2018

Slim sms’je helpt kind op tijd ICS-inhalatie te nemen: Therapieontrouw staat bij veel kinderen een goede astmabehandeling in de weg. Actief opsporen van therapieontrouwe patiënten, elektronisch monitoren van inhalatietherapie en het gericht versturen van herinneringsberichten kan de therapietrouw helpen verbeteren, concludeert Erwin Vasbinder op basis van zijn promotieonderzoek.
‘Scholing moet energiebron zijn waaruit betere zorg vloeit’: Het huidige nascholingssysteem moet op de schop, vindt Sharon Schouten. Het is te veel een eenheidsworst, die de motivatie van de deelnemers niet ten goede komt. “Life long learning moet net als communiceren en samenwerken een competentie worden voor apothekers.”
Claim bloedplasma mist nuance: Cees Smit en Annemarie de Knecht-van Eekelen stellen dat het gebruik van bloedplasmaproducten van betaalde Amerikaanse donors niet zonder risico is (PW 48, 2017). Dit strookt niet met de feiten, beweert Jan Bult, die vindt dat ongenuanceerde claims moeten ophouden.
‘Lipofiel middel altijd hoger doseren, te simpel gedacht’: De juiste dosis vinden voor een patiënt met morbide obesitas, hangt af van verschillende eigenschappen van het geneesmiddel én van de vele fysiologische veranderingen die optreden door obesitas. Daarbij speelt ook de duur van obesitas mee. Ziekenhuisapothekers Catherijne Knibbe en Desirée Burgers laten zien hoe complex het is, ook na bariatrische chirurgie.
‘Lokale’ corticosteroïden als verborgen dikmakers: Dat middelen die alleen lokaal zouden werken, ook systemisch gewichtstoename kunnen veroorzaken, ziet hoogleraar Liesbeth van Rossum in de dagelijkse praktijk. Patiënten komen naar het Centrum Gezond Gewicht en krijgen naast leefstijladvies een behandeling op maat. “Het verschil met licht overgewicht is dat het viscerale vetweefsel bij obesitas ‘ziek’ is.”
Beter leven voor obese patiënt na een bariatrische ingreep: Voor patiënten die het ondanks dieet of leefstijlaanpassingen niet lukt af te vallen, is bariatrische chirurgie een behandeloptie. Levensverwachting en kwaliteit van leven nemen toe en comorbiditeiten verbeteren, constateert promovendus Jan Peter Yska, die onderzoek deed naar optimale farmacotherapie na een dergelijke operatie. “Gebruik van NSAID’s dient te worden vermeden.”
‘De gastric bypass is een hulpmiddel, geen oplossing’: Door een chronisch gebrek aan stabiliteit in haar leven at Laura Vogelesang op een bepaald moment vooral junkfood, waardoor haar gewicht opliep tot 125 kilo. Diëten hielp niet, een laparoscopische Roux-en-Y-gastric bypass wel. “Je wordt onzichtbaarder als je maar tachtig kilo weegt.”
Forse gewichtstoename bij gebruik pipamperon: Bijwerkingencentrum Lareb heeft tot op heden twaalf meldingen ontvangen van gewichtstoename en toegenomen eetlust bij gebruik van pipamperon. Gewichtstoename is een bekende bijwerking van diverse antipsychotica, maar wordt niet in de bijsluiter van pipamperon vermeld.
Onderscheid tussen vormen van (over)gewicht van belang: Meer farmacokinetiekstudies (PK) zijn nodig om wetenschappelijk onderbouwde doseerrichtlijnen voor obese kinderen te kunnen opstellen. Voor deze toekomstige PK-analyses kan het ‘overgewicht covariaten model’ worden gebruikt: een splitsing maken tussen gewicht ten gevolge van groei en ontwikkeling en gewicht door overgewicht, stelt Anne van Rongen in haar proefschrift.
Geen groepseffect chinolonen: De interactie van calcium met chinolonen is ingeperkt tot ciprofloxacine, norfloxacine en pipemidinezuur. Het interactiesignaal van calcium met levofloxacine, moxifloxacine en ofloxacine is vervallen.
Darmen rustig na stop medicatie: Mevrouw T heeft al jaren last van haar darmen, maar sinds vijf weken voelt ze zich misselijk en heeft ze soms diarree. Op advies van de huisarts bezoekt ze de apotheker-farmacotherapeut, die onder meer hydrochloorthiazide stopt. Sindsdien voelt mevrouw T zich veel beter.
Geneesmiddelenstudies vaak inefficiënt en niet transparant: Een groot deel van de klinische geneesmiddelenstudies in Nederland blijkt niet te worden gepubliceerd en leidt niet tot een nieuw geregistreerd product. Dat concludeert promovendus Sander van den Bogert die 622 studies onderzocht. “Overheden, onderzoeksinstellingen en fabrikanten moeten geneesmiddelonderzoek volledig transparant maken.”
Model voorspelt slagen behandeling hartfalen: Het risico dat een patiënt loopt om te overlijden door hartfalen of te worden opgenomen voor de ziekte kan worden voorspeld, concludeert Wouter Ouwerkerk na promotieonderzoek. Hij ontwikkelde een model dat patiënten identificeert die waarschijnlijk de aanbevolen medicamenteuze behandeling niet behalen.
