2015 PDF-files
Farmaciecijfers_SFK
Kwart 80-plussers gebruikt een weekdoseersysteem
Gemiddeld ruim zes geneesmiddelen per patiënt in weekdoseersysteem
Voor patiënten die niet meer het overzicht hebben om zelf de juiste geneesmiddelen op de juiste momenten in te nemen, hebben apothekers de mogelijkheid om geneesmiddelen te verstrekken in weekdoseersystemen. Ook zorginstellingen die de verantwoordelijkheid dragen voor het juiste gebruik van de geneesmiddelen door hun bewoners, kunnen daarvan gebruikmaken.
Acetylcysteïne koploper bij hoestmiddelen zonder recept
Naar schatting ruim miljoen keer vrij verkrijgbaar hoestmiddel via apotheek
Geneesmiddelen voor toepassing bij hoest worden in Nederland niet uit de basisverzekering vergoed. Dat geldt ook voor receptplichtige middelen. Acetylcysteïne, een slijmverdunner, is het meest door Nederlandse apotheken verstrekte hoestmiddel, gevolgd door noscapine, dat de prikkelhoest onderdrukt.
Topdrukte in de apotheek voor de jaarwisseling
Vanaf de week voor Kerstmis dagelijks 30% meer verstrekkingen
De decemberdrukte in 2014 zorgde voor een recordaantal verstrekkingen in Nederlandse apotheken. Vanaf de week voor Kerstmis piekte het apotheekbezoek en was het aantal geneesmiddelverstrekkingen vaak meer dan 30% hoger dan normaal. De meeste mensen met een herhaalrecept hadden hun eigen risico in 2014 al opgemaakt.
Diclofenac verliest bijna 10% gebruikers aan naproxen
Ontstekingsremmer heeft ondanks daling ook in 2014 meeste gebruikers
Openbare apotheken verstrekten vorig jaar diclofenac aan ruim 1,3 miljoen gebruikers. Daarmee staat het middel ondanks een afname met 135.000 gebruikers bovenaan de lijst van pakketgeneesmiddelen met de meeste gebruikers. Van naproxen, ook een ontstekingsremmer, nam het aantal gebruikers juist met 135.000 toe.
Vooral 50-plussers gebruiken meer astma/COPD-medicatie
Aantal gebruikers astma/COPD-middelen in zeven jaar met 100.000 toegenomen
Nederlandse apotheken verstrekten in 2014 bijna 7,2 miljoen keer een geneesmiddel dat wordt toegepast bij astma of COPD. Dat is 1,4% meer dan in 2013. Deze toename staat in contrast met de daling van 3,2% in 2013.
Stabilisatie van gebruik nieuwe diabetesmiddelen
Meerderheid stoppers nieuwe diabetesmiddelen gaat door met insuline
Na enkele jaren van sterke groei is het gebruik van de nieuwe generatie diabetesmiddelen in 2014 blijven steken op het niveau van 2013. 17% van de gebruikers van deze middelen stopte hiermee. Ruim de helft van hen continueerde de diabetesmedicatie met insuline, vaak in combinatie met andere orale antidiabetica.
Steeds meer apothekers worden franchisenemers
Toename aantal apotheken houdt geen gelijke tred met stijgende zorgvraag
Na twee jaren met dalende apotheekaantallen is in 2014 weer sprake van een lichte toename. Toch houdt deze toename van vijf apotheken geen gelijke tred met de toegenomen vraag naar farmaceutische zorg. Steeds meer apothekers sluiten zich als franchisenemer aan bij een keten of formule.
Voor het eerst minder uitgaven aan hiv-remmers
Aantal verstrekkingen laat in 2014 geen verdere toename zien
Nederlandse apotheken verstrekten vorig jaar 210.000 keer een hiv-remmer. Dat is precies even vaak als in 2013. De uitgaven aan deze middelen namen voor het eerst af. Bedroegen de uitgaven aan deze middelen in 2013 nog € 175 miljoen, in 2014 was dat € 5 miljoen minder.
Beperkte stijging uitgaven farmacie
Totale uitgaven farmacie stijgen langzamer dan vraag naar zorg
De uitgaven aan farmaceutische zorg namen in 2014 toe tot € 4128 miljoen. Dit is een stijging van 1% ten opzichte van het jaar daarvoor. Voor de overheid is opnieuw sprake van een meevaller.
