2019

Water: Geen elegante fles wijn of champagne dit keer in het kerstpakket, maar een simpele, plastic fles lucht. Je werd geacht hem zelf te vullen. Met water. Tenminste, daar is de Dopper in eerste instantie voor bedoeld. Dat was even slikken. Maar de boodschap was even duidelijk als gezond: drink water! Ook tijdens de feestdagen. De hele dag door. Liefst anderhalf tot twee liter per dag, raadt het Voedingscentrum aan. Want alleen zo hou je jezelf en vooral je nieren gezond, in combinatie met het drastisch verminderen van de dagelijkse zoutconsumptie.
Voorkomen: Raar eigenlijk. We eten en drinken te veel en te ongezond, roken, en bewegen veel te weinig. Het lichaam gaat tegensputteren, allerlei kwaaltjes en kwalen dienen zich aan en we worden te zwaar en moeten vervolgens alles uit de kast trekken en dure, onaangename therapieën volgen om te redden wat er te redden valt. Waarom onszelf dan toch steeds weer, en nog grotendeels uit vrije wil ook, in die benarde positie gebracht, al moet je beïnvloeding door reclames en verslavingstechnieken van fabrikanten zeker niet uitvlakken.
Druïden: Heel de wereld op de knieën voor de machtige farmaceutische industrie? Nee. Een onopvallende apotheek in een zeer drukbevolkte multiculturele wijk van een grote stad blijft moedig weerstand bieden aan de overweldigers die het leven van patiënten zuur maken door buitengewoon hoge prijzen te vragen voor hun producten. De apotheek bereidt diezelfde producten voor een fractie van de originele prijs en weet daarmee het vergrootglas van de hele wereld op zich gericht.
Praktijkonderzoek: Een handjevol apothekers liet vorig jaar weten wel geïnteresseerd te zijn in praktijkonderzoek – zelf iets opzetten of zich aansluiten bij bestaand onderzoek – nadat we in het PW een gloedvol betoog hadden gepubliceerd van Martina Teichert over het belang van praktijkonderzoek: goed voor jezelf, je vak en de patiënt. Dat houdt dus niet over.
DNA: To genotype or not to genotype, that is the question. En, wanneer? Die essentiële vragen stonden deze week onder meer centraal in de workshop over farmacogenetica op het internationale PCNE-congres in Egmond aan Zee. De meningen zullen verdeeld zijn geweest, zoals ze al verdeeld zijn sinds het onderwerp prominent op de farmaceutische zorgagenda is komen staan.
Tbc: Jaarlijks wordt bij ongeveer achthonderd mensen in Nederland tuberculose vastgesteld. Bij 10% van hen wordt een vorm van resistentie gevonden, die langdurige behandeling gecompliceerd maakt. Door dit relatief geringe aantal denken veel mensen dat tbc een infectieziekte van vroeger tijden is, schrijft promovenda Arianna Pranger.
Loterij: Het is belangrijk dat op de opleiding zo snel mogelijk weer een goede balans wordt gevonden tussen patiëntenzorg en productzorg, schreef emeritus hoogleraar farmaceutische analyse (Universiteit Utrecht) Ad de Jong mij onlangs, naar aanleiding van het opiniestuk van Paul Le Brun en Ralph van Wezel over het toenemende belang van eigen bereidingen. Het zwaartepunt van de opleiding ligt volgens De Jong nu op patiëntenzorg.
Prikken: Er gaat geen dag voorbij zonder dat kranten, radio en tv in vooral negatieve zin berichten over een farmaceutisch onderwerp: van geneesmiddelentekorten en peperdure medicijnen tot met kankerverwekkende stofjes vervuilde middelen en gevaarlijke bijwerkingen, zoals (zelf)moordneigingen.
Indrukwekkend: De cijfers zijn nog altijd huiveringwekkend: een kleine 117.000 mensen krijgen jaarlijks kanker in Nederland, dat zijn er dertien per uur. Een op de drie Nederlanders krijgt de ziekte, 90% is 50 jaar of ouder en ruim 44.000 mensen overlijden er ieder jaar aan. De meest voorkomende vormen bij vrouwen zijn borst- , huid-, darm- en longkanker. Bij mannen staat prostaatkanker bovenaan, gevolgd door long- en darmkanker.
Oproep: Deprescribing kan grote gezondheidswinst opleveren, concludeert promovenda Heleen van der Meer, die onderzoek deed naar het gebruik van anticholinerge/sederende geneesmiddelen door ouderen in Nederland.
