Frisse lucht

Uitgenodigd door de Open Society Foundations, sprak ik in Berlijn drie dagen met experts uit de media en de gezondheidszorg over ‘the narrative of the pharmaceutical industry’. Men betoogde dat deze bedrijfstak succesvol maar onterecht de termen ‘innovatie’ en ‘R&D’ heeft geclaimd. Innovatie vindt voor de helft plaats buiten de internationals in universitaire labs, en in talrijke kleine biotechnologiebedrijfjes. R&D betekent in de praktijk vooral D: development. Door dit taalgebruik zouden wij hebben geslikt dat voor het registreren van kindermedicatie een jaar extra patentbescherming is weggegeven, en dat minder winstgevende producten zoals antibiotica slechts met publiek-private samenwerking tot stand kunnen komen.

De retoriek is bekend, maar mij viel vooral op dat in verreweg de meeste landen de vijandigheid tussen de farmaceutische industrie en critici zo groot is dat er geen enkele sprake is van een constructieve dialoog. Weinig wordt gezocht naar terreinen met gedeeld belang, en geaccepteerd dat winstmaximalisatie en maatschappelijke wensen nu eenmaal ver uit elkaar kunnen liggen. Terwijl openlijk werd gepleit voor system change, vond mijn geluid voor kritische samenwerking weinig weerklank. Ik geef de deelnemers mee dat het onnodig is een Calimero-houding van de industrie te belonen zolang de top 10 van de vijfhonderd grootste bedrijven ter wereld qua winstgevendheid gedomineerd wordt door farmareuzen. Maar elke samenwerking bestempelen als corrumperend, is evenmin behulpzaam.

Het IVM is door sommigen stevig bekritiseerd om zijn eerste stappen naar vormen van samenwerking met farma. Het wordt opportunistisch en naïef genoemd. Toch: na tien jaar Gezonde Scepsis kennen wij als geen ander de no-go-areas, en zullen we niet zwijgen als gesproken moet worden of andersom. Met de deur dicht komt er nooit frisse lucht binnen.