Gebruik antidepressiva groeit al jaren met gemiddeld 3%
Aandeel generiek bij antidepressiva loopt op tot 85%
In lijn met de groei in de afgelopen tien jaar nam het gebruik van antidepressiva in 2014 met 3% toe. De bijbehorende geneesmiddelkosten namen met 2% toe en kwamen uit op € 50 miljoen. Vooral het patentverloop van escitalopram draagt bij aan de beperktere kostenstijging en de toename van het aandeel generiek.
300.000 mensen moeten bereidingen zelf betalen
Alternatieven voor deze bereidingen vallen mogelijk duurder uit
Zorgverzekeraars zijn vanaf 1 maart van dit jaar gestopt met het vergoeden van een vierhonderdtal bereidingen. De 300.000 gebruikers van deze medicijnen moeten deze nu zelf betalen of moeten op zoek naar een alternatief. De praktijk moet uitwijzen of verzekeraars met de wel vergoede alternatieven niet duurder uit zijn.
Aantal apothekers neemt in jaar tijd met 61 toe
Groei aantal tweede apothekers in lijn met vorig jaar
Het aantal in de openbare farmacie werkzame apothekers nam in 2014 met 61 toe ten opzichte van een jaar eerder. Ondanks een beperkte afname van het aantal werkzame apothekersassistenten bleef het aantal fte’s per apotheek ongewijzigd. Bij de ondersteunende medewerkers nam dat aantal licht toe.
De jeugd van tegenwoordig gebruikt minder antibiotica
Daling ten opzichte van vijf jaar geleden valt op
Het door tieners veruit meest gebruikte geneesmiddel is de anticonceptiepil. Vorig jaar maakten 340.000 jonge vrouwen in de leeftijd van 11 tot en met 20 jaar gebruik van deze vorm van anticonceptie. Bij de niet-geslachtsgebonden medicatie valt op dat in 2014 minder jongeren antibiotica gebruikten dan vijf jaar geleden.
Zwakkere euro beperkt effectiviteit prijzenwet
Hogere maximumprijzen geven ruimte aan hogere geneesmiddelenprijzen
De aanpassing van de maximumprijzen voor geneesmiddelen leidt voor het eerst niet tot een prijsdaling. Met ingang van 1 april zijn medicijnprijzen namelijk licht toegenomen. Dit komt vooral door de zwakkere positie van de euro ten opzichte van het Britse pond.
Geen hoofdpijn meer bij voorbereiden FTO
SFK ontwikkelt rapportage voor FTP-module Hoofdpijn
In samenwerking met het Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik (IVM) biedt de SFK haar deelnemers ondersteuning aan bij de voorbereiding van een farmacotherapeutisch overleg (FTO) met huisartsen over de behandeling van migraine en clusterhoofdpijn met triptanen. In 2014 gebruikten ongeveer 230.000 van deze hoofdpijnpatiënten een triptan.
€ 15 miljoen minder betaald aan middelen buiten pakket
Vooral anticonceptiepil draagt bij aan lagere uitgaven voor mensen zelf
Vooral dankzij forse prijsverlagingen bij veelgebruikte anticonceptiepillen kwam in 2014 zo’n € 15 miljoen minder aan geneesmiddeluitgaven voor rekening van de gebruikers zelf. In totaal bedroegen de uitgaven aan niet-pakketmiddelen € 170 miljoen. Daarnaast moest voor € 36 miljoen worden bijbetaald.
5% geneesmiddelgebruikers wisselt van zorgverzekeraar
Kleine verzekeraars profiteren van overstappende geneesmiddelgebruikers
Rond de afgelopen jaarwisseling koos 5,1% van de geneesmiddelgebruikers een andere zorgverzekeraar. Dat is meer dan vorig jaar, toen 4% van de geneesmiddelgebruikers dat deed. Overstappers lijken net als vorig jaar jonger en gezonder te zijn dan de blijvers.
Aandeel generiek stijgt boven de 70%
Behandeling met generiek geneesmiddel kost gemiddeld € 2,50 per maand
Het aantal verstrekkingen van generieke receptgeneesmiddelen in het basispakket nam in 2014 met 6% toe tot 160 miljoen. Omdat er minder verstrekkingen waren van spécialités en overige geneesmiddelen, steeg het aandeel generiek naar 71,4%. Met dit percentage hoort Nederland tot de top van Europa.