Zorg veiliger en doelmatiger met transmuraal formularium: Voor het Transmuraal Formularium Nijmegen is de farmacotherapie in de eerste en tweede lijn voor zo’n veertig indicaties op elkaar afgestemd. Stephanie Natsch: “Dit voorkomt substitutie bij opname en vergissingen bij medicatieoverdracht.” Ook zijn veel situaties uitgewerkt waarin het middel van eerste keuze niet zo verstandig is om voor te schrijven.
Slimmer signaleren vraagt keuzes en compromissen: Met slimmere medicatiebewaking kunnen apothekers op efficiëntere wijze meer farmacotherapiegerelateerde problemen (FTP’s) opsporen. Het herinrichten van de medicatiebewaking vraagt volgens promovendus Mette Heringa om een nieuwe balans op diverse gebieden, zoals privacy en het inschatten van risico’s.
'Met die plaatjes erbij begrijp ik het tenminste': Zo’n 12% van de Nederlandse bevolking tussen de 16 en 65 jaar is laaggeletterd. Als patiënt hebben deze mensen vaak moeite met het begrijpen van medicatie-instructies, waardoor ze verhoogde gezondheidsrisico’s lopen. Realistische, verhalende pictogrammen kunnen laaggeletterde patiënten ondersteunen bij het begrijpen van geneesmiddelinformatie, blijkt uit promotieonderzoek van Mara van Beusekom.
Orodispersible film uitkomst voor bereidingen op maat: De orale toedieningsvorm ‘orodispersible film’ is uitermate geschikt voor bereidingen op maat, bijvoorbeeld voor ouderen en kinderen voor wie op de markt verkrijgbare geneesmiddelen niet altijd bruikbaar zijn. Deze preparaten dragen bij aan een flexibele manier van doseren, vergroten daarmee de therapietrouw en verbeteren zo het farmacotherapeutische effect, betoogt promovenda Caroline Visser.
Minder ziekenhuisopnames door apotheker in het huisartsenteam: Geneesmiddelgerelateerde problemen en zelfs ziekenhuisopnames kunnen worden voorkomen door betere farmacotherapeutische zorg. Openbaar apothekers lukt dat vaak onvoldoende omdat het afleverproces centraal staat. Uit het POINT-onderzoek blijkt dat de toevoeging van een apotheker-farmacotherapeut aan het huisartsenteam het risico op medicatiegerelateerde ziekenhuisopnames verkleint.
Weinig reden om bij start van insuline voor glargine te kiezen: NPH-insuline is eerste keus voor patiënten met diabetes mellitus type 2 die starten met insuline. Toch starten veel patiënten direct met insuline glargine, vanwege het lage risico op hypoglykemieën. Er is echter alleen een verschil in het aantal nachtelijke hypo’s en het absolute verschil is klein. Het Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik bestempelt de factcheck daarom als: deels waar.
Harde strijd met concurrent over patiëntgegevens: Na het openen van een nevenvestiging ontstond een strijd tussen twee apothekers omdat veel patiënten overstapten naar deze nieuwe apotheek. De voormalig apotheker van deze patiënten vond dat op de nevenvestiging niet goed werd omgegaan met de patiëntgegevens en diende hierover tevergeefs een klacht in bij het Regionaal Tuchtcollege.
Parkinsonpatiënt weet niet goed wat apotheek kan doen: Parkinsonpatiënten hebben behoefte aan meer informatie over hun medicatiegebruik, maar weten niet dat ze hiervoor bij de apotheek terechtkunnen. Een proactieve houding van apotheker en apotheekteam kan helpen de zorg voor deze patiënten te verbeteren. Dit concluderen drie masterstudenten Farmacie van de Universiteit Utrecht op basis van eigen onderzoek.
Overstappen op een nieuw AIS: apothekers over hun ervaringen: Voor de openbare apotheek zijn vorig jaar twee nieuwe apotheek-informatiesystemen (AIS) gelanceerd door softwareleveranciers ChipSoft en Promedico. Apothekers Imma Boiten en Kees Steenbeek waagden beiden de sprong en stapten over op deze compleet nieuwe systemen. “Wennen aan een AIS en tegelijk switchen naar papierloos werken is behoorlijk ingrijpend.”
Met RALPH betere begeleiding bij gebruik geneesmiddelen: De RALPH-gesprekshandleiding (Recognizing and Addressing Limited Pharmaceutical Literacy), ontwikkeld door NIVEL en UPPER, ondersteunt het apotheekteam bij het tijdig herkennen van patiënten met beperkte gezondheidsvaardigheden. Deze patiënten hebben moeite met het begrijpen, vinden en toepassen van informatie over gezondheid en medicijnen en lopen hierdoor risico’s.
Hyperthermische chemospoeling geeft patiënt langere overleving: De silent killer eierstokkanker wordt vaak pas laat ontdekt door vage klachten en recidiveert in veel gevallen. Een operatie gevolgd door chemo-therapie is de behandeling van eerste keus. Medisch oncoloog dr. Nelleke Ottevanger: “Veel patiënten beginnen als platinasensitief, maar hoe vaker de kanker terugkeert, hoe meer platinaresistent iemand wordt.”
Immunotherapie veelbelovend bij behandeling mesothelioom: Het gebruik van een nieuwere studieopzet kan leiden tot betere resultaten bij de ontwikkeling van nieuwe geneesmiddelen tegen kanker. Ook kunnen biomarkers zoals BRAF helpen bij patiëntselectie, blijken antilichamen tegen geneesmiddelen zeer relevant en heeft pembrolizumab veelbelovende effecten in mesothelioom, aldus promovenda Emilie van Brummelen.
