2020

Grootschalige vertrekking PrEP reduceert hiv tot 0: De profylaxe PrEP moet voor iedereen beschikbaar komen die een verhoogd risico loopt op een hiv-infectie, vindt Elske Hoornenborg van de GGD Amsterdam, omdat inmiddels vaststaat dat het middel effectief is in het voorkomen van een dergelijke infectie. Uiteindelijk doel van grootschalige PrEP-verstrekking is het aantal hiv- infecties in Nederland terug te brengen naar 0.
Kennis van hiv-preventiepil van belang in eerste lijn: Om bij te dragen aan het verder terugdringen van seksueel overdraagbare aandoeningen (soa) heeft het Instituut Verantwoord Medicijngebruik, in opdracht van Soa Aids Nederland, zeer breed FTO-materiaal ontwikkeld voor de eerste lijn. Huisartsen en apothekers kunnen vooraf een selectie maken uit de verschillende onderdelen: van oriëntatie tot preventie met PrEP en beleid bij soa’s.
PrEP via ggd verstoort markt: Het gesubsidieerd verstrekken van PrEP door de GGD is oneerlijke concurrentie voor openbaar apo- thekers, betoogt Hana Softić, voorzitter van Farmaceutisch Bureau Amsterdam (FBA). Ook betreurt zij dat de GGD geen afleverinformatie verstrekt aan de eigen apotheek.
Zelfgebruik podofyllotoxine leidt tot klachten op gezonde huid: Podofyllotoxine aanstipvloeistof is eerste keus bij medicamenteuze behandeling van anogenitale wratten. Patiënten moeten deze vloeistof zelf aanbrengen, maar ondanks de gebruiksinstructie lijken hier risico’s aan te zitten. Bijwerkingencentrum Lareb ontving vijf meldingen van klachten op de gezonde huid rondom de wratten bij gebruik van podofyllotoxine aanstipvloeistof.
‘PrEP heeft me bevrijd van angst’: Dankzij pre-expositie-profylaxe (PrEP) heeft Sebastiaan Verboeket geen angst meer hiv te krijgen of anderen te infecteren. Hij vindt dat zorgverzekeraars de hiv-preventiepil moeten vergoeden. “Met deze pil kunnen we hiv de wereld uit krijgen.”
A night with venus, a lifetime with mercury: Seksueel overdraagbare ziekten als syfilis wel, die volgens de overlevering door scheepsgenoten van Columbus eind vijftiende eeuw naar Europa werden gebracht. “In die vroege jaren was er letterlijk geen kruid tegen de ziekte gewassen.”
Beter management noodzakelijk van rectale chlamydia bij vrouwen: Bij vrouwen worden rectale chlamydia-infecties vaak onderbehandeld omdat onder hen maar weinig rectaal wordt getest. Mogelijk leidt dit tot verdere verspreiding naar een partner of de vaginale lichaamslocatie van de vrouw zelf, met alle gevolgen van dien. “We hopen dat ons FemCure-onderzoek bijdraagt aan een beter management van rectale chlamydia in de soa-bestrijding in Nederland.”
Snel opsporen en behandelen beste aanpak transmissie soa: Steeds meer mensen laten zich testen op seksueel overdraagbare aandoeningen, waardoor behande- ling snel kan starten en minder overdracht plaatsvindt. Zo is het aantal hiv-besmettingen flink gedaald. En dat kan volgens hoogleraar Jan van Bergen nog verder omlaag, door het inzetten van PrEP bij mensen at risk. Niet alleen door de GGD, ook door zorgverleners in de eerste lijn, stelt hij. Veelvuldig testen op chlamydia en mycoplasma lijkt minder hard nodig.
Diazepam als alternatief sedativum op de ic: Door het hoge aantal patiënten op de intensive care (ic) tijdens de coronacrisis is het verbruik van intraveneus toegepaste sedativa, waaronder midazolam, sterk toegenomen. Anticiperend op een mogelijk tekort van dit sedativum hebben wij gekeken naar het gebruik op de ic van alternatieven zoals diazepam en clonazepam. Tegen het langdurig toedienen van hoge doseringen diazepam blijken diverse bezwaren te bestaan.
Remdesivir, blockbuster in de race voor behandeling covid-19: Remdesivir is een veelbelovend middel dat in klinische studies voorop ligt in de race voor de behandeling van COVID-19-patiënten. Voorlopige uitkomsten zijn gunstig: griepklachten en ademhalingsproblemen herstelden snel. Deze en andere klinische studies zullen behandelaars meer inzicht geven in de effectiviteit en veiligheid van dit potentiële wondermiddel tegen COVID-19.
Guselkumab helpt bij artritis psoriatica: De interleukine-antagonist guselkumab heeft een gunstige benefit/risk-ratio bij patiënten met artritis psoriatica die niet eerder een biological of een TNF-alfaremmer hebben gebruikt.
Oogdruppelcombinatie effectiever dan de afzonderlijke middelen: Eenmaal daagse toediening van oogdruppels met de combinatie netarsudil en latanoprost geeft een significante en relevante reductie van de gemiddelde intra-oculaire druk. Deze afname is superieur aan monotherapie met netarsudil of latanoprost.
Interventie met tocilizumab geeft mogelijk goede resultaten: Er zijn sterke aanwijzingen dat hyperinflammatie een belangrijke rol speelt bij ernstig zieke COVID-19-patiënten. En dat deze hyperinflammatie, die zich uit in een soort Cytokine Release Syndroom, onderdrukt wordt door tocilizumab, een geneesmiddel dat is gericht tegen de receptor van IL6. “Om de effectiviteit en de veiligheid aan te tonen is een gecontroleerde vergelijkende (placebo)-studie noodzakelijk.”
