagt er tenslotte al 175 jaar in zichzelf steeds opnieuw uit te vinden. “We mogen de boot gewoon niet missen.”
Twijfel zorgverlener grootste struikelblok voor DNA-test: Farmacogenetica biedt veel mogelijkheden, maar roept ook bedenkingen op. De potentie, de interesses van betrokkenen en de bezwaren zijn geïnventariseerd in gesprekken met onder anderen experts, huisartsen, apothekers, zorgverzekeraars en vertegenwoordigers van het ministerie van Volksgezondheid.
KNMP-jubileumcongres: 13 april Beatrix Theater Utrecht
Status apothekersvak trekt veel allochtone studenten: Farmaciestudies op de universiteit en in het hbo zijn zeer populair bij allochtone studenten. Reden is dat in niet-westerse culturen het vak van apotheker status heeft en zekerheid biedt. Scholen en studentenverenigingen springen hierop in door niet alleen feesten met bier en wijn te organiseren, maar ook een bowlingavond.
Verschillen in bijwerkingen bij man en vrouw onder de loep: Eindelijk komt er breed onderzoek naar de verschillen in de werking van geneesmiddelen bij mannen en vrouwen. Minister Edith Schippers van VWS heeft in een eerste ronde € 500.000 subsidie uitgetrokken. Prof. dr. Petra Denig van de RUG ontvangt daarvan een deel: “Het is eigenlijk schokkend hoe weinig bekend is op dit terrein.”
Bijna helft patiënten ervaart nadelen van substitutie: Bijna de helft van de patiënten ervaart problemen na substitutie en een derde van hen meldt dat ook. Dit is 14% van degenen die wisselden van merk. De meest genoemde problemen zijn bijwerkingen, verminderd effect en moeite bij het innemen van de medicatie. Dit blijkt uit een onderzoek in de Goorse Apotheek.
Kwaliteit is bepalend voor longformularium: Het stuk van Hendrien Witte en Xana van Jaarsveld van het Longfonds (PW 12, 24 maart) bevat naast constructieve elementen ook feitelijke onjuistheden, stellen de auteurs van het artikel over het longformularium in de regio Maastricht/Heuvelland (PW 5, 3 februari). “We zijn het eens dat voorschrijven en gebruik van inhalatiemedicatie beter moet. Twistpunt is de strategie.”
Casus: toxische spiegel na labelwisseling ciclosporine: Een patiënt wisselt – onbedoeld – van merk ciclosporine. Dat leidt tot een toxische bloedspiegel en een achteruitgang van de nierfunctie. Als basisoorzaak van dit incident wordt het inkoopadvies van de groothandel aangewezen. Dit is niet gewenst bij geneesmiddelen die op de KNMP-substitutielijst staan.
Klinische farmaco-epidemiologie nuttig bij oordeel over profylaxe: De klinische farmaco-epidemiologie bestudeert gebruik en klinische effecten van interventies met geneesmiddelen. Daartoe behoren bedoelde en onbedoelde effecten en de aanvaardbaarheid voor de burger of patiënt. Criteria voor valide postregistratieonderzoek van preventieve medicatie zijn nodig maar ook lastig.
'Prettig om persoonlijker met de apotheker om te gaan': Al ruim tien jaar knokt Lieuwe Fiesler tegen prostaatkanker, wat hem veel energie kost. Nu hij is gekoppeld aan een farmabuddy die hem intensief begeleidt, gaat het veel beter met hem. Zijn zelfvertrouwen is toegenomen, zijn humeur verbeterd. “Een eyeopener dat de apotheek deze zorg verleent.”
App versleutelt communicatie: Een greep uit de vele apps die apothekers in de praktijk kunnen gebruiken, voor bijvoorbeeld het versleuteld versturen van berichten tussen zorgverleners of het controleren van de invloed van medicatie op moedermelk.
Complexe apotheekzorg vraagt hoger denkniveau assistenten: De apotheekzorg wordt steeds complexer en daarom moeten mbo-opgeleide apothekersassistenten op een hoger niveau functioneren. Beschikken zij over voldoende capaciteiten of is een hbo-denkniveau straks onontkoombaar? Ondertussen verlaagt de opleiding voor apothekersassistent de toelatingseis tot vmbo-kader.
ADHD-pillen: geen blijvend negatief effect op het brein: Na een diagnose van ADHD volgt doorgaans behandeling met medicatie. Ouders en clinici maken zich zorgen dat ADHD-medicatie schadelijk kan zijn voor de ontwikkeling van het brein. Wetenschappelijk bewijs daarvoor ontbreekt. We onderzochten daarom of het gebruik van ADHD-medicatie samenhangt met langetermijnveranderingen in het brein.
