2021

Prikken: Dit jaar zal in het teken staan van het coronavaccin. Van de megaoperatie die nodig is om zo snel mogelijk zo veel mogelijk mensen te vaccineren zodat lockdowns en quarantaines tot het verleden gaan behoren. Naast de ongetwijfeld aanhoudende twijfels bij mensen of ze zich wel of niet moeten laten inenten. Overheden adviseren dwingend, maar verplichten niks.
Belangen: Vaccineren, vaccineren, vaccineren. Iets anders telt even niet. Met alle hens aan dek wordt getracht zo snel mogelijk zoveel mogelijk mensen een coronavaccin toe te dienen. Bij de voorbereiding van de campagne gericht op het ziekenhuispersoneel wilde de NVZA daarom graag meewerken, zoals voorzitter Gerard Hugenholtz toelicht.
Britse variant: “Fantastisch dat openbare apotheken zijn begonnen met het toedienen van de COVID-19-vaccins. Apotheken bevinden zich in het hart van lokale gemeenschappen en leveren een grote bijdrage aan het nationale inentingsprogramma, door heel lokaal voor makkelijk toegankelijke vaccinatielocaties te zorgen voor iedereen die in aanmerking komt voor het coronavaccin.”
Bloedstollend: Een hoge of juist een lage dosis anticoagulantia; wat helpt het beste bij volwassenen die met matige ziekteverschijnselen in het ziekenhuis zijn opgenomen voor COVID-19? Om zo snel mogelijk een antwoord op die vraag te krijgen staken onderzoekers wereldwijd de koppen bij elkaar en vergeleken de resultaten van studies waaraan 1300 patiënten deelnamen.
Straatje om: Ommetje heet de app. Een initiatief van de Hersenstichting. Elke dag een halfuurtje wandelen is goed voor je fysieke en mentale gezondheid. Je voelt je fitter, slaapt beter en je blijft langer gezond. Zo luidt de wervende tekst op de LinkedIn-pagina van het ministerie van VWS. Vandaag al een ommetje gemaakt?, voegt de Hersenstichting daar op haar website aan toe.
De wereld redden: Gebleken is dat de meeste reductie van medicijnverspilling wordt behaald doordat zorgprofessionals met elkaar besluiten om anders te gaan werken, schreef minister van Medisch Zorg Tamara van Ark vorig jaar oktober in een brief aan de Tweede Kamer. In de praktijk (en in dit PW) zijn daarvan mooie voorbeelden te vinden. Zoals in het Erasmus MC, waar de intensieve samenwerking tussen ziekenhuisapotheker Roelof van Leeuwen en oncoloog Stefan Sleijfer leidt tot minder verspilling, meer duurzaamheid en een grotere doelmatigheid van kankertherapieën.
Delicate worsteling: Onacceptabel, noemt Tweede Kamerlid Henk van Gerven het feit dat de kostprijs van remdesivir minder dan € 10 bedraagt, terwijl een behandeling van COVID-19-patiënten met het middel zo’n € 2000 kost. Is de minister het daarmee eens, vraagt hij aan Tamara van Ark, die vervolgens met een heel terughoudend maar veelzeggend antwoord komt: “De prijsstelling roept vraagtekens op.”
Suikertante: Suiker, wat zijn we er allemaal dol op, maar wat is het ongezond, lees ik op de site van het Diabetes Fonds. Minder suiker eten is echter niet eenvoudig, want zoetigheid geeft ons een prettig gevoel, wordt mij vervolgens verteld. “Ook worden we continu verleid tot het maken van ongezonde keuzes.”
Scherp: Als het over farmacie gaat in de verkiezingsprogramma’s vliegen de meest scherpe formuleringen je om de oren. De macht van de farmaceutische industrie moet worden ingeperkt, apothekers dienen extra mogelijkheden te krijgen om dure medicijnen zelf te maken en de noodzaak is groot om de productie van geneesmiddelen uit Azië naar Europa te halen. Alles blijft betaalbaar, transparantie over prijzen is essentieel en misbruik van patenten wordt aangepakt.
Samenleving: We moeten koers zetten richting een mentaal weerbare, gezonde samenleving en minder richting medische zorg voor het individu, vindt de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (RVS). Vooruitlopend op de kabinetsformatie verschijnt onder de titel ‘Wissels omzetten voor een veerkrachtige samenleving’ een advies voor een nieuw kabinet en parlement over hoe we in de toekomst gezond en prettig kunnen leven in Nederland.