Week covid-zorg in ziekenhuisapotheken van rotterdam-zuid: Dagelijkse (multidisciplinair) overleg: over de patiënten die met COVID-19 zijn opgenomen op de ic, over het verbruik van kritische geneesmiddelen in relatie tot het aantal ic-patiënten en over de werkdruk van de apotheekmedewerkers. De coronacrisis zorgt voor een heel nieuwe dynamiek in de ziekenhuisapotheek. Een ziekenhuisapotheker en een AIOS Ziekenhuisfarmacie hielden een dagboek bij.
‘Apothekers wereldwijd tonen professionaliteit’: Onmiddellijk nadat de Wereldgezondheidsorganisatie de coronacrisis uitriep tot een public health emergency of international concern zette de internationale apothekersorganisatie FIP een speciaal crisisteam op. Hierin zitten deskundigen die richtlijnen ontwikkelen ter ondersteuning van apotheekteams wereldwijd. “We helpen hen met de crisis om te gaan en de patiëntenzorg op peil te houden.”
Voorkom oesofagitis bij gebruik dabigatran: Patiënten ervaren slokdarmproblemen na inname van dabigatran, blijkt uit meldingen die zijn binnengekomen bij Bijwerkingencentrum Lareb. Het advies is dabigatran met voldoende water in te nemen en daarna ten minste dertig minuten rechtop te blijven zitten of staan.
‘Hergebruik medicatie voor nieuwe indicatie bespaart kosten’: Zorgverzekeraars en overheid kunnen een grote rol spelen bij de verdere ontwikkeling, ofwel repurposing, van generieke geneesmiddelen. Dit geldt voor middelen die zijn goedgekeurd voor een bepaalde indicatie, maar ook voor medicatie die van de markt is gehaald vanwege bijwerkingen of gebrek aan effect binnen de onderzochte indicatie, of die nooit op de markt is gekomen. Dit kan leiden tot nieuwe, betaalbare behandelingen.
Subcutane injectie met inclisiran halveert ldl-cholesterol: Zesmaandelijkse subcutane toediening van inclisiran bij patiënten met een atherosclerotische aandoening of een verhoogd cardiovasculair risico leidt tot een reductie van het LDL-cholesterol met ongeveer 50%.
Meer kennis nodig over kinderen met covid-19: Over SARS-CoV2-infecties bij kinderen is nog minder bekend dan bij volwassenen. Specifiek onderzoek bij deze patiëntenpopulatie is daarom van groot belang. In afwachting van de uitkomsten van recent gestarte studies, wordt hier een overzicht gegeven van de incidentie en het beloop van COVID-19 bij kinderen en de beperkte behandelopties. “Te allen tijde dienen ouders geïnformeerd te worden over het experimentele karakter van de behandeling.”
'Wij zorgen voor rust bij de zorginstellingen en voorkomen paniek’: Werken voor verpleeghuizen in coronatijd betekent voor de apotheek stress en hectiek, maar ook energie, dynamiek en een snel kloppend zorgverlenershart, ondervond apotheker ouderenzorg Sue Kroon-Chadli de afgelopen maanden. “Wat we anders nooit doen is medicatie terughalen voor hergebruik, om tekorten van cruciale middelen te voorkomen.”
Verlost van droge ogen door medicatiewijziging: Mevrouw B heeft veel last van bijwerkingen door hydrochloorthiazide, zoals droge ogen, wazig zien en huiduitslag. Op advies van de praktijk-verpleegkundige vraagt ze een gesprek aan bij de apotheker-farmacotherapeut, die stopt met hydrochloorthiazide en start met chloortalidon. Sindsdien heeft ze vrijwel geen last meer van bijwerkingen.
Nierpatiënt geholpen met speciaal farmaceutisch consult van apotheker: Om de farmaceutische zorg voor patiënten met chronische nierschade te verbeteren hebben apothekers een speciaal consult in het leven geroepen. Hiermee wil men het aantal ziekenhuisopnames van patiënten met acuut nierfalen verminderen en geneesmiddeltoxiciteit voorkomen door verslechtering van de nierfunctie tijdens intercurrente ziekten. “Gegeven instructies stimuleren het zelfmanagement van de patiënt.”
Zelfzorgbijsluiter wél goed gelezen: In een onderzoek van Neprofarm onder gebruikers van zelfzorgmiddelen zijn laagopgeleiden niet ondervertegenwoordigd, zoals Lyda Blom eerder beweerde in het PW, betoogt Bernard Mauritz. “Consumenten gaan verantwoord om met beschikbare informatie over zelfzorgmiddelen.”
Huisartsen dominant bij besteding geld voor versterking van eerstelijnszorg: Door geld beschikbaar te stellen voor ‘organisatie en infrastructuur’ (O&I) kunnen zorgverzekeraars multidisciplinaire samenwerking in de regio stimuleren. Echter, volgens de Nederlandse Zorgautoriteit sluiten verzekeraars de O&I-contracten meestal alleen af met huisartsenorganisaties. Andere zorgverlenersorganisaties zijn niet altijd welkom om aan te sluiten. “Een risicovolle ontwikkeling.”
Beter medicatiegebruik thuiswonende ouderen dankzij huisbezoek: Bij veel thuiswonende ouderen gaat iets mis bij hun medicatiegebruik, blijkt uit onderzoek van Apotheek Stede Broec. Medicijnen worden vergeten, dubbel ingenomen of slechts af en toe. Door een interventie wist de apotheek veel fouten te herstellen en de therapietrouw te verbeteren. “Patiënten ervaren betere kwaliteit van leven.”