Uitgaven top 10 ook in 2014 vrijwel onveranderd
Anti-epilepticum pregabaline doet intrede, ADHD-middel methylfenidaat eruit
Het astma/COPD-middel Seretide was ook in 2014 het pakketgeneesmiddel met de hoogste uitgaven. Evenals in voorgaande jaren daalden de uitgaven aan dit middel. Het anti-epilepticum pregabaline is nieuw in deze top 10; methylfenidaat moet daarvoor wijken.
Meer jonge apothekers, minder eerstejaars farmacie
Mogelijk ook apothekersdiploma aan Universiteit Leiden
Het aantal eerstejaarsstudenten farmacie daalde in 2014 met 25 tot 535. Het aantal afgestudeerde apothekers in Utrecht en Groningen is in 2014 juist gestegen tot 236. Als het aan de Universiteit Leiden ligt, kunnen studenten vanaf 2016 ook daar een apothekersopleiding volgen.
Tariefinkomsten nog onder niveau 2010 ondanks stijging
Omzet gemiddelde apotheek neemt 1% toe, 3% meer geneesmiddelen verstrekt
De gemiddelde Nederlandse openbare apotheek behaalde in 2014 een omzet van € 2,09 miljoen die wordt vergoed uit het basispakket. Dat is 1,0% meer dan in 2013. De tariefinkomsten stegen met 1,3% tot € 635.000, nog altijd minder dan in 2010.
Gebruik geneesmiddelen bij CVRM met 3% gestegen
Sterke stijging bij DOAC’s wijkt af van algemeen beeld bij CVRM-middelen
Nederlandse openbare apotheken verstrekten in 2014 aan 4,4 miljoen inwoners één keer of vaker een geneesmiddel dat hoort tot de groep CVRM-middelen. Dat zijn ongeveer 100.000 personen meer (+2,2%) dan het jaar daarvoor. Met veruit de meeste CVRM-middelen bestaat al meer dan een kwart eeuw ervaring.
Meeste erectiepillen verstrekt in Amsterdam en omgeving
Weinig verandering in gebruik van potentiepillen, wel regionale verschillen
Openbare apotheken verstrekten in 2014 aan 120.000 mannen een middel bij erectiestoornissen, meestal een generieke variant van Viagra. Er zijn grote regionale verschillen: in Amsterdam en omgeving gebeurt dat naar verhouding het vaakst, in het noorden en oosten het minst.
Kwart 75-plussers gebruikt zeven of meer geneesmiddelen
IGZ scherpt handhavingscriteria voor medicatiebeoordeling aan
Nieuwe handhavingscriteria van de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) beperken het aantal mensen dat voor een medicatiebeoordeling in aanmerking moet komen. De SFK bepaalde dit aantal op basis van geneesmiddelengebruik alleen op gemiddeld maximaal tweehonderd per apotheek. Bijna 96% van hen maakt het verplichte eigen risico vol.
SFK helpt bij voorbereiden van FTO Maagprotectie
Welke NSAID- en TAR-gebruikers krijgen geen goede maagbescherming?
Met de FTO-module Maagprotectie biedt de SFK deelnemende apothekers hulp bij de voorbereiding van een farmacotherapeutisch overleg (FTO) met huisartsen over maagbescherming bij oudere gebruikers van NSAID’s of trombocytenaggregatieremmers (TAR) van het acetylsalicylzuurtype. Ongeveer drie kwart van deze patiënten heeft adequate maagbescherming.
Afstand tot dienstapotheek is gemiddeld zeven kilometer
Bijna 20% patiënten legt meer dan tien kilometer af voor spoedrecept
De SFK onderzocht welke hemelsbrede afstand patiënten afleggen om in de avond, nacht of op zondag (spoed)medicatie op te halen. Ruim 80% van de patiënten betrekt deze medicatie binnen tien kilometer van hun woonwijk; voor 50% is dat gemiddeld binnen vier kilometer.