Maatjes: Iedereen verdient een maatje, vindt het Oranjefonds. Ze zijn er in allerlei soort en maten: van wandelmaatje tot boodschappenmaatje, van huiswerkmaatje tot sportmaatje. Wat ze gemeen hebben is dat ze allemaal wat extra aandacht geven aan een ander. Aan iemand die dat nodig heeft, aandacht, ondersteuning of begeleiding. En omdat er volgens het Oranjefonds altijd wel iemand in de omgeving is die extra hulp kan gebruiken voeren ze al enige tijd de campagne ‘Word ook maatje voor een ander’.
Heilige COVID-graal: Weer een geneesmiddel dat wordt afgeschoten voor de behandeling van COVID-19: ivermectine. Het Europees Geneesmiddelen Agentschap (EMA) oordeelde onlangs dat het vanwege mogelijke toxiciteit alleen in klinische studies gebruikt mag worden.
Digitale toekomst: Je haalt een robot in huis, of beter gezegd een kunstmatig mens, en die verzorgt je op alle mogelijke manieren en momenten. Gebruik je medicatie dan zorgt hij ervoor dat deze met een 3D-printer op de juiste sterkte wordt geprint en dat je alles iedere dag trouw en op het juiste moment inneemt. Hij houdt ondertussen je lichamelijke conditie scherp in de gaten en grijpt in wanneer nodig. Hoe mooi kan het zijn. Nou, zo’n menselijke robot kan je ook veel ellende bezorgen, zoals Ian McEwan fascinerend beschrijft in zijn roman Machines like me.
Geel bloempje: Sint-janskruid is een lieflijk plantje, maar je moet het niet nuttigen. De afgelopen jaren hebben we regelmatig artikelen gepubliceerd van Bijwerkingencentrum Lareb en het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG) over sint-janskruid in kruidenpreparaten. De rode waarschuwingsdraad was steeds: het plantje is minder onschuldig dan het eruit ziet.
Medicijnmeester: Een ode aan de meester van de medicijnen. Zo werd bij de recente online-presentatie het boek van Karel Berkhout genoemd, dat ook als titel Meester van de medicijnen meekreeg. Oftewel, hoe een apotheker strijdt tegen dure geneesmiddelen. De apotheker in kwestie: Paul Lebbink van Transvaal Apotheek in Den Haag.
Thuis: Het VWS-programma Langer Thuis, dat tot doel heeft ouderen zo lang mogelijk in hun eigen omgeving zelfstandig oud te laten worden met een goede kwaliteit van leven, is lovenswaardig en verdient alle ondersteuning. Zodat ouderen voldoende eten, bijvoorbeeld, en hun medicatie goed innemen. Volgens staatssecretaris Paul Blokhuis blijkt uit onderzoek dat ondervoeding relatief vaak voorkomt bij ouderen die alleenstaand, laagopgeleid en (chronisch) ziek zijn. En dat kan weer tot gezondheidsproblemen leiden.
Losse eindjes: Een inspectie door medewerkers van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd is niet altijd fijn. Zorgt voor spanning. Logisch, want hoe leuk is het als iemand even je werk dat je naar eer en geweten verricht komt doorlichten? En dan ook nog constateert dat je steken laat vallen. En daar bovenop ook nog eens een fikse boete (een kleine zeventienduizend euro) oplegt. Logisch dat je daar dan niet al te relaxed op reageert. Woedend soms. Met de inspecteur als de gebeten hond.
Heel praktisch: Praktijk Research In Samenwerking Met Apothekers, daar staan de letters PRISMA voor. Aan de vooravond van het jaarlijkse congres klinkt steevast de oproep aan openbaar apothekers aan de slag te gaan met praktijkonderzoek, en aan het PW om hiervoor reclame te maken. Want het aantal onderzoekende openbaar apothekers mag best omhoog.
Spannend: Antoinette, eigenares van een apotheek en moeder van twee kinderen, is dood aangetroffen in de Kager Plassen. De politie staat voor een raadsel. Zoon Olivier is ervan overtuigd dat zijn moeder is vermoord. Maar door wie? Heeft Oliviers vader contacten in de onderwereld?