‘Bij risicoverkleining in de zorg is veel te laat aan apothekers gedacht’: Ze waren wekenlang doodziek en alle symptomen wezen volgens de huisarts op COVID-19, maar een bevestiging daarvan kregen ze nooit omdat ze niet konden worden getest. In tegenstelling tot andere zorgverleners die snel de deuren sloten. Een hard gelag voor apothekers en hun assistenten. “Patiënten kwamen hoestend en proestend bij ons binnen; de huisartsenpraktijk was dicht.”
Dapansutril vermindert gewrichtspijn bij jicht: De specifieke NLRP3-inflammasoomremmer dapansutril is veilig en effectief bij de behandeling van een jichtaanval.
Soms onnodig gebruik lisdiureticum bij calciumantagonist: Het starten van een calciumantagonist bij ouderen met hypertensie leidt regelmatig tot het voorschrijven van een lisdiureticum. Omdat calciumantagonisten vaak worden voorgeschreven, moeten artsen zich bewust worden van dit mogelijk onnodig gebruik van lisdiuretica.
Schaarste aan sedativa ten tijde van covid-19: De voorraden van veel gebruikte sedativa en opioïden, zoals propofol, remifentanil en midazolam in Nederlandse ziekenhuizen waren aan het begin van de COVID-19-pandemie niet berekend op de enorme toename van het aantal ic-patiënten, zo blijkt uit een enquête onder 46 ziekenhuizen. Deze informatie helpt ziekenhuizen zich voor te bereiden op een eventuele nieuwe toename van het aantal COVID-19-patiënten.
‘Nu makkelijk relativeren, maar het was spannend’: Voor het bewaken van voorraden essentiële ic-geneesmiddelen voor COVID-19 heeft ziekenhuisapotheker Joris Uges aan het begin van deze pandemie in allerijl een team met deskundigen samengesteld voor het Landelijk Coördinatiecentrum Geneesmiddelen (LCG). “Door alle voorraden en bereidingen samen te voegen, hebben we ook midden in de crisis tekorten kunnen voorkomen.”
Medicijngebruiker krijgt graag bijsturing van expert: Medicijngebruikers overschatten hun eigen kennis over pijnstillers, toch hebben ze behoefte aan een deskundige voor vragen over zelfzorgmiddelen en andere medicatie. Dat concludeert adviseur Hanneke Zwikker van het Instituut Verantwoord Medicijngebruik uit de Pijnpeiling 2019, waaraan ruim zeshonderd mensen meededen. Consumenten stellen vragen liefst mondeling: “Ze hebben er graag een gezicht bij.”
Vooral bij zelfzorgmiddel is helder taalgebruik cruciaal: Apothekers zijn vertrouwd met communicatie op academisch niveau, terwijl veel patiënten eenvoudig taalgebruik gewend zijn. In een lijfelijk gesprek kan direct worden ingespeeld op de feedback van de patiënt (een opmerking of een frons), maar bij schriftelijke geneesmiddelinformatie is dat onmogelijk. Geneesmiddelteksten moeten daarom toegankelijk en begrijpelijk zijn.
‘Huisarts en apotheker zijn samen verantwoordelijk voor zelfzorg’: Op basis van de zelfzorgstandaard hebben apothekers en huisartsen in Bodegraven gezamenlijk adviezen opgesteld voor zelfzorg. Huisarts Martijn Daniels en apotheker Kamjar Elmi vinden dat meer aandacht voor kleine kwalen veel gezondheidswinst kan opleveren. “We hebben afgesproken 70-plussers te bewaken die een NSAID kopen in de handverkoop.”
Patiënt wil graag advies over gebruik rode gistrijst: Patiënten die statines niet willen of kunnen verdragen wijken steeds vaker uit naar rode gistrijst. Ook mensen die hun cholesterolgehalte op peil willen houden gebruiken het middel. Echter, mensen weten niet altijd dat er risico’s zitten aan het gebruik van dit product. Goede communicatie hierover in de apotheek is essentieel, concludeert Nicky Methley op basis van haar kleinschalig onderzoek.
Minder acne in gezicht met clascoteroncrème: Het gebruik van een crème met 1% clascoteron heeft een gunstig effect bij acne en geeft weinig bijwerkingen.
Nasaal glucagon mogelijk alternatief bij hypoglykemie: Nasaal toegediend glucagon is niet-inferieur aan intramusculaire toediening bij personen met diabetes type 1 of 2 en een insuline-geïnduceerde hypoglykemie. Dit ondersteunt het gebruik van nasaal glucagon als rescue-medicatie bij ernstige hypoglykemie.
Pure coffeïne in trek: steeds meer meldingen van overmatig gebruik: Sneller afvallen of langer intensief sporten. Het is in de mode om daarvoor voedingssupplementen te slikken. Maar dat is volgens Antoinette van Riel van het vergiftigingencentrum lang niet altijd zonder gevaar. Zeker als gebruikers bij onvoldoende effect meer innemen dan de bedoeling is. “Apothekers moeten zich afvragen wat ze wel en niet willen verkopen.”
Van geheim middel naar tijgerbalsem: Producten die nu onder ‘zelfzorg’ vallen werden door apothekers lange tijd met enig dedain “handverkoop” genoemd. Immers: de apotheker diende zich vooral bezig te houden met (de bereiding van) receptgeneesmiddelen, bedoeld voor serieuze gezondheidsproblemen.
Connectie maken met de klant en doorvragen leidt tot goed advies: Adviseren en voorlichting geven over zelfzorggeneesmiddelen hoort thuis in de apotheek, niet bij de drogisterij. Standaarden voor zelfzorg is daarbij een essentieel hulpmiddel, menen de redacteuren van het boek, Nuhoda Aldarij en Suzan Gipmans. Deze maand verscheen de negende, geheel herziene editie. “Belangrijke meerwaarde van de apotheek is de medicatiebewaking.”
Medicijnverspilling in apotheken fors onderschat: Eén op de vier apotheken kampt jaarlijks met een verlies van gemiddeld € 10.000 door interne medicijnverspilling. Veel apothekers houden deze verspilling echter niet bij en onderschatten de werkelijke omvang, blijkt uit onderzoek onder driehonderd apotheken. “Het bijhouden van verspilling verdient meer aandacht; het heeft effect op kostenbesparing en duurzaamheid.”
Remmen van ontsteking blijkt veelbelovende strategie tegen artrose: Artrosepatiënten hebben naast gewrichtsschade vaak ook een ontsteking die de ziekte versterkt. De ontsteking aanpakken kan daarom een goede manier zijn voor een effectieve behandeling. Uit onderzoek blijkt dat zowel het remmen van ontstekingsfactor S100A8/A9 als de injectie van stamcellen hoopgevende opties zijn om gewrichtsbeschadiging te verminderen.
Minder corticofobie bij ouders door okee-interventie: Door onjuist, onvoldoende of overmatig gebruik van topicale corticosteroïden kunnen eczeemklachten of bijwerkingen verergeren, met een verminderde kwaliteit van leven tot gevolg. De OKEE-interventie voor kinderen met eczeem zorgt voor een betere begeleiding en betere behandeluitkomsten. Bovendien nemen de zorgen van de ouders over corticosteroïdengebruik – corticofobie – af.
Coronatijd legt winst innovatieve zorg bloot: De apotheken van Stichting Gezondheidscentra Eindhoven (SGE) ervaren het als een groot voordeel dat ze in deze tijden van corona samenwerken met andere medische en paramedische disciplines. Ook het papierloos werken dat jaren geleden is ingevoerd, betaalt zich meer dan ooit uit. “Als apotheek hoeven we niet alles zelf te verzinnen; we doen het samen.”
Wijkverpleegkundige heeft een sterk signalerende functie bij de patiënt thuis: Om de zorg goed te organiseren voor thuiswonende ouderen die hulp krijgen van de thuiszorg bij hun medicatiegebruik, biedt de nieuwe Landelijke Eerstelijns Samenwerkingsafspraak handvatten voor de drie betrokken partijen. Apotheker Mieke van Hattum ziet vooral winst in intensief contact met wijkverpleegkundigen. “Met de huisartsen hebben we al veel en goed contact.”
Garantie dat voorraad propofol op peil blijft: Ten tijde van corona zagen zorgverleners de voorraad propofol, nodig voor COVID-19-patiënten op de intensive care, hard slinken. Snelle en intense samenwerking van onder meer Tiofarma, ziekenhuisapothekers, grondstofproducent Ofichem en Apotheek A15 maakt het nu mogelijk in dergelijke noodsituaties iedere dag een voorraad propofol te produceren. Het initiatief laat zien dat volledige medicijnproductie in Nederland geen utopie is.
De kracht van zacht: emotionele intelligentie steeds crucialer: Om mensen bewust te maken van de mogelijke gevolgen van werkdruk en hen te helpen deze aan te pakken, zijn twee (openbaar) apothekers, een ziekenhuisapotheker en een bedrijfskundige gestart met platform InnerConnect. “Gezien het toenemend aantal klachten van overspannenheid en burn-out onder zorgverleners is het belangrijk dat zij werken aan hun persoonlijke ontwikkeling.”
Dried blood spot: analytisch robuust, klinisch betrouwbaar: Veel ziekenhuizen hebben het of zijn ermee bezig: een microsampling-methode. Een voorbeeld is dried blood spot (DBS), waarmee patiënten thuis een bloedmonster kunnen afnemen met een vingerprik. In zijn proefschrift beschrijft apotheker Herman Veenhof de drie stappen die nodig zijn om succesvol DBS-thuismonitoring voor therapeutic drug monitoring (TDM) te implementeren in de patiëntenzorg.
Hitte: overweeg tijdelijk stoppen of dosisverlaging: Om uitdroging of oververhitting te voorkomen kan het bij aanhoudend hoge temperaturen nodig zijn om het gebruik van bepaalde geneesmiddelen tijdelijk te staken of de dosering te halveren. Met een nieuwe FTO-module kunnen huisartsen en apothekers hierover afspraken maken en stilstaan bij middelen zoals lithium, die risicovol zijn wanneer sprake is van (dreigende) dehydratie.
Coronapandemie beïnvloedt kwaliteit farmaceutische patiëntenzorg: De coronapandemie heeft impact op zowel de distributie van geneesmiddelen als op de farmaceutische patiëntenzorg, blijkt uit een online enquête van UPPER. Aanpassingen in het uitgifteproces zijn vooral gericht op het verminderen van patiëntencontact. Aanvullende voorlichtingsmaterialen, zoals animatievideo’s, kunnen de begeleiding door de apotheker niet volledig vervangen.
Inzet LMWH in eerste lijn plausibel bij COVID-19: Om ziekenhuisopnames en trombotische complicaties te voorkomen, kunnen huisartsen preventieve antistolling overwegen bij bedlegerige patiënten met COVID-19 én een reeds verhoogd risico op trombose. “We zijn daarmee in de NHG-Leidraad aan de veilige kant gaan zitten”, zegt medeauteur Geert-Jan Geersing. Omdat specifiek onderzoek ontbreekt, maar longembolieën wel vaker voorkomen dan bij andere infectieziekten.
Dalspiegel abirateron voorspelt effect therapie: Ongeveer 40% van de patiënten met gemetastaseerde castratieresistent prostaatkanker die het geneesmiddel abirateronacetaat gebruiken heeft een dalspiegel <8,4 ng/mL. Deze groep patiënten heeft een langere tijd tot klinische progressie dan patiënten met een lage dalspiegel (16,9 maanden versus 6,1 maanden), blijkt uit promotie onderzoek van Merel van Nuland.
Nieuwe strategie nodig tegen dure middelen: Om geneesmiddelen betaalbaar te houden zijn nieuwe strategieën nodig, waarbij zowel voorschrijvers als patiënten betrokken moeten worden, betoogt Pieter Knoester. “Een nieuwe aanpak vraagt onder andere mandaat, snelheid van handelen en ook durf om keuzes te maken.”
‘Ben je snel van het coronavirus af, komt er nog even een hartinfarct achteraan’: Dat relatief milde COVID-19-verschijnselen kunnen uitmonden in een hartinfarct en hartstilstand, ondervond ziekenhuisapotheker Michiel Damhof. Na een droog kuchje, een verkoudheid en een zevendaagse quarantaine zakte hij zes weken later tijdens het hardlopen in elkaar. “Was niemand in de buurt geweest om snel te helpen, dan had ik het niet overleefd.”
Lemborexant verkort tijd tot in slaap vallen: Lemborexant verkort het begin van de slaap en vergroot de slaapduur, ook in de tweede helft van de nacht, vergeleken met zowel placebo als zolpidem. De uitkomsten werden objectief gemeten met polysomnografie. Lemborexant werd ook goed verdragen.
Liraglutide verlaagt het BMI bij obesitas: Bij adolescenten met obesitas leidt het gebruik van liraglutide plus leefstijlinterventies tot een grotere afname van het BMI dan alleen leefstijladviezen.
TDM helpt non-respons op tnf-α-antagonisten te voorkomen: TNF-α-antagonisten worden regelmatig ingezet in de behandeling van colitis ulcerosa en de ziekte van Crohn. Toepassing van therapeutic drug monitoring (TDM) helpt non-respons op TNF-α-antagonisten-therapie te voorkomen en te overkomen. In de dagelijkse praktijk wordt de focus steeds meer verlegd van reactieve naar proactieve TDM, concludeert Sophie Berends op basis van haar promotieonderzoek.
Nieuw licht op kinetiek paracetamol bij zwangerschap: Om tot wetenschappelijk onderbouwde doseervoorschriften te komen voor paracetamol voor zwangere vrouwen, zijn farmacokinetische studies nodig. Geavanceerde technieken zoals fysiologisch-gebaseerd farmacokinetische (PBPK) modelleren kunnen daarbij uitkomst bieden. In haar proefschrift stelt Paola Mian dat deze modellen verschillende paracetamolconcentraties voorspellen.
‘Als patiënten goede zorg krijgen, kijken ze door je kleur heen’: Ook zwarte apothekers hebben te maken met racisme, zowel tijdens de opleiding als bij hun werk in de openbare apotheek. Mensen maken kwetsende opmerkingen die bij de ontvanger hard aankomen. Het is nu tijd voor concrete maatregelen. “Luister en toon begrip, in plaats van het zo gemakkelijk weg te moffelen.”.
Meer contrastmiddelen in oppervlaktewater: De concentraties jodiumhoudende contrastmiddelen in oppervlaktewater nemen sinds 2002 toe. Jaarlijks gaat het volgens het RIVM om zo’n dertig ton. In conventionele rioolwaterzuiveringen worden deze stoffen nauwelijks verwijderd omdat ze slecht biologisch afbreekbaar zijn. Om in de toekomst schoon drinkwater te kunnen blijven produceren is het van belang om tijdig passende maatregelen te nemen.
Herhaalreceptenlijn via de apotheek verbetert de patiëntenzorg: Door de herhaalreceptenlijn op te nemen in de apotheek in plaats van in de huisartsenpraktijk kunnen medicatiegerelateerde vragen en problemen sneller worden gesignaleerd en opgelost. Dit leidt tot betere patiëntenzorg en -tevredenheid, zo blijkt uit onderzoek onder ruim 1400 patiënten van Apotheek Heideweg in Amersfoort.
Fluconazol: klein risico tijdens zwangerschap: Het gebruik van fluconazol tijdens het eerste trimester van de zwangerschap is niet geassocieerd met een toegenomen risico op een schisis of hartafwjking. De kans op een musculoskeletale afwijking lijkt wel licht verhoogd.
Tanezumab vermindert de intensiteit van chronische lage rugpijn: Het tegen nerve growth factor (NGF) gerichte monoklonale antilichaam tanezumab vermindert de pijn en verbetert het functioneren bij patiënten met moeilijk te behandelen lage rugpijn in vergelijking met placebo. Tanezumab leidde in sommige gevallen tot bijwerkingen op de gewrichten.
Astma: van saba bij klachten naar ‘zo nodig’ ics-formoterol: In navolging van het internationale beleid is het stappenplan van de behandeling van astma bij volwassenen flink gewijzigd. Huisartsen zullen volgens de herziene standaard inhalatiecorticosteroïden sneller gaan voorschrijven, al dan niet met een LABA, maar dan moet de diagnose wel zijn bevestigd met spirometrie. Gebruik van het veelgebruikte salbutamol zal langzaamaan teruglopen.
