Bereidingen voor rectaal gebruik: de top drie

Eerder verschenen in het Pharmaceutisch Weekblad artikelen over de meest gevraagde bereidingen voor cutaan, oraal en oculair gebruik. Dit overzicht van bereidingen voor rectaal gebruik is het laatste in deze reeks.

Corticosteroïden

De meest gestelde vraag aan de helpdesk is die naar een voorschrift voor hydrocortison- of beclometasonzetpillen. Bij apotheekbereidingen met corticosteroïden voor rectale toediening is het van belang om na te gaan of de arts een lokaal of een systemisch effect beoogt. Dit bepaalt namelijk de keuze van het corticosteroïde en van de toedieningsvorm. Hydrocortison passeert de wand van het rectum en bereikt daardoor de algemene circulatie. Rectaal toegediend hydrocortison is daarmee, net als dexamethason en prednisolon, systemisch werkzaam [1]. Beclometason bereikt de algemene circulatie niet, als gevolg van een groot first-pass-effect in de darmwand en de lever. Rectaal toegepast beclometason is daardoor, net als budesonide, voornamelijk lokaal werkzaam [2].

De LNA-mededeling ‘Corticosteroïden rectaal: Hydrocortison’ bevat aanwijzingen voor de bereiding van vette zetpillen met hydrocortison. De mededeling ontraadt de bereiding van hydrocortisonklysma’s vanwege een korte houdbaarheid. In het FNA is een voorschrift voor Hydrocortisonvaselinecrème 1% opgenomen. Deze vette crème bevat hydrocortisonacetaat en wordt lokaal gebruikt bij aambeien.

In de LNA-mededeling ‘Corticosteroïden rectaal: Beclometason’ zijn aanwijzingen opgenomen voor de bereiding van vette beclometasonzetpillen. In het FNA is een voorschrift voor Beclometasonklyma’s 3 mg/100 ml beschikbaar.

Overigens zijn in totaal vier LNA-mededelingen verschenen over corticosteroïden voor rectaal gebruik. Naast hydrocortison en beclometason zijn deze gewijd aan dexamethason en prednisolon.

Tacrolimus

Met stip op de tweede plaats staat de vraag naar tacrolimuszetpillen. De rectale toepassing van tacrolimus wordt niet genoemd in het Informatorium Medicamentorum. Zetpillen met 2 mg tacrolimus worden in de praktijk wel toegepast vanwege hun lokale effect bij colitis ulcerosa. Volgens een studie van A. van de Plas et al. [3] werden na de toediening van tacrolimuszetpillen van 15 mg therapeutische bloedspiegels gemeten en zou de rectale toediening van tacrolimus daarmee een alternatief zijn voor orale of intraveneuze toediening na een orgaantransplantatie.

Voorschriften voor tacrolimuszetpillen van 2 mg en 15 mg, bereid vanuit Prograft-capsules in een vette basis, zijn beschikbaar via de LNA-helpdesk.

Polystyreensulfonzuur

De vraag naar een voorschrift voor klysma’s met polystyreensulfonzuur sluit de rij. Polystyreensulfonzuur wordt oraal en rectaal toegepast voor de behandeling en preventie van hyperkaliëmie bij nierpatiënten [4]. Voorschriften voor een suspensieklysma, bereid vanuit de orale handelsproducten Resonium A of Sorbisterit, zijn eveneens opvraagbaar bij de LNA-helpdesk.

Wilt u meer weten over de hier besproken bereidingen, of bent u op zoek naar een voorschrift voor een ander geneesmiddel dat rectaal gebruikt gaat worden? De LNA-helpdesk beschikt vaak over aanvullende bereidingsinformatie, en helpt u graag verder.

Literatuur

1. LNA-mededeling ‘Corticosteroïden rectaal: Hydrocortison’ op de KNMP Kennisbank, geraadpleegd 03-01-2013.

2. LNA-mededeling ‘Corticosteroïden rectaal: Beclometason’ op de KNMP Kennisbank, geraadpleegd 03-01-2013.

3. Van de Plas A et al. Pilotstudy naar farmacokinetiek bij sublinguale en rectale toediening van tacrolimus. PW Wetenschappelijk Platform 2008;2(3):66-8.

4. Informatorium Medicamentorum op de KNMP Kennisbank, geraadpleegd 03-01-2013.