Pakken vanaf etiket is risico: Een kankerpatiënt gebruikte door een verwisseling in de apotheek twee maanden dexamfetamine in plaats van dexamethason. De aanschrijffout werd volgens de apotheker te laat ontdekt omdat assistenten door het preferentiebeleid gewend zijn geneesmiddelen vanaf het rugetiket te pakken.
Plaatsbepaling van DOAC’s in richtlijnen nu duidelijker: Het Nederlands Huisartsen Genootschap beschouwt DOAC’s en vitamine K-antagonisten (VKA’s) nu als gelijkwaardige middelen. In de recentste richtlijnen voor medisch specialisten hebben de direct werkende orale anticoagulantia (DOAC’s) een duidelijke plek gekregen. Bij bepaalde patiënten, zoals ouderen, blijven de VKA’s de voorkeursmiddelen.
‘Succes van de behandeling heeft mij veel rust gebracht’: Trombosepatiënt Elaine Tuinte heeft veel baat bij apixaban, maar wordt in haar dagelijks leven behoorlijk gehinderd door het posttrombotisch syndroom dat ze na een aantal jaren ontwikkelde. Hematoloog en huisarts zoeken naar de meest geschikte therapie.
Belang van DOAC-begeleiding neemt toe in openbare apotheek: Direct werkende orale anticoagulantia veroveren steeds meer terrein. Begeleiding verschuift daardoor van de trombosedienst naar de openbare apotheek. Essentieel voor de patiënt is dat de apotheek deze taak goed oppakt.
Antistollingscentrum vervangt traditionele trombosedienst: Door de snelle afname van het aantal ‘traditionele’ behandelingen met vitamine K-antagonisten moet de trombosedienst zichzelf opnieuw uitvinden. De Federatie van Nederlandse Trombosediensten verwacht dat het aantal trombosediensten uiteindelijk halveert. Samen met de eerste en tweede lijn bouwen de trombosediensten aan nieuwe regionale antistollingscentra.
Stollingsteam moet trombose en bloeding helpen voorkomen: Een ziekenhuisbreed stollingsteam heeft in Rotterdam en Delft al geresulteerd in: een uniform antistollingsprotocol, medicatie-beoordelingen bij gebruikers van bloedverdunners en uitleg aan het bed van de patiënt. Albert Dreijer hoopt aan te tonen dat deze interventies bijdragen aan het verminderen van incidenten.
Aanpak huidinfecties uniformer: Claritromycine en clindamycine zijn bij bijna alle indicaties de alternatieven voor patiënten die overgevoelig zijn voor penicillines, staat in de herziene NHG-Standaard Bacteriële huidinfecties. Het huisartsengenootschap zet waar mogelijk in op uniformiteit.
Alertheid nodig bij cutane vasculitis als bijwerking: Diverse geneesmiddelen, zoals antibiotica, anticonvulsiva, anti-inflammatoire middelen, chemotherapeutica, anticoagulantia en diuretica, staan erom bekend cutane vasculitis te kunnen veroorzaken. Bijwerkingencentrum Lareb ontvangt regelmatig meldingen van vermoede geneesmiddelgeïnduceerde vasculitis.
Waarschuwing voor weigeren afgifte medicijn bij spoed: Een apothekersassistent weigerde spoedmedicatie af te leveren aan een patiënt uit een woongroep, omdat de apotheek daarover afspraken heeft met de zorginstelling. Het Regionaal Tuchtcollege vindt dat de assistent niet had mogen doorverwijzen naar de apotheek van de zorginstelling en geeft de beherend apotheker een waarschuwing.
Eigen regie geeft grip op overhevelingsmedicatie: Overheveling van dure medisch-specialistische geneesmiddelen naar het ziekenhuisbudget vraagt om een goede organisatie. Daarvoor zijn verschillende modellen ontwikkeld. Een concrete casus in het Medisch Centrum Leeuwarden (MCL) illustreert hoe ziekenhuizen werkprocessen rond overhevelingsmedicatie zelf goed kunnen inrichten.
Op zoek naar optimale inzet opioïden tegen pijn bij kanker: Het effect van opioïden bij kankergerelateerde pijn is variabel. Omdat er geen voorspellende factoren bekend zijn die deze variatie kunnen verklaren, is vaak veel tijd nodig om tot optimale behandeling te komen. Onderzoek naar de rol van verschillende klinische, farmacokinetische en genetische factoren kan helpen hierin verbetering te brengen.
Placebo-effect: bij iedere patiënt, bij elke aandoening: De belangstelling voor placebo’s is nog nooit zo groot geweest, constateert hoogleraar Andrea Evers. Mede dankzij het eerste wereld-congres over dit onderwerp, dat begin april plaatsvond in Leiden. Als die populariteit leidt tot extra onderzoeksgelden zou dat helemaal mooi zijn. “Het placebo-effect treedt in principe op bij iedere patiënt en bij elke aandoening.”

2 3 Volgende 100 item(s) »

Navigatie

2017