Driehonderd adviezen voor medicijngebruik bij levercirrose: Levercirrose heeft grote invloed op de farmacologie, maar het ontbrak apothekers en voorschrijvers aan voldoende kennis hierover. Om de medicatieveiligheid bij cirrosepatiënten te verbeteren, stelde promovenda Rianne Weersink ruim driehonderd adviezen op. Zowel de werkwijze als de adviezen zijn wetenschappelijk onderbouwd. “Het is gewenst dat dit onderwerp wordt geïntegreerd in het medisch en farmaceutisch onderwijs.”
‘Ook in coronatijd moet zorg veilig en verantwoord zijn’: De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) stelde zich naar eigen zeggen zeer flexibel op tijdens de coronacrisis. Met de bijzondere omstandigheden werd zoveel mogelijk rekening gehouden en de regelgeving is versoepeld om tekorten van essentiële geneesmiddelen te voorkomen. Twee inspecteurs lichten toe. “Het veld zal blijvend veranderen en wij zullen mee moeten veranderen.”
Toekomst: de zorgdroom van een openbaar apotheker: Het is 2025 als een openbaar zorgapotheker – een prescribing pharmacist – begint aan zijn werkdag. Zorgverzekeraars zijn gestopt met het preferentiebeleid en patiënten kiezen via een app zelf een medicijn, die de apotheek met een drone thuisbezorgt.
Ziekenhuisapotheker leidt overname failliet ziekenhuis met ‘militaire operatie’: Binnen krap drie maanden een ziekenhuis volledig overnemen en onder een nieuwe vlag verder gaan, vergt een hoop inzet, wilskracht en flexibiliteit van de medewerkers. Ziekenhuisapothekers Claartje Samson en Marieke Ebbens van het nieuwe ziekenhuis St Jansdal, vertellen over hun ervaringen in de frontlinie. “We hadden dit voor geen goud willen missen.”
Therapie op maat met fluoropyrimidines dankzij dpyd-genotypering: DPYD-genotypering voor aanvang van een behandeling met fluoropyrimidines kan ernstige bijwerkingen voorkomen, én is kostenbesparend. In Nederland heeft DPYD-genotypering inmiddels een plekje in de routinezorg gekregen. “De verwachting is dat therapie op maat met behulp van farmacogenetica in de toekomst steeds vaker zal worden toegepast.”
Mosterdgas, mes en stralen: Het in de Eerste Wereldoorlog gebruikte mosterdgas zette wetenschappers op het spoor van de tumorremmende eigenschappen van chemische stoffen. Voor die tijd bestond geen farmacotherapie voor maligne aandoeningen en gold in de oncologie het motto: mes en stralen.
Nieuwe techniek toont tumorcellen sneller aan: Nieuwe technieken om circulerende tumorcellen (CTC) te isoleren en genetisch te analyseren zijn veelbelovend om de diagnostiek bij patiënten met een verdenking op leptomeningeale metastasen (LM) te verbeteren. Monoklonale antilichamen die de bloed-hersenbarrière kunnen passeren, openen ook nieuwe strategieën om kanker in het centraal zenuwstelsel te behandelen, concludeert promovendus Mark van Bussel.
Diabetes mellitus type 1 zeldzame bijwerking pd-1-checkpointremmers: Diabetes mellitus type 1 is een zeldzame bijwerking van een behandeling met PD-1-checkpointremmers. Een ketoacidose kan een eerste uiting hiervan zijn. Alertheid voor symptomen van een hyperglykemie is nodig om een ernstig beloop van deze bijwerking te voorkomen. Lareb ontving acht meldingen van diabetes mellitus bij nivolumab en pembrolizumab.
Inzicht in tumor-dna vaker van belang voor therapiekeuze: Bij uitgezaaide ziekten zoals darmkanker en melanoom is de mutatiestatus relevant voor de keuze van systemische therapie. Analyse van het hele genoom is nog beperkt tot studieverband. Maar er komt een moment, stelt internist-oncoloog Stefan Sleijfer, “dat we dit bij elke kankerpatiënt gaan doen. Het aantal genomische testen dat per tumor nodig is, breidt snel uit.”
Beter perspectief voor patiënt met gevorderd stadium melanoom: Door de opkomst van immuuntherapie en doelgerichte behandeling is de laatste jaren veel veranderd in het perspectief van patiënten met melanoom, met name bij de meest ongunstige stadia. Internist-oncoloog Karijn Suijkerbuijk: “Ik heb mensen onder controle die drie jaar geleden zijn behandeld en nu slechts drie keer per jaar naar het ziekenhuis hoeven.”
Relugolix effectief als androgeendeprivatie bij prostaatkanker: Relugolix bereikt bij mannen met gevorderde prostaatkanker een snelle en constante suppressie van de testosteronspiegel, superieur aan de suppressie door leuproreline. Het risico op een belangrijke cardiovasculaire bijwerking was 54% lager.
‘SAMEN STERK’-gevoel in Midden- en West-Brabant: Nu samenwerking tussen apothekers en apotheekgroepen onderling en samenwerking met zorggroepen van huisartsen steeds meer wordt gestimuleerd, prijst de Apothekersvereniging Midden- en West-Brabant (AMWB) zich gelukkig jaren geleden al belangrijke stappen in die richting te hebben gezet. Dat samenwerking loont, wordt zichtbaar in de resultaten van projecten als ‘De diabetesdialoog’ en ‘Uw medicijngebruik onder de loep’.
Bijwerkingen remdesivir bij COVID-19: alertheid is geboden: De eerste studieresultaten van het gebruik van het breedspectrum antiviraal middel remdesivir bij COVID-19 zijn voorzichtig positief. In de periode waarin het beloop en de complicaties van de ziekte steeds duidelijker werden, is ook kennis opgedaan over bijwerkingen. Begin juni waren in Europa 93 meldingen bekend over het gebruik van remdesivir bij COVID-19, waarvan negen afkomstig uit Nederland.
Frauderende val-apotheker vindt doorhaling big-register te zwaar: Een voormalig BIG-geregistreerde apotheker en bestuurder van de apotheekketen Verenigde Apotheken Limburg (VAL), die eerder met speciaal ontwikkelde software het preferentiebeleid omzeilde, is in hoger beroep gegaan tegen de opgelegde schrapping uit het BIG-register. Het Centraal Tuchtcollege tilt echter zwaar aan de fraude en handhaaft de schrapping.
Perinatale asfyxie treft in Nederland jaarlijks 150 tot 200 pasgeborenen: De optimale dosering van veel geneesmiddelen bij pasgeborenen is vaak onbekend, zeker als ze ernstig ziek zijn opgenomen in het ziekenhuis. Laurent Favié onderzocht in zijn promotieonderzoek de farmacokinetiek van morfine, fenobarbital, midazolam en lidocaïne bij baby’s met hypoxisch-ischemische encefalopathie en ontwikkelde doseeradviezen op basis van farmacokinetische modellen.
‘Taalbarrière is drempel voor juiste niveau zorg’: Taalbarrières staan niet alleen goede zorg in de weg, maar kunnen ook de privacy en veiligheid van patiënten schaden, zegt Simone Goosen van de Johannes Wier Stichting (JWS), die zich inzet voor gezondheidszorg en mensenrechten. Als voorbeeld geeft ze een arbeidsmigrant uit Oost-Europa met hiv die nieuwe medicatie nodig had en, omdat er geen andere mogelijkheid was, met haar werkgever als tolk naar de huisarts en apotheek ging. Maar ze wilde begrijpelijkerwijs niet dat die man op de hoogte was van haar aandoening. Door interveniëren van een onafhankelijke stichting heeft de vrouw uiteindelijk toch de juiste medicatie gekregen.
Nieuwe kennis over oude antibiotica voor urineweginfecties: Tot wel 40% van de patiënten geneest niet van een urineweginfectie na een behandeling met fosfomycine of nitrofurantoïne. In haar promotieonderzoek onderzocht Rixt Wijma de farmacokinetiek van beide middelen in urine om na te gaan in hoeverre deze concentraties een verklaring kunnen zijn voor het falen van de therapie. “De grote variatie in urineconcentraties van beide middelen is de meest opvallende bevinding van dit onderzoek.”
Justitie vooralsnog machteloos tegenover handel in gemodificeerde cathinone: Nederlandse webwinkels verkopen tientallen nieuwe varianten van recreatieve drugs die chemici classificeren als cathinonen, blijkt uit een onderzoek van de Dopingautoriteit. Deze drugs zijn niet getest, zelfs niet op proefdieren. Politie en justitie staan machteloos, maar een op handen zijnde modernisering van de Opiumwet brengt mogelijk uitkomst.
Abrocitinib vermindert eczeemklachten: Monotherapie met eenmaal daags oraal abrocitinib is effectief bij volwassenen en adolescenten met matig tot ernstig constitutioneel eczeem. De orale selectieve Janus kinase-1-remmer werd goed verdragen.
Prednison: beter doorgaan dan stoppen bij reumatoïde artritis: Bij patiënten met reumatoïde artritis die een lage ziekteactiviteit hebben bereikt met tocilizumab en een corticosteroïd, leidt continueren van 5 mg prednison per dag tot een betere controle van de ziekte dan afbouwen, ook al was twee derde van de patiënten in staat om veilig te stoppen met prednison.
MOLECUUL AP-020 POTENTIEEL VEILIG EN WERKZAAM NIEUW ANTIPSYCHOTICUM: Na analyse van de chemische structuren van drie bekende verwante antipsychotica uit de groep van de bicyclische atypische antipsychotica (aripiprazol, brexpiprazol en brilaroxazine), is een molecuul (AP-020) af te leiden dat verschillende chemische eigenschappen en structuureigenschappen van de genoemde antipsychotica combineert. Dit zou mogelijk een nieuw antipsychoticum kunnen zijn, constateert Jan Beugelink.
Afwegen van risico’s in onzekere tijden: Aan morele dilemma’s geen gebrek in de apotheek gedurende de coronacrisis. Patiëntenzorg eerst of gaat zorg voor je medewerkers voor?
Real world-data tonen ruimte aan voor optimalisatie behandeling hartfalen: De aanwijzing om clopidogrel niet te combineren met (es)omeprazol wordt slechts in beperkte mate opgevolgd, blijkt uit onderzoek van Willemien Kruik onder patiënten met hartfalen. Ook analyseerde zij in hoeverre de richtlijnen van de European Society of Cardiology het voorschrijfgedrag beïnvloeden. “Opmerkelijk dat er geen significante toename was van het voorschrijven van aldosteronantagonisten.”
Voordelen bij pulmonale toediening van levodopa: Levodopa is effectief in het verminderen van motorische symptomen van de ziekte van Parkinson, maar na orale toediening kan een hoge variabiliteit in levodopa-absorptie vanuit de darmen zorgen voor schommelingen in de levodopa-bloedconcentratie. Pulmonale toediening zou een alternatief kunnen zijn omdat het een aantal voordelen biedt, zoals snelle absorptie of een verminderd first-pass metabolism.