Euforie: Ook heel klein, net als een virus, en al even dodelijk: de malariaparasiet. Niet alleen in een bepaald pandemiejaar, maar ieder jaar. Jaar in jaar uit, honderdduizenden doden, vooral kinderen jonger dan 5 jaar. Maar waar is het vaccin? In ontwikkeling, horen we al jaren.
Historisch besef: De musea mogen weer open!, schrijft Wim Rakhorst van de Stichting Farmaceutisch Erfgoed vol enthousiasme in zijn mail waarin hij aankondigt dat iedereen weer van harte welkom is in het Centrum voor Farmaceutisch Erfgoed in Urk. En natuurlijk ook in het Nationaal Farmaceutisch Museum, waar nu de tentoonstelling Geneesmiddel in Beeld is te zien. Maar dat heeft, gezien zijn virtuele status, uiteraard geen last gehad van de beperkende coronamaatregelen.
Ongegrond: Een van de hardnekkigste kwesties die de relatie apotheker-patiënt voortdurend op scherp zet is de medische noodzaak. Wie een blik werpt op conflicten die bij officiële instanties worden aangekaart, ziet dat het onderwerp nogal eens tot onvrede en onbegrip leidt.
Kicken: Voor positieve input voor een artikel over farmacogenetica ben je bij Jesse Swen en Pierre Bet aan het juiste adres. Het enthousiasme spat ervan af als beiden vertellen over de voordelen van een genetisch profiel en de grootschalige toepassingen die steeds dichterbij lijken te komen. Al was daar wel even tijd voor nodig.
Schaduwkant: In meer (na decennialang de brandende tropenzon op mijn hoofdhuid te hebben gehad, ben ik nu aangewezen op lichttherapieën om de schade nog enigszins binnen de perken te houden) of mindere mate lopen we allemaal risico door de ultraviolette stralen van de zon. In meer (na decennialang de brandende tropenzon op mijn hoofdhuid te hebben gehad, ben ik nu aangewezen op lichttherapieën om de schade nog enigszins binnen de perken te houden) of mindere mate lopen we allemaal risico door de ultraviolette stralen van de zon.
Uitdaging: Moet je gezien alle eerdere pogingen niet gewoon constateren dat het nooit wat wordt met die therapietrouw, hield ik Liset van Dijk voor. Mensen hebben simpelweg te veel weerstand tegen het nemen van medicijnen. Zij was het niet met mij eens.
Steeds gezonder: Hoe gezond leef jij eigenlijk? Met die vraag zullen we elkaar steeds vaker om de oren slaan. Dat is in ieder geval de verwachting van Rogier Larik, voorzitter van de kersverse Club van leefstijlapothekers.
Piraterij: Het woord medicijnkaping dook onlangs overal op in de media. Maar ik kwam ook pillenpiraterij tegen. De berichten gingen allemaal over de boete van een kleine € 20 miljoen die de Autoriteit Consument & Markt (ACM) het Italiaanse Leadiant had opgelegd voor het rekenen van een veel te hoge prijs voor het geneesmiddel CDCA-Leadiant.
Morele stress: Moreel beraad is niet hetzelfde als intervisie. Laat dat vooraf duidelijk zijn, onderstrepen Martina Kruijtbosch en Adrianne Faber, de auteurs van het artikel ‘Moreel beraad: leren reflecteren op ethische dilemma’s’.
Stroop: Ruim vijf jaar geleden sprak ik Rob van Marum en Toine Egberts over de dringende noodzaak van een richtlijn deprescribing, zodat het voor artsen makkelijker zou worden te schrappen in vaak lange medicijnlijstjes van vooral oudere patiënten.
Werk aan de winkel: Farmabuddy’s, medicatiemaatjes, valvoorkomers, naobervrijwilligers; op allerlei manier zetten heel veel mensen zich dag en nacht in om kwetsbare, nog thuiswonende ouderen te helpen bij hun medicatie, bij het voorkomen van vallen en het terugdringen van eenzaamheid.
Beloning: Ze zoeken dagelijks naar het beste alternatief voor niet-beschikbare medicijnen, maar worden vervolgens afgeblaft omdat de patiënt teleurgesteld is over de andere kleur van het doosje of omdat hij niet van plan is te betalen voor die “flutuitleg die hij toch niet nodig heeft”. Ze willen meneer helpen met incontinentiematerialen maar mogen die niet leveren. Wanhoop, bij patiënt en assistent.