Geneesmiddelengebruik groeit vooral door vergrijzing
Toekomstig aandeel apotheekomzet bestemd voor senioren boven de 60%
Het geneesmiddelengebruik nam in 2014 met 2,9% toe. Vergrijzing en bevolkingsgroei zijn de belangrijkste oorzaken van deze stijging. 65-plussers namen 45% van het aandeel van de omzet van de openbare apotheek voor hun rekening. Op het hoogtepunt van de vergrijzing zal dat 61% bedragen.
Antipsychotica vier keer vaker in verpleeghuis
Medicatie in verpleeghuizen vergeleken met openbare apotheken
Bewoners van verpleeghuizen gebruiken ruim vier keer zo vaak een antipsychoticum als zelfstandig wonende geneesmiddelgebruikers. Dit blijkt uit een vergelijking tussen beide groepen. Bloeddrukverlagers van het RAAS-II-type worden juist minder vaak verstrekt.
Ophef over bijwerkingen Thyrax laat markt onberoerd
Generiek schildklierhormoon verovert beperkt aandeel in gestage groeimarkt
Apothekers verstrekten in 2014 aan 490.000 personen het schildklierhormoon levothyroxine. Sinds 2007 is dit aantal jaarlijks met gemiddeld 5% gestegen. Meldingen van bijwerkingen na de verpakkingswijziging van Thyrax leidden niet tot een merkbare verstoring van de markt, waarin zich een generieke leverancier heeft gemeld.
Langwerkende insulines maken sterke groei door
Insuline-analogen verdringen humane insuline vrijwel geheel
Twee belangrijke ontwikkelingen deden zich de afgelopen tien jaar voor in de insulinemarkt. De insuline-analogen hebben hun aandeel sterk zien stijgen en daarmee dat van humane insuline teruggebracht tot onder de 10%. Daarnaast zagen de middellangwerkende insulines hun aandeel slinken ten gunste van de langwerkende insulines.
1,8 miljoen mensen per jaar een lokaal corticosteroïde
SFK biedt apotheken steun bij voorbereiding FTO Eczeem
Apotheken verstrekten in 2014 aan ongeveer 1,8 miljoen mensen een dermaticum met alleen een corticosteroïde. Deze middelen worden vooral toegepast bij de behandeling van eczeem. Ruim een kwart van de gebruikers past gelijktijdig een indifferent middel toe, zoals de NHG-standaard bij eczeem adviseert. De SFK ondersteunt apothekers en voorschrijvers bij het FTO over eczeem.
Geneesmiddelenkosten in vijf jaar € 800 miljoen lager
Ondanks toename van het medicijngebruik met 11%
Bij bijna de helft van de geneesmiddelengroepen daalden de kosten in de afgelopen vijf jaar met € 1,1 miljard. Daartegenover stond een kostenstijging bij de andere helft van bijna € 300 miljoen. Ondanks meer medicijngebruik dalen de kosten, vooral vanwege lagere geneesmiddelenprijzen en overheveling van bepaalde geneesmiddelen naar het ziekenhuisbudget.
Vaker oordruppels voor kinderen in zwemlesleeftijd
SFK biedt apothekers steun bij voorbereiding FTO otitis externa
Openbare apotheken verstrekten in 2014 ongeveer 750.000 keer oordruppels met een antibacteriële toepassing. Het gebruik van deze oordruppels ligt bij vijf- en zesjarigen tweemaal zo hoog als gemiddeld. Dit valt toe te schrijven aan de zwemles die veel kinderen van deze leeftijd volgen.
Therapietrouw bisfosfonaten in gemiddelde apotheek 67%
De SFK biedt apotheken inzicht in therapietrouw medicijngebruikers
Bij de gemiddelde apotheek is 67% van de gebruikers van bisfosfonaten therapietrouw. Bij een tiende van de apotheken bedraagt de therapietrouw van deze populatie meer dan 77%. De SFK constateert een licht afnemend aantal gebruikers van bisfosfonaten bij osteoporose.
Beperkte prijsverlaging medicijnen in oktober
Vooral prijsbewegingen buiten de traditionele maanden april en oktober
Nieuwe maximumprijzen voor geneesmiddelen zorgden in oktober 2015 voor een beperkte prijsdaling van 0,4%. In het afgelopen jaar vielen prijsbewegingen op die niet voortkwamen uit de prijzenwet. De meeste impact had de tijdelijke, scherpe prijsverhoging van het antidepressivum Parnate.