‘Ik hou van buiten de lijntjes kleuren, maar ben geen radical of rebel’: Na decennialang een stempel te hebben gedrukt op de farmacie gaat professor Bert Leufkens met emeritaat. Begin oktober geeft hij zijn afscheidsrede aan de Universiteit Utrecht, met als titel ‘Over de randen’. “Randen hebben iets fascinerends, daar zie je de innovatie, de verwondering. Aan die randen heb ik me altijd thuis gevoeld.”
‘Uiteindelijk doel is altijd patiënten helpen met maatmedicatie’: Als geneesmiddelen onbereikbaar blijken voor patiënten komt de Stichting Panoramix in actie, door magistrale bereidingen door apothekers te ondersteunen met kennis, kunde, apparatuur of geld. “Het wordt voor apothekers steeds lastiger te blijven bereiden, wij willen helpen de bestaande capaciteit te behouden.”
Bijwerkingen melden doorgeleverde bereiding van belang: Doorgeleverde bereidingen vormen een bijzondere categorie geneesmiddelen. Omdat er minder waarborgen voor de kwaliteit en veiligheid zijn van deze producten dan van geregistreerde geneesmiddelen is het melden van bijwerkingen bij Bijwerkingencentrum Lareb extra belangrijk. Tussen juni 2019 en juli 2020 kwamen 401 meldingen binnen over doorgeleverde bereidingen.
Genotypering niet beter bij keuze p2y12-remmer na pci: Bij dragers van loss of function-variant van CYP2C19 leidt selectie van een P2Y12-remmer, na een PCI op basis van genotypering, niet tot significant minder cardiovasculaire sterfte, myocardinfarct, beroerte, stenttrombose of ernstige ischemie, vergeleken met conventionele behandeling met clopidogrel.
Evinacumab verlaagt LDL bij familiaire hypercholesterolemie: Patiënten met homozygote familiaire hypercholesterolemie (FH) bereikten door toevoegen van evinacumab aan lipidenverlagende behandeling een afname van het LDL-cholesterol van 47%.
‘Uitstervend ras’ houdt stand: bereiden is leuk: Op maat gemaakte ovules, drankjes, huidscrubs, oogdruppels en cassettes, openbaar apothekers Sophie Kamphuis en Wim van Hulst draaien er hun handen niet voor om. Als een van de weinige nog bereidende openbaar apothekers houden ze de moed erin. “Oplossingen bedenken en risico’s nemen is een bereidend apotheker eigen.”
‘Verschillende sterktes tabletten 3d-printen is een grote stap voorwaarts’: Met een door het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) ontwikkelde printtechniek is het mogelijk furosemide- en sildenafil-tabletten met directe afgifte in verschillende sterktes te produceren voor kinderen. Voor haar promotie onderzoekt apotheker Iris Lafeber nieuwe toepassingen van deze techniek. “We starten volgend jaar een klinische studie met 3D-geprinte tabletten.”
Voorgevulde steriele spuit: product van de toekomst: Ziekenhuisapotheker en promovenda Karin Larmené-Beld heeft haar proefschrift over de productie van voorgevulde steriele spuiten – ready-to-administer – net klaar en zal het eind november verdedigen. Haar belangrijkste conclusie: deze spuiten voorzien in een duidelijke behoefte van de kliniek en zijn kosteneffectief. “Bovendien valt hiermee een belangrijke kwaliteitsverbetering te behalen.”
‘Productie kan terug, maar mét prijskaartje’: Sinds het uitbreken van de coronapandemie is de roep sterker dan ooit om de productie van geneesmiddelen en grondstoffen uit China en India weg te halen en naar Europa te verplaatsen. Dat is echter makkelijker gezegd dan gedaan. “Wat je in ruim dertig jaar tijd van het Westen naar het Oosten hebt verplaatst, haal je niet één, twee, drie terug.”
Ondanks training blijft drempel voor online platform hoog: Het aantal patiënten met diabetes type 2 neemt toe, terwijl het aantal zorgverleners niet in dezelfde mate meegroeit. Hierdoor wordt het voor de eerstelijnszorg steeds moeilijker patiënten intensieve begeleiding te geven. Het gebruik van een online zorgplatform zou zelfmanagement kunnen verbeteren, ware het niet dat dit weinig gebeurt en groepseducatie niet werkt, zo blijkt uit promotieonderzoek van Esther du Pon.
Crème met roflumilast effectief bij psoriasis: Eenmaal daags aanbrengen van een crème met roflumilast leidt tot een superieure verbetering van de symptomen van psoriasis in vergelijking met placebo.
Eén dosis baloxavir voorkomt influenza bij huisgenoten: Een enkele orale dosis baloxavir marboxil als post-expositie profylaxe voorkomt influenza bij personen uit een huishouden van een patiënt met influenza. Bij gebruik van baloxavir komen wel vaker mutaties voor van het influenzavirus.
Diabetes als bijwerking: alertheid is geboden: Verschillende geneesmiddelen kunnen hyperglykemie en diabetes mellitus (DM) veroorzaken; dit betreft meestal DM type 2. Deze bijwerkingen zijn vaak lastig te onderscheiden van spontaan ontstane DM. Inzicht in geneesmiddelen die hyperglykemie en DM als bijwerkingen kunnen geven, is belangrijk voor tijdige herkenning en behandeling. Dit verkleint de kans op complicaties.

« Vorige 100 item(s) 1 3 Volgende 58 item(s) »

Navigatie

2020