Kankertherapie stuk goedkoper met de komst van biosimilars: Van drie veel gebruikte oncolytica – rituximab, trastuzumab en bevacizumab – zijn of komen binnenkort de eerste biosimilars beschikbaar. Hiermee kan een enorme besparing worden gerealiseerd. “Uitleg aan oncologen over het ontwikkelmodel van biosimilars is daarvoor van belang”, stelt internist Anton Franken. “Zo is niet voor elke indicatie klinisch onderzoek nodig.”
Farmacogenetica mogelijk zinvol bij gebruik sunitinib: Uit een groot multicentrumonderzoek blijkt dat kleine variaties in het DNA voorspellend kunnen zijn voor de behandeluitkomst van sunitinib, het eerstekeuzemiddel bij patiënten met gemetastaseerd niercelcarcinoom. Momenteel krijgen sommige patiënten ernstige bijwerkingen, terwijl bij anderen helemaal geen effect van de behandeling wordt gezien.
Tumorinfiltrerende lymfocyten succesvol tegen melanoom: Melanoom is een tumortype met een hoge infiltratie van tumorreactieve T-cellen die gebruikt kunnen worden als behandeling. Neo-antigenen blijken een belangrijke target voor deze tumorinfiltrerende lymfocyten (TIL). Momenteel loopt een multicentrische fase III-studie naar de progressievrije overleving na TIL-therapie.
'Dit is mijn kanker, mijn leven, mijn gevecht': Ze veranderde van ‘gelaten’ patiënt die Netflixend de dag doorkwam in een vechter voor haar beste overlevingskans. Haar ovariumcarcinoom stortte Linda Snoep in een “bijzonder zware” periode, die haar leven voorgoed veranderde. “Het onbezorgde is weg. Ik leef met de dood dichtbij; het is niet anders.”
Opname medicatiebeoordeling in ketenzorg is ‘kwaliteitsimpuls’: Huisartsenzorggroep DOH in Eindhoven heeft, in samenwerking met een zorggroep voor apothekers, de farmacotherapie verbeterd door medicatiebeoordelingen op te nemen in de ketenzorg. Mede door deze georganiseerde samenwerking nemen huisartsen 77% van alle adviezen over van de apotheker.
‘Een kind van anderhalf met een maagzweer is toch wel heel gek’: Het vermoeden dat een anderhalf jaar oud kind door de moeder werd gedrogeerd met benzo’s, was voor apotheker Katja Kok-van Oirschot aanleiding melding te doen van kindermishandeling. “Het is je plicht als zorgverlener.” Sinds kort is er de meldcode ‘Kindermishandeling en huiselijk geweld’.
Hogere spiegel ribavirine geeft betere genezingskans hepatitis C: Metformine kan worden gecombineerd met de direct-acting antiviral (DAA) daclatasvir, zolang de bijwerkingen worden gecontroleerd. En voor patiënten bij wie een DAA niet voldoende is, kan ribavirine worden toegevoegd om de kans op klaring van het virus te vergroten. Dit zijn enkele conclusies uit het promotieonderzoek van Elise Smolders.
Medicatiebeoordelingen voorzien in behoefte patiënt: Medicijngebruikers en mantelzorgers hebben behoefte aan expliciete aandacht voor herhaalmedicatie, medicatieverificatie, therapietrouwproblemen en interacties. Medicatiebeoordelingen kunnen voorzien in deze behoeften. Hierdoor worden apothekers ook beter zichtbaar voor medicijngebruikers. Dit blijkt uit onderzoek van Zorgbelang Groningen en RUG/UMCG.
Nieuwe aangrijpingspunten voor behandeling van COPD: WNT-5-signalering draagt bij aan ontstekingsprocessen in de longen en is mogelijk betrokken bij longveroudering. Het onderdrukken van deze signaleringsroute vormt een nieuw therapeutisch aangrijpingspunt voor de behandeling van COPD. Met het zogeheten lung slice model kan dit worden onderzocht, concludeert promovenda Eline van Dijk.
Apps langs de GGD-meetlat: Een greep uit de apps die apothekers in de praktijk kunnen gebruiken of waarop zij patiënten kunnen wijzen. Zoals gezondheidsapps die zijn onderzocht op privacy en functionaliteit door de GGD en een app met chemische structuren van kleinmoleculaire geneesmiddelen die zijn goedgekeurd door de FDA.
Contracteerbeleid verzekeraars stelt apothekers voor dilemma’s: Het preferentiebeleid bestaat tien jaar en heeft er mede voor gezorgd dat de uitgaven voor farmaceutische zorg sinds 2012 blijvend zijn gedaald. Echter, dit systeem is ingewikkeld, niet transparant en stelt apothekers dagelijks voor dilemma’s. Dit moet en kan anders. Twee casussen ter illustratie.
Gunstig effect GLP-1-middelen overvleugelt de bijwerkingen: Het lichtelijk verhoogde risico op bijwerkingen van GLP-1-medicijnen (liraglutide en sitagliptine), zoals alvleesklierontsteking, lijkt niet op te wegen tegen de gunstige effecten, waaronder minder sterfte door hart- en vaatziekten, gewichtsverlies en bloeddrukdaling. Dat concludeert Mark Smits op basis van zijn promotieonderzoek.