Geweld: Geweld tegen zorgverleners stond recentelijk weer volop in de belangstelling. In een apotheek in Weesp dacht een man zijn frustratie over medische noodzaak kracht bij te moeten zetten met een klap in het gezicht van de apotheker. Die laatste deed aangifte, wat de 50-jarige cliënt terecht een fikse boete opleverde.
Mediwiet: Tweede Kamerlid Vera Bergkamp van D66 las over de studie ‘Relatie tussen cannabisproducten en symptoomverlichting’, uitgevoerd aan de Universiteit van New Mexico, en concludeerde dat de onderzoeks-resultaten mogelijk aanleiding kunnen zijn om de Nederlandse situatie op de schop te nemen.
Testosteron: In de afgelopen vijftig jaar is er naarstig naar gezocht, maar gevonden werd er niks. Tenminste, niks bruikbaars. Met de hormonale en niet-hormonale mannenanticonceptie wil het maar niet lukken, beaamt seksuoloog Rik van Lunsen. Volgens hem duurt het ook nog zeker twintig jaar voordat er op dat gebied iets op de markt is.
Faxloos: Telefacsimile is een communicatiemiddel, lees ik op Wikipedia. Goh! “De naam kan via het Griekse woord τήλε (tèle), wat ver betekent, en het begrip facsimile worden herleid tot ‘replica op afstand’. De digitale fax is in Japan ontwikkeld, parallel met de ontwikkeling van de telex in de westerse wereld. Fax is de naam van het communicatiemiddel, maar ook van het daarvoor benodigde apparaat en een ontvangen bericht.”
Uitgelezen: Soms vallen internationale onderzoeksresultaten en ervaringen uit de Nederlandse praktijk perfect samen. Zoals deze week. Met als rode draad: de openbaar apotheker die een cruciale rol vervult binnen de patiëntenzorg.
Doorbraak: Een grote medische doorbraak, noemt de Groningse hoogleraar klinische farmacologie Hiddo Lambers Heerspink de bevinding van zijn onderzoeksgroep dat twee al jaren bestaande diabetesmiddelen slecht functionerende nieren dusdanig goed beschermen, dat patiënten veel later of helemaal niet gedialyseerd hoeven te worden. De geneesmiddelen canagliflozine en dapagliflozine blijken voor een stabilisatie van de nierfunctie te zorgen.
Bodycam: Bodycams aan de balie? Het ideetje kwam zomaar op bij een collega na het lezen van het nieuwsbericht dat de politie veel profijt heeft van het gebruik van deze cameraatjes. Omdat het de-escalerend schijnt te werken. Agenten die bodycams droegen kregen, zo bleek uit onderzoek binnen alle politie-eenheden in Nederland, minder vaak te maken met bedreigingen en agressie.
Muggenbeten: De vrouwtjes zijn de boosdoeners. Zij bijten. Zij spuiten duizenden malariaparasieten in je bloedbaan, na de huid van het slachtoffer te zijn binnengedrongen en met hun steeksnuit op zoek te zijn gegaan naar een bloedvat. Ze steken vooral tussen zonsondergang en zonsopgang: muggen.
Heksenjacht: Amerikaanse toestanden, wordt al snel geroepen als de forse stijging van het opioïdgebruik in Nederland ter sprake komt, gevolgd door de waarschuwing dat een nieuwe, grootschalige verslavingsproblematiek op de loer ligt. Als grote boosdoener wordt meestal oxycodon genoemd, waarvan het aantal gebruikers tussen 2008 en 2017 verviervoudigde. Opvallend genoeg steeg het aantal vorig jaar nauwelijks: volgens de Stichting Farmaceutische Kengetallen (SFK) verstrekten apotheken toen aan 485.000 mensen oxycodon, ongeveer evenveel als in 2017.
Duurzaam: Waterschap Aa en Maas heeft een aanmoedigingsprijs voor projecten en initiatieven van inwoners, bedrijven of samenwerkingsverbanden op het gebied van duurzaamheid. Deze prijs heet de groen-blauwe handdruk. En apotheker Gertjan Hooijman uit Asten won ‘m dit jaar.
Geschiedenis: Stichting Medisch Farmaceutisch Museum De Griffioen in Delft stuurde onlangs haar jaarverslag 2018, waarin onder meer te lezen is hoe in 1849 vijftig op de duizend inwoners van Delft overleden aan cholera – ook wel de blauwe dood of Aziatische braakloop genoemd. Een ander artikel gaat over de door Reinier de Graaf (1641-1673) vervaardigde clysteerspuit die de patiënt zelf kon gebruiken. De Graaf had namelijk gemerkt dat “bij zijn patiënten nogal wat weerstand bestond om zich een clysteer te laten zetten door een chirurg of vroedvrouw”.