Prijspop: Ze had eigenlijk de Nobelprijs moeten krijgen, maar kreeg een Barbie. Wel een speciale, helemaal naar haar gemodelleerd, tot aan haarkleur (rood) en -stijl (steil) toe.
Houdbaarheid: Het was even zoeken naar relevante informatie in de op Prinsjesdag gepresenteerde VWS-begroting voor 2022, maar uiteindelijk vond je wel wat. Grootse nieuwe beleidsplannen blijven door de demissionaire status van het kabinet echter uit.
Symbool: De apotheker kan de regie nemen in het bestrijden van verspilling en vervuiling in de farmacie; hij is tenslotte de spil in de medicijnketen, schrijft een milieudeskundige in dit PW. Ook anderen focussen op de rol van apothekers in het realiseren van een veel groenere, duurzame farmacie.
Opgewonden: Op deze plaats heb ik de afgelopen jaren regelmatig geschreven over een malariavaccin. Of beter gezegd: over het nog altijd niet bestaan daarvan. In juni nog. Het COVID-19-vaccin was er in no time, maar op dat voor malaria was het al decennialang wachten.
Schrik: Griepvaccinatiegraad bij zorgverleners te laag, stond onlangs boven een persbericht van de overheid. Ieder jaar worden aan het begin van de herfst weer campagnes opgezet en klemmende oproepen gedaan aan zorgverleners zich toch vooral tegen de griep te laten inenten, maar de resultaten stellen steeds weer teleur.
Genetica: Dieren komen de zieke mens weer eens te hulp: slangen en varkens. Het Leidse biotechbedrijf VarmX wist € 17,5 miljoen binnen te hengelen van de European Innovation Council (EIC) voor de versnelde ontwikkeling van VMX-C001, een geneesmiddel dat is geïnspireerd op het gif van de Australische bruine slang. Het middel moet ernstige bloedingen voorkomen bij patiënten die bloedverdunners gebruiken, met name bij spoedoperaties.
Geldvraag: Dankzij de coronapandemie is er volop aandacht voor de mRNA-vaccins, maar kunnen deze ook een rol spelen in de strijd tegen kanker? Deze vraag wierp het Nederlands Tijdschrift voor Oncologie onlangs op, om hem vervolgens bevestigend te beantwoorden.
Solidair: Duurzaam is hét woord van deze tijd. Ook binnen de farmacie klinkt het veelvuldig, als een strijdbare kreet om de toekomst aan te kunnen. Op congressen, symposia, webinars; overal duiken deskundigen op om hun visie te geven op een groene, duurzame farmacie. Ook in het PW, begin oktober.
Pilstrip: Een van de grote ergernissen van reumapatiënten is dat verpakkingen zo zijn gemaakt dat ze de geneesmiddelen er helemaal niet of slechts na geklooi met gevaarlijke hulpmiddelen als scharen en mesjes uit kunnen krijgen.
Verleiden: Drop of geen drop. Onlangs ontspon zich op LinkedIn een levendige discussie over de vraag of de verkoop van snoepgoed nog wel thuishoort in de apotheek. Iemand had zich al wachtend verbaasd afgevraagd waarom er bij de balie drie schappen met zakjes drop stonden. De verleiding bleek groot om er een te grijpen.
Zoektocht: Hoe belangrijk het is goed je hersens te gebruiken bij wat je eet en hoeveel je beweegt om te voorkomen dat je te dik wordt of diabetes of een hartkwaal krijgt, dringt gelukkig tot steeds meer mensen door.
Vertrouwen: “Apothekers zijn actief betrokken bij de levering van vaccins, maar ik zie geen aanleiding om ze ook in te zetten bij vaccinatieprogramma’s, hoewel daar geen principiële redenen voor of tegen zijn.” En: “We vinden het een goede ontwikkeling dat de apotheker nu meer zorgverlener is, maar hij kan niet op de stoel van de huisarts gaan zitten. Wij zien geen urgentie om iets te veranderen aan de huidige werkwijze met betrekking tot vaccineren.”
Apothekersgen: “Het verlangen van de mensheid naar het paradijs kan voornamelijk worden opgevat als de vurige wens tenminste een keer vredig zonder familie te kunnen leven”, is een tekst van de Duitse schrijver Kurt Tucholsky. Evenals: “Toen God op de zesde dag alles bekeek wat hij had gemaakt, zag hij dat het goed was. De familie was er dan ook nog niet.”

Navigatie

2021