Zuid-Limburg pakt fouten bij overdracht recepten aan: Bij elke stap in de keten van huisarts naar specialist is er een risico op fouten in de medicatieoverdracht. Daarom hebben artsen en apothekers in Zuid-Limburg gezamenlijk een plan van aanpak gesmeed om deze fouten zoveel mogelijk uit te bannen. “De uitdaging is dat de medicatieoverdracht in de keten blijvend verbetert.”
Betere baliegesprekken met COM-MA-training: Patiëntgericht communiceren aan de apotheekbalie is nog niet altijd vanzelfsprekend. Aansluiten bij de behoeften en voorkeuren van patiënten is echter essentieel om hen te ondersteunen bij hun geneesmiddelgebruik. Om het apotheekteam te trainen in patiëntgerichte communicatievaardigheden is de online feedbacktraining COM-MA (communicatie-advies op maat voor de apotheek) ontwikkeld.
Geef patiënt grip op medicatie: Ziekenhuisapothekers moeten portalen zo inrichten dat patiënten hen zien als natuurlijke sparringpartner om medicijnuitkomsten mee te bespreken, betoogt ziekenhuisapotheker Kim Gombert-Handoko.
‘Help de patiënt met meer tijd, niet met schijnveiligheid’: Het werk in de zorg anders organiseren, komt niet alleen de patiënt ten goede, ook de zorgverlener kan daardoor meer voldoening halen uit zijn werk. Dat is de visie van bedrijfskundige Wil Konings die hierover zorginstellingen adviseert. In de apotheek slokken volgens haar vooral de vele controlestappen te veel tijd op van de medewerkers.
Beloop, behandeling en beleving van bijwerkingen: Met het verzamelen van ervaringen van patiënten via PROM’s (patient reported outcome measures) kan meer kennis en inzicht worden verkregen over allerlei aspecten van bijwerkingen. Dit komt de zorg ten goede. Tegelijkertijd is hiermee het patiëntenperspectief beter vertegenwoordigd in de geneesmiddelbewaking. Een goed voorbeeld is de pilot ‘Monitor biologische geneesmiddelen’.
‘Patiëntenparticipatie, we zijn er nog lang niet’: Inmiddels tonen vele diamantjes dat patiëntenparticipatie daadwerkelijke invloed heeft op de zorg. Maar te vaak blijft het bij lippendienst – “de patiënt moet centraal staan” – en ontbreekt het aan daadwerkelijke invloed op het beleid, betogen Annemarie de Knecht en Cees Smit. “Patiëntenorganisaties moeten wel serieus worden genomen.”
Etiketteksten op de schop voor beter begrip van patiënt: De huidige etiketteksten zijn vaak niet specifiek genoeg. Ze bevatten dikwijls moeilijke woorden en onduidelijk instructies. Onderzoek wees uit dat patiënten aangepaste etiketten – bijvoorbeeld ’s morgens en ’s avonds innemen versus 2× per dag – beter begrijpen. Een handleiding en e-learning zijn ontwikkeld om begrijpelijke etiketten te implementeren.
‘Patiëntgerichte zorg kan beter en consequenter’: Van geneesmiddelgericht via therapiegericht naar patiëntgericht; dat is in een notendop de ontwikkeling die de openbaar apotheker de afgelopen veertig jaar heeft doorgemaakt, volgens Peter de Smet. “Een patiënt verder helpen kan soms heel simpel; hem geruststellen kan al genoeg zijn.”
Initiatief voor farmaceutische anamnese werpt vruchten af: Patiënten die de ouderenpoli bezoeken in het St. Antonius Ziekenhuis gaan eerst in gesprek met de ziekenhuisapotheker voor een farmaceutische anamnese. Ziekenhuisapothekers Cornelis Smit en Shirley Sparla werken intensief samen met geriaters en doen veel voorstellen voor interventies. “Bij ruim 60% van de patiënten stoppen we een geneesmiddel.”
Farmacotherapie tegen dementie stap dichterbij: Zowel tropisetron als encenicline kunnen in de toekomst een plaats veroveren in de farmacotherapie bij dementie en de ziekte van Alzheimer en als adjuvante therapie bij schizofrenie, met name bij de neurocognitieve symptomen. De behandeling van neurocognitieve symptomen bij schizofrenie is nu nog een belangrijke unmet need.
Memantine biedt 'uitbehandelde' schizofreniepatiënt perspectief: Memantine wordt goed verdragen en lijkt gunstige effecten te hebben op geheugen, negatieve en positieve symptomen en functioneren bij clozapineresistente schizofrenie. De werkzaamheid van een memantinetoevoeging aan clozapine kan het beste pas na zes maanden worden geëvalueerd, concludeert Selene Veerman op basis van promotieonderzoek.
'24/7-monitoring innoveert geneesmiddelontwikkeling': Na 31 jaar aan het hoofd te hebben gestaan van het Centre for Human Drug Research in Leiden, richt Adam Cohen zich nu op innovaties die geneesmiddelonderzoek veel preciezer en makkelijker maken. “Zo kunnen we sneller zien of nieuwe geneesmiddelen wel werken en of ze beter zijn dan de oude.”
Herhaal geen ggz-medicatie: Voorschrijven van lithium en clozapine vereist specifieke kennis. Daarom heeft het NHG een standpunt opgesteld waarin het huisartsen afraadt deze psychofarmaca te herhalen. In goed overleg met de psychiater mag een bekwame huisarts het wel, mits de patiënt stabiel is.