Forse stijging gebruik medicinale cannabis
Aantal verstrekkingen stijgt dit jaar met 45% tot bijna 25.000
Nederlandse apotheken verstrekken dit jaar naar verwachting 24.600 keer een variëteit van medicinale cannabis. Dat komt neer op een stijging van 45% ten opzichte van 2014. Dat is veel meer dan in de vier jaren daarvoor, toen de jaarlijkse stijging rond de 25% bedroeg.
Meer gebruikers vitamine D in achterstandswijken
Grote verschillen tussen wijken met lage en hoge sociaaleconomische status
Bewoners in achterstandswijken hebben een hoger geneesmiddelengebruik dan inwoners van welgestelde wijken. Ook zijn er sterke verschillen tussen diverse geneesmiddelengroepen. Zo zijn er in achterstandswijken naar verhouding bijna twee keer zo veel gebruikers van vitamine D als in welgestelde wijken.
Voorschrijvers behoudender met gebruik antibiotica
Ook daling van aandeel minder gewenste antibiotica
Nederlandse openbare apotheken verstrekten in 2014 6,8 miljoen keer een antibioticum voor systemisch gebruik aan 4 miljoen Nederlanders. Ten opzichte van 2011 is dat een vermindering van 8%. Het aandeel reserveantibiotica is in die periode ook afgenomen, vooral door toedoen van huisartsen.
Sterke regionale verschillen in voorkeur voor statines
Aandeel rosuvastatine varieert vooral sterk bij specialistenvoorschriften
Het aandeel van rosuvastatine, de enige single-source statine, is de afgelopen jaren blijven steken op 13%. Afspraken van de overheid met huisartsen en specialisten om het voorschrijven van multisource statines te bevorderen, hebben niet voor een daling gezorgd. Regionaal zijn de verschillen groot, vooral bij specialisten.
Meer oudere tieners aan de antidepressiva
Aantal gebruikers van 15 tot en met 19 jaar neemt dit jaar met 11% toe
Het aantal gebruikers van antidepressiva van de leeftijd van 15 tot en met 19 jaar komt dit jaar naar verwachting uit op ruim 15.000. Dit is 11% meer dan in 2014. De stijging in deze leeftijdscategorie is daarmee ruim drie keer zo groot als die voor alle antidepressivagebruikers.
Openbaar apotheker wordt vrouwenberoep
Het bezit van een apotheek is nog vooral een mannenaangelegenheid
Het beroep openbaar apotheker transformeert van een mannen- tot vrouwenberoep. In 2015 is net iets meer dan de helft van de werkzame openbaar apothekers vrouw, maar binnen tien jaar zijn twee op de drie openbaar apothekers van het vrouwelijk geslacht. Wel kiezen vrouwen meestal voor een baan in loondienst.
Vergoeding bereiding vervalt voor 250.000 gebruikers
Voor 400.000 mensen verandert per 2016 vergoedingsstatus van bereiding
Zorgverzekeraars hebben gezamenlijk een lijst gepubliceerd waaruit blijkt welke apotheekbereidingen per 1 januari 2016 al dan niet voor vergoeding uit het basispakket in aanmerking komen. Dit heeft gevolgen voor de 400.000 mensen die deze middelen jaarlijks gebruiken. Voor een aantal bereidingen valt definitief het doek.
Verhoudingsgewijs meer vrouwen met ADHD
SFK vergelijkt aandelen vrouwen en mannen met tien jaar terug
In vergelijking met tien jaar geleden zijn er opmerkelijke verschillen tussen mannen en vrouwen bij geneesmiddelen bij acne en bij ADHD. Voor beide groepen geldt dat het aandeel voor vrouwen fors is toegenomen. Daarvoor zijn verschillende verklaringen.
Bij asielzoekers psychische medicatie op voorgrond
Beeld komt in grote lijnen overeen met Nederlandse geneesmiddelgebruikers
Antidepressiva vormen de groep geneesmiddelen die Nederlandse apotheken het meest aan asielzoekers verstrekken, gevolgd door antipsychotica en maagzuurremmers. Dit beeld komt overeen met de verstrekkingen aan de populatie Nederlandse geneesmiddelgebruikers met ongeveer dezelfde demografische samenstelling.