Mango's: Toen ik in een zorgtijdschrift las dat het mangomoment inmiddels een bekend fenomeen is, tikte ik de term snel in op Google; ik had namelijk geen flauw idee. Ik eet graag mango’s, daar niet van. Verrukkelijk zijn ze, vooral als je ze in Afrika vers geplukt meteen kunt verorberen. Een gelukzalig moment, maar een fenomeen?
Werkplezier: Een potje kleien, een liedje zingen met gitaarbegeleiding, werkzaamheden zoveel mogelijk afwisselen, een stapje terug doen, in therapie gaan, een workshop tijdmanagement volgen; allemaal manieren waarop apothekers met die vermaledijde werkdruk omgaan, om te voorkomen dat ze een burn-out krijgen of erger.
Boegbeelden: Aletta Jacobs, wie kent haar niet. Als het boegbeeld van de eerste feministische golf – strijdend voor het vrouwenkiesrecht – die in 1871 als eerste vrouw in Nederland werd toegelaten tot de universiteit. Haar zus Charlotte zal bij veel mensen minder bekend zijn, maar is in de farmacie wel degelijk ook een boegbeeld, als “de eerste apothekeres van Nederland”.
Rupsengekte: De gekte was compleet. Bij apothekers was het een gekkenhuis omdat ze hun verzachtende zalf niet aangesleept konden krijgen en werden bedolven onder vragen van journalisten van kranten, radio en tv. En cliënten werden gek van de jeuk, veroorzaakt door de oprukkende harige eikenprocessierups.
Totaalplan: Wéér werken aan een gezamenlijke aanpak, is de eerste, enigszins sceptische gedachte bij het lezen van het persbericht van VWS, waarin gemeld wordt dat een alliantie medicatieveiligheid alles op alles gaat zetten om het aantal doden en ziekenhuisopnames door verkeerd medicatiegebruik terug te dringen.
De wereld uit: Een internationaal consortium voert de strijd op om tuberculose wereldwijd uit te roeien, luidt de ronkende tekst van een recent persbericht. Fantastisch nieuws, want een ziekte uitroeien die jaarlijks meer dan anderhalf miljoen dodelijke slachtoffers maakt zou een ongekende prestatie zijn.
Drones: In het oerwoud van Rwanda vliegt een drone. Hij bezorgt medicatie bij de bewoner van een hut in een afgelegen dorpje. Via een app heeft hij aangegeven waaraan hij lijdt, en een zorgverlener in een kliniek elders heeft de geneesmiddelen ingepakt en verzonden. Maar wacht even, Afrika, drone, app?
Leiden: De vreugde was groot toen de farmacieopleiding na dertig jaar weer terugkeerde in Leiden. In het eindejaarsnummer van 2015 vertelde de toen kersverse directeur van de nieuwe masteropleiding farmacie, Mieke Mulder, dat ze zich vooral gingen richten op patiëntenzorg. De apotheker moet middenin het web van de zorgverlening komen zitten, zei Mulder.
Perverse prikkels: De aantallen zijn duizelingwekkend: in Europa lijden tenminste dertig miljoen mensen aan een van de ruim zesduizend zeldzame ziekten. Een aandoening geldt in Europa als zeldzaam als deze niet meer dan vijf op de tienduizend mensen treft.
Unicum: In Utrecht kunnen dertig tot veertig farmaciestudenten vanaf dit studiejaar de keuzecursus digitale farmaceutische zorg (DFZ) volgen. Een unicum. Temeer daar een aantal studenten ook zelf betrokken is geweest bij de totstandkoming van de cursus. Een prijzenswaardig initiatief, want zij moeten straks tenslotte aan de slag met de digitale innovaties en wat kun je dan beter doen dan ze er vanaf het begin bij te betrekken.
Inspirerend: Het dagelijkse werk aan de balie wordt er niet makkelijker op – en dat is een understatement – maar veel apothekersassistenten zien nog steeds kans een specialisme te ontwikkelen om nog betere patiëntenzorg te kunnen leveren. Op hen richten we, aan de vooravond van de nationale dag van de apothekers-assistent, dinsdag 24 september, in dit PW de schijnwerpers.
Godendrank: Het is altijd een plezier te lezen dat een van de geneugten des levens, het drinken van een glas rode wijn, ook goed voor je fysieke gesteldheid kan zijn. Dat is al vaker geconstateerd door wetenschappers, maar de lijst van positieve uitwerkingen blijkt langer dan gedacht, nu een team van onderzoekers van King’s College London heeft vastgesteld dat rode wijn ook goed is voor de bacteriële diversiteit in je buik.
Vertrouwde omgeving: Zeker 94% van de ouderen woont nog thuis. Dat percentage is de afgelopen jaren fors gestegen, vooral onder 85-plussers; van hen woont 70% nog in het eigen huis. Dit blijkt uit de Monitor zorg voor ouderen van de NZa.
Prikkie: Het trivalente influenzavaccin is dit jaar ingeruild voor het quadrivalente, waarin zowel twee type A-virussen als beide B-viruslijnen zitten, en minister Bruno Bruins liet zich hiermee onlangs vaccineren in het Zuyderland Ziekenhuis in Heerlen. De plek was bewust gekozen, want Bruins wil graag benadrukken hoe belangrijk het is dat zorgverleners zich ieder jaar laten inenten. Er is zelfs een speciale campagne en slogan: “Haal je #prikkie en #voorkomgriep.”
Sleutelfiguren: Was het een magistrale bereiding die per ongeluk werd verontreinigd? Opzettelijke vergiftiging? Moord? Er gebeurt tegenwoordig steeds meer in de wereld van de apotheek, maar dit was uiteraard niet de bedoeling. Een aanstaande moeder van 28 jaar overleed door orgaanfalen na enkele uren eerder een in de apotheek bereide glucoseoplossing te hebben gedronken. Haar baby werd met een keizersnee ter wereld gebracht, maar overleed ook. Politieonderzoek moet uitwijzen wat er precies is gebeurd. Toxicologen hebben al wel vastgesteld dat zich in de glucoseoplossing een dodelijke dosis van een anesthesiemiddel bevond.
Erkenning: Wat doet een farmaceutisch consulent precies? Veel apothekers weten het niet. Hoewel deze hbo-opgeleide functionaris inmiddels toch alweer zo’n twaalf jaar in openbare apotheken, ziekenhuisapotheken en de farmaceutische industrie werkt.
Geen wonderpil: De euforie was groot toen vorige maand bekend werd dat bij de Amerikaanse FDA registratie was aangevraagd voor het alzheimermedicijn aducanumab. In maart hadden de producenten Biogen en Eisai namelijk nog laten weten dat de fase III-studie naar dit middel werd beëindigd, omdat uit een futiliteitsanalyse was gebleken dat de eindpunten van het onderzoek waarschijnlijk niet zouden worden gehaald.
Den Bosch: Het is goed toeven in de Brabantse hoofdstad. Toen collega’s onlangs informeerden naar het aloude volksliedje “Dat gaat naar Den Bosch toe zoete lieve Gerritje, dat gaat naar Den Bosch toe, zoete lieve meid”, voorzag ik, geboren op een steenworp afstand, hen graag van meer informatie over deze bourgondische plek.
Triomf: “Ga niet naar binnen, er zitten vleermuizen in die grot en die verspreiden verschrikkelijke ziektes waar je dood aan gaat”, luidde vaak de waarschuwing van gidsen, zodra ik in een Afrikaans land aanstalten maakte om dieper door te dringen tot massieve rots-partijen.
Zorgbeeld: Een boek en een online-beeldverhaal over de zorg; binnen een week streden beide om aandacht. Bij deze winnen ze allebei. Het boek heet 'Zo werkt de geneesmiddelenzorg' en behandelt onder meer de producten, de spelers, de wetgeving en de geldstromen. De schrijvers beogen met hun boek de complexe geneesmiddelenzorg eenvoudig uit te leggen.
Hart-APK: Naast het behandelen van hart- en vaatziekten is er de laatste jaren gelukkig steeds meer aandacht voor het voorkomen van deze aandoeningen, waardoor het langzaamaan tot mensen begint door te dringen dat ze zelf veel kunnen doen aan preventie.
Koffieautomaat: We moeten allemaal gezonder gaan leven om niet dik en ziek te worden. In ons zorgstelsel ontstaan gelukkig steeds meer initiatieven die erop gericht zijn mensen hiervan bewust te maken en tot actie te bewegen en bovendien vergoed worden door zorgverzekeraars. Zoals de gecombineerde leefstijlinterventie (GLI), zorg die gericht is op het krijgen en behouden van een gezonde leefstijl en het tegengaan van overgewicht, obesitas, diabetes en hart- en vaatziekten.
Wereld te winnen: Een zieke die onder behandeling is. Iemand aan wie medische, paramedische en/of verpleegkundige hulp wordt verleend. Een zorgbehoevende die de zorgen of het toezicht van een zorgverlener geniet. Iemand met een zelfzorgtekort. Iemand die een ziekte, aandoening of letsel heeft.

Navigatie

2019