Arts in spe weet te weinig van rationeel voorschrijven: Bijna afgestudeerde artsen in Europa hebben onvoldoende kennis en vaardigheden om rationeel geneesmiddelen voor te schrijven. Dit komt met name door een gebrek aan klinische farmacologie en farmacotherapie-onderwijs tijdens de geneeskundeopleiding, blijkt uit onderzoek van promovendus en arts David Brinkman. “Veranderingen zijn dringend noodzakelijk.”
Verlost van nachtelijke spierkramp: Mevrouw B is diabetespatiënt en heeft last van nachtelijke spierkrampen. De apotheker denkt aan polyneuropathie en adviseert gabapentine te starten en pramipexol af te bouwen, waarna de kramp verdwijnt.
Details in vroege ontwikkelfase enzymremmers onderschat: Het is belangrijk in een vroeg stadium van de ontwikkeling van geneesmiddelen, zoals enzymremmers, te letten op details als het remmingsmechanisme. Ook al wordt dit als tijdrovend en ingewikkeld gezien, dit is wel degelijk van belang voor de verdere ontwikkeling van deze middelen. Dit betoogt Hannah Wapenaar op basis van haar promotieonderzoek naar remmers van lysine-acetyltransferase 8.
ALS is niet één ziekte, het kent veel verschillende gendefecten: Ooit gaat het lukken om van amyotrofe laterale sclerose (ALS) een behandelbare ziekte te maken. Daar gelooft neuroloog Leonard van den Berg in. Maar het zal gefaseerd gebeuren, in groepjes, waarbij de hoop is gevestigd op de eerste test van antisense-therapie bij patiënten met de C9orf72-mutatie. En op vervolgonderzoek met de radicalenvanger edaravon.
Virussen loodsen medicijnen naar plaats van bestemming: Virussen, bekend als de veroorzakers van ziekten, worden steeds meer gewaardeerd om hun bijzondere eigenschappen. Over de hele wereld wordt onderzoek gedaan naar viruscapsiden voor mogelijke farma-ceutische toepassingen. “Er gloort een mooie toekomst in de precisie-afgifte van medicijnen”, concludeert promovenda Lise Schoonen.
Drie categorieën en nieuwe adviezen bij QTc-verlenging: Interactiebewaking bij geneesmiddelen die het QTc-interval kunnen verlengen, heeft als doel te voorkomen dat de combinatie het QTc-interval van een patiënt verlengt tot boven 500 ms en/of met meer dan 60 ms. Met nieuwe categorieën en adviezen wil de Werkgroep QT-interacties de praktische afhandeling verbeteren.
Kans schade foetus door medicatie vader niet goed onderzocht: De Teratologie Informatie Service krijgt regelmatig vragen over geneesmiddelgebruik door de man. Bijvoorbeeld of er een verhoogde kans is op afwijkingen bij het nageslacht. Tot nu toe zijn hiervoor geen aanwijzingen gevonden. Toch wordt mannen bij sommige geneesmiddelen ontraden een kind te verwekken, zoals bij methotrexaat en mycofenolaat.
Peptiden doorbraak in strijd tegen antibioticaresistentie: In het AMC in Amsterdam ontwikkelden wetenschappers een veelbelovend alternatief voor antibiotica: peptiden. Een doorbraak in de strijd tegen de wereldwijd oprukkende antibioticaresistentie. “Moeilijk te bestrijden bacteriën zijn in twee minuten allemaal dood, dat geeft een gevoel van hoop.”
Relatie met patiënt geen grond voor medische noodzaak: Een apotheker substitueerde een keer terecht en een keer ten onrechte een geneesmiddel met medische noodzaak. Verder was de medicatiehistorie van de patiënt niet op orde. Het Regionaal Tuchtcollege in Eindhoven geeft de apotheker een waarschuwing.
‘Professionalisering vaste groep apotheker-opleiders prioriteit’: Als het ministerie van VWS de financiering toekent waar de KNMP om heeft gevraagd, verandert veel in de vervolgopleiding tot openbaar apotheker. Opleidingsdirecteur Annemieke Floor-Schreudering over werving en selectie van kandidaten en de voordelen van een vaste groep opleidingsapotheken: “Apothekers zijn straks niet meer in dienst van de opleider, dat is een belangrijke stap.”
Masterstudenten opgeleid tot proactieve zorgverlener: Nadruk op duaal leren, oefenen met lastige artsen in een apotheekgame en meer aandacht voor klinisch redeneren; een greep uit de herzieningen die het Raamplan Farmacie 2016 teweegbracht in de masteropleidingen farmacie. Drie masterstudenten aan het woord: “Je leert iets en kunt er in de praktijk direct mee oefenen.”
Toets maakt goed duidelijk waar scholingsbehoefte ligt: Assistenten die beginnen in een poliklinische apotheek weten nog onvoldoende van oncolytica, antistolling, TNF-alfaremmers en fertiliteitsbehandelingen. Dat constateert poliklinisch apotheker Lianne Lammers-Nijssen nadat ze het team toetste op deze specifieke onderwerpen. Ze start met ‘verdiepingshalfuurtjes’.
‘Je moet competenties apothekers continu toetsen en actualiseren’: De officiële naam luidt: Centraal College Specialismen Farmacie. Het houdt zich bezig met de regels en competenties waaraan je moet voldoen om de specialismen openbaar apotheker en ziekenhuisapotheker te verkrijgen en te behouden. “Zodat apothekers hun positie in de zorgketen kunnen waarmaken en versterken”, aldus voorzitter Laurens Schulpen.
