Onderzoek: marktmacht verzekeraars niet groot

Dat staat in een onderzoek van het instituut Beleid & Management Gezondheidszorg aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, dat werd geschreven in opdracht van de Amerikaanse Kamer van Koophandel in Nederland.

De onderzoekers vinden de machtsverhoudingen in de farmaceutische zorg niet ongezond. Ze wijzen op het stabiele aantal openbaar apotheken en het gegