Verificatie geneesmiddelen in apotheek

Vervalsing van geneesmiddelen vormt een wereldwijd probleem. Nog afgezien van de economische schade die farmaceutische bedrijven lijden, zijn de risico’s voor de volksgezondheid groot: er zijn vervalste middelen onderschept met afwijkende dosering, met afwijkend werkzaam bestanddeel, met afwijkende formulering en/of met toxische verontreinigingen.

Europese maatregelen

De handel in vervalste geneesmiddelen speelt zich in Europa vooral af via het internet, maar de reguliere distributieketen blijkt ook niet volledig veilig. In Nederland deden zich afgelopen jaren gelukkig slechts enkele gevallen voor, waaronder vervalste Cialis-tabletten (2004) en vervuilde heparine (2008), maar uit andere landen zijn meer incidenten bekend. De Europese maatregelen omvatten daarom onder meer een aanscherping van het toezicht op de distributieketen, en richten zich daarnaast op de verificatie van de echtheid van het geneesmiddel.

Voorzorgsmaatregelen

Soms wordt het argument gehoord dat de maatregelen van de Europese richtlijn overbodig zouden zijn, omdat de reguliere distributieketen al veilig genoeg is. Een enkel incident zou men voor lief moeten nemen, omdat geen enkel systeem honderd procent waterdicht kan zijn. Hierover kan gediscussieerd worden, maar de Europese richtlijn wil vooral het distributiesysteem beveiligen voor de toekomst, om te voorkomen dat er op een dag een veel moeilijker te beheersen probleem ontstaat.

Veiligheidskenmerk

Onderdeel van de maatregelen vormt een veiligheidskenmerk, waarmee individuele geneesmiddelen moeten kunnen worden geïdentificeerd en geverifieerd als ‘echt’. De Europese Commissie zal op basis van een risicobeoordeling vaststellen op welke geneesmiddelen het veiligheidskenmerk zal moeten worden aangebracht. Naar verwachting zal het veiligheidskenmerk in ieder geval gaan gelden voor de meeste receptplichtige geneesmiddelen. De verpakking van het geneesmiddel krijgt daarbij een individuele, unieke codering, aan de hand waarvan via een barcodescanner de authenticiteit kan worden vastgesteld in een centrale databank. Aan de technische uitvoering van het systeem wordt op dit moment in Europees verband gewerkt.

Sleutelrol apotheker

Zeer waarschijnlijk zal de Europese Commissie verlangen dat verificatie van de authenticiteit zal gaan plaatsvinden in de apotheek, direct voorafgaand aan de terhandstelling aan de patiënt. Verificatie bij binnenkomst van een bestelling geeft immers nog steeds geen sluitende garantie dat de patiënt uiteindelijk het ‘echte’ middel in handen krijgt. Daarmee krijgt de apotheker een sleutelrol toebedeeld in het waarborgen van de echtheid, en daarmee de veiligheid van de geneesmiddelen die hij aan zijn patiënten verstrekt. Hoe het systeem er in de praktijk uit zal gaan zien, moet in de loop van 2012 verder duidelijk gaan worden.