Depressieve jongere beter geholpen met bereiding op maat: De GGZ-richtlijn voor het behandelen van jongeren met een depressie en het doseringsschema worden niet altijd opgevolgd. Probleem is dat het als eerste keus aanbevolen middel fluoxetine 5 mg niet beschikbaar is. Bereidende apotheken kunnen een rol spelen bij het maken van de juiste capsules, concluderen studenten farmacie van Universiteit Utrecht na literatuuronderzoek.
‘Alle apothekers dienen kennis over PrEP en hiv te vergroten’: Apothekers dienen hun kennis over pre-expositieprofylaxe (PrEP) en hiv te vergroten, zodat zij (potentiële) gebruikers optimale farmaceutische zorg kunnen leveren zoals van hen wordt verwacht. Martijn van Schaik spreekt over een “maatschappelijke opdracht”, die niet alleen bij gespecialiseerde Plusapotheken thuishoort.
Psychofarmacagebruik bij dementie vaak niet passend: Psychofarmacagebruik bij verpleeghuispatiënten met dementie is bij slechts 10% van de voorschriften volledig passend. Door de medicatie regelmatig te beoordelen, voorafgegaan door een scholing, verbetert het gebruik aanzienlijk. Ook een voor de dagelijkse praktijk geschikte APID-index kan hieraan een bijdrage leveren, betoogt Klaas van der Spek.
NHG: medicatiebewaking van belang bij chronische nierschade: Huisartsen dienen alert te zijn op dreigende dehydratie bij patiënten met chronische nierschade. Praktische adviezen over tijdelijk aanpassen van de medicatie staan in de nieuwe NHG-Standaard. Verder staat nadrukkelijk vermeld dat huisartsen een verminderde nierfunctie moeten doorgeven aan de apotheker voor de medicatiebewaking.
‘Empower patiënt bij het zelf beheren van thuismedicatie’: In expertisecentrum Ciro is de farmaceutische zorg van de apotheek van het Maastricht UMC gebaseerd op het doorgebruiken van thuismedicatie en het geven van medicatie in eigen beheer. Door het combineren van deze twee principes krijgen patiënten meer kennis over hun medicatie. “85% van de patiënten kan benoemen welke geneesmiddelen ze gebruiken en waarom.”
Dried blood spot als hulpmiddel voor personalized medicine: De selectie van de patiëntgroep die kan profiteren van dried blood spot (DBS)-afname dient zorgvuldig te gebeuren, omdat het ontwikkelen van een DBS-analysemethode veel tijd vergt en soms een uitdaging vormt. Voor kinderen, voor wie herhaalde bloedafnames belastend zijn, kan DBS een mooi alternatief zijn, concludeert promovenda Lisa Martial.
Lichtactief rutheniummedicijn effectief tegen kankercellen: Binnen de bio-anorganische chemie wordt gewerkt aan ruthenium-verbindingen die na activatie met zichtbaar licht selectief kankercellen kunnen doden. De potentie van deze zogeheten photoactivated chemotherapy (PACT) is groot, concludeert Lucien Lameijer op basis van zijn promotieonderzoek.
‘Optimaal medicijngebruik ligt voor de hand, toch gaat veel mis’: De opleider, de onderwijzer, de European, mr. Biosimilar; professor Arnold Vulto (66) kreeg in zijn lange carrière vele bijnamen. Meest trots is hij op zijn unieke onderwijssysteem waarin apothekers geneeskunde-studenten kennis over geneesmiddelen bijbrengen. Begin april nam Vulto na 22 jaar afscheid van het Erasmus MC.
Hypofosfatemie is risico bij intraveneus ijzerpreparaat: Vooral suikergebonden intraveneuze ijzerpreparaten kunnen een stijging van FGF23-spiegels veroorzaken, met hypofosfatemie als gevolg. Om hypofosfatemie te voorkomen kan het nuttig zijn eerst de vitamine D-status te bepalen en een eventueel tekort aan te vullen. Bij klachten van hypofosfatemie is het zinvol de fosfaatconcentratie te bepalen.
Beveiligd chatten over recepten en patiënten: Tussen apotheek en huisartsenpraktijk is veel telefonisch contact, maar een antwoord op een vraag duurt soms lang. Uit ervaringen in Egmond en Hoorn blijkt dat apothekers- en doktersassistenten elkaar via beveiligd chatten snel kunnen bereiken met vragen over baxtermutaties, de kaliumspiegel van een patiënt of aanpassing van medicatie.
Rijksvaccinatieprogramma: beschikbaar voor elk kind: Een maternaal kinkhoestvaccin, een nieuw combinatievaccin tegen meningokokken en adviezen van de Gezondheidsraad over pneumo-kokken-vaccinatie bij ouderen en rotavirus bij te vroeg geboren baby’s. Een greep uit de veranderingen in het Nederlandse vaccinatie-beleid. “Nederland kent een vaccinatiegraad van ongeveer 95% voor de meeste vaccinaties.”
Vizier op vaccinaties op maat: Vaccinaties die niet zijn opgenomen in het Rijksvaccinatie-programma kunnen wel gezondheidswinst opleveren. IVM heeft samen met het RIVM een FTO-module ontwikkeld over de indicaties, contra-indicaties en interacties van deze vaccinaties op maat.
Meldingen vergroten kennis over bijwerkingen vaccins: Het is belangrijk dat bijwerkingen na vaccinaties goed worden bewaakt. Soms leiden analyses van meldingen tot nieuwe kennis over bijwerkingen. Dat stelt Bijwerkingencentrum Lareb, dat tot op heden niet op verontrustende bijwerkingen is gestuit.
Nieuwe lijst CYP3A4-inductoren: Recent heeft de Werkgroep Farmacotherapie en Geneesmiddelinformatie de standaardlijst CYP3A4-inductoren herzien. Aan de hand van literatuuronderzoek is nagegaan welke stoffen een inducerend effect hebben en hoe groot dat effect is.
Het bivalente HPV-vaccin biedt brede bescherming: Vaccinatie met het bivalente HPV-vaccin biedt een goede bescherming tegen aanhoudende infecties met HPV16/18 en beschermt eveneens tegen andere HPV-typen, tot in ieder geval zes jaar na vaccinatie. Het vaccinatieschema met twee doses zorgt tot 24 maanden na vaccinatie voor hoge antistofconcentraties en aviditeit.
‘Elk kind met kanker doet mee aan onderzoek’: “Van elk kind met kanker kunnen we leren”, zegt Lidwien Hanff, het hoofd van de gloednieuwe apotheek van het Prinses Máxima Centrum. “Als we van elke behandeling data verzamelen, kunnen we bijvoorbeeld een groep definiëren die met minder intensieve chemotherapie toekan.” Zij wil graag bijdragen aan onderzoek naar betere behandelingen, maar eerst “veilig open”.
Maatwerk van groot belang bij kinderpalliatieve zorg: Ongeveer vijfduizend kinderen in Nederland krijgen jaarlijks palliatieve zorg. Velen van hen behoeven in de laatste levensfase parenteraal morfine en/of midazolam. Een juiste toediening vergt maatwerk; aanpassing van standaard-oplossingen van de medicatie is regelmatig nodig. Het Emma Thuis team van het AMC werkt hiervoor graag samen met apothekers in de eerste lijn.
Apothekers en kinderartsen zijn ogen en oren Kinderformularium: De ontwikkeling van het Kinderformularium gaat voort. Aanpassingen in het document, dat inmiddels te boek staat als de gouden standaard voor farmacotherapie bij kinderen, blijven nodig. Daarbij is het streven kennis uit de literatuur en praktijkervaringen te combineren met farmacokinetiekstudies. Hoogleraar en kinderintensivist Saskia de Wildt: “Geluiden uit het veld zijn belangrijk voor ons.”
Doseeradvies voor neonaat: Het Neodose-project wil landelijke doseeradviezen opstellen voor veelgebruikte geneesmiddelen bij neonaten. Het project is een initiatief van het Kinderformularium en de werkgroep Neonatale Farmacologie. Doel is harmonisatie van medicijngebruik bij pasgeboren baby’s.
Farmacometrie maakt aanpak epilepsie bij kind individueler: Farmacometrie kan bijdragen aan de individualisatie van anti-epileptische farmacotherapie bij kinderen. Voor een verdere optimalisatie van de behandeling zijn biomarkers nodig. Dit concludeert Sven van Dijkman op basis van zijn promotieonderzoek. “Simpele aanpassingen in dosering gebaseerd op alleen gewicht zijn onvoldoende.”
Afhandeling interactie complex: De Werkgroep Interacties oncologische middelen heeft het advies bij de interactie van tyrosinekinaseremmers en maagzuurremmers opnieuw herzien. Het beste is de maagzuurremmer éénmaal per dag te slikken in de ochtend, twee uur na de tyrosinekinaseremmer. Mogelijk biedt cola ook uitkomst.
‘Pas op met alcohol’: Op je elfde starten met medicatie om epileptische aanvallen te voorkomen is niet niks, schrijft Margit Kranenburg, moeder van een 12-jarige epilepsiepatiënt. “Toch slikt hij zijn pillen braaf; het enige wat hij actief kan doen tegen plotselinge aanvallen.”
Luchtverontreiniging doet schade aan kinderbrein: Een hogere blootstelling aan fijnstof tijdens de zwangerschap is gerelateerd aan een dunnere hersenschors in de frontale en pariëtale gebieden van jonge kinderen tussen 6 en 10 jaar oud. Dit beïnvloedt het vermogen om gedrag te remmen (inhibitie). Dit blijkt uit een studie naar het verband tussen blootstelling aan luchtverontreiniging tijdens de zwangerschap en de ontwikkeling van de hersenen.
Meer inzicht in risico’s gebruik medicijnen in lactatieperiode: Geneesmiddelgebruik kan een rol spelen bij de keuze om borstvoeding te geven. Vaak wordt onnodig afgezien van borstvoeding omdat mogelijke risico’s worden overschat. Belangrijk is af te wegen welk geneesmiddel de voorkeur heeft en of de borstvoeding voortgezet kan worden. Zwangerschapsregister pREGnant geeft inzicht in geneesmiddelgebruik tijdens de borstvoedingsperiode.
Magistrale bereiding als breekijzer Big Pharma: In de discussie over dure geneesmiddelen wordt steeds nadrukkelijker ook magistrale bereiding gepresenteerd als een mogelijke oplossing. Apotheker Richard van Slobbe pleit voor een gedegen strategie – een drietrapsraket – om de Big Pharma daadwerkelijk en structureel te kunnen aanpakken.
Kankerpatiënten met hoog risico VTE gebaat bij DOAC’s: Kankerpatiënten met een hoog risico op veneuze trombo-embolie kunnen baat hebben bij het preventief voorschrijven van medicijnen die de kans op bloedstolling voorkomen zoals directe orale anti-coagulantia (DOAC’s). Het is echter nog onduidelijk hoe deze groep het beste geïdentificeerd kan worden, concludeert Nick van Es.
PainCart draagt bij aan ontwikkeling pijnstillers: Potentieel nieuwe pijnstillers kunnen worden ontwikkeld door be-staande aangrijpmechanismen te verbeteren of door nieuwe aangrijp-mechanismen te ontdekken. Hierbij kan de PainCart, een batterij van testen die verschillende pijnmodellen combineert, van nut zijn. Dat concludeert Pieter Okkerse op basis van zijn promotieonderzoek.
Mildere presentatie bloeding onder factor Xa-remmer: Factor Xa (fXa)-remmers voor de behandeling van veneuze trombo-embolieën veroorzaken niet alleen minder majeure bloedingen dan vitamine K-antagonisten, ze hebben ook een mildere klinische presentatie. Dat toont het promotieonderzoek van Suzanne Bleker aan. “Deze bevindingen kunnen artsen sterken in het voorschrijven van fXa-remmers.”
Vasten: schema’s aangepast: Service apotheken De Poort en De Grebbe in Bergen op Zoom benaderen tijdens de ramadan actief patiënten met de vraag of ze meedoen aan het vasten en geven hen vervolgens adviezen over hun medicatiegebruik. Indien nodig worden hierin na overleg met de arts wijzigingen aangebracht.
Lagere prijs, toch innovatie: Het verlagen van de prijzen voor dure innovatieve geneesmiddelen kan juist bevorderlijk zijn voor de innovatieprikkels, betogen Marcel Canoy en Jan Tichem. Dit staat in schril contrast met hoe er tot nu toe over hoge medicijnprijzen wordt gediscussieerd.
Onvolledig ontslagrecept plaatst apotheker voor lastig dilemma: Doorlopend neemt een apotheker tijdens een werkdag beslissingen, grote en kleine. Iedereen doet dat op z’n eigen manier. Wat zou u doen als een patiënt een ontslagrecept uit het ziekenhuis aanbiedt voor fentanylpleisters 200 µg/uur waarvan enkele bladzijden ontbreken? Hieronder vijf handelingsopties.
Apotheker veroordeeld voor omzeilen preferentiebeleid: Verenigde Apotheken Limburg (VAL) is wegens valsheid in geschrifte veroordeeld tot een boete van € 250.000. Daarnaast heeft de rechtbank de eigenaar van VAL veroordeeld tot een taakstraf van 180 uur. Volgens het Openbaar Ministerie, dat inmiddels hoger beroep heeft aangetekend tegen de uitspraak, heeft VAL met haar handelen € 17,4 miljoen opgestreken.
Vast contactmoment over baxter bij ontslag uit het ziekenhuis: Bij alle patiënten met een medicatierol die worden ontslagen uit het Franciscus Gasthuis belt de ‘ontslagapotheker’ van de poliklinische apotheek de openbare apotheek. Steven van Zuilen: “We nemen de medicatiewijzigingen door en bespreken of wij een weekdoos leveren of de apotheek meteen een nieuwe medicatierol start.”
Sjögren expertisecentrum biedt patiënt gespecialiseerd zorgtraject: ’s Nachts meermaals wakker worden met een droge mond, het gevoel alsof er zandkorrels in je ogen zitten en een continu schrale huid: uitingen van de systemische auto-immuunziekte Syndroom van Sjögren. Reumatoloog en hoogleraar Hendrika Bootsma leidt het expertisecentrum voor deze ziekte. “Het allerergste vinden patiënten de invaliderende vermoeidheid.”
Aanpak geoxideerd LDL beloftevol tegen leverontsteking bij obesitas: Door opstapeling van vet in de lever ontwikkelen steeds meer obesitas-patiënten leverontsteking. De vorming van geoxideerd cholesterol is hierbij een belangrijke factor. Een vaccinatietechniek tegen dit geoxideerd cholesterol kan leverontsteking verminderen, concludeert Tom Houben op basis van zijn promotieonderzoek.
Veel patiënten gebruiken neusspray op onjuiste wijze: Corticosteroïde neussprays worden vaak niet gebruikt zoals omschreven in de bijsluiter. Bovendien voeren gebruikers stappen die belangrijk zijn voor de werkzaamheid niet of onvolledig uit. Het is aannemelijk dat inadequate toedientechnieken van corticosteroïde neussprays invloed hebben op werkzaamheid, bijwerkingen en therapietrouw.
Dosis pazopanib op maat: haalbaar, veilig en effectief: Tyrosinekinaseremmers vormen een cruciale nieuwe groep genees-middelen in de behandeling van kanker. Deze middelen worden momenteel in een one size fits all-dosis toegediend. Remy Verheijen laat in zijn proefschrift zien dat geïndividualiseerd doseren van pazopanib haalbaar en veilig is en kan leiden tot verbeterde behandeluitkomsten voor kankerpatiënten.

2 3 Volgende 100 item(s) »

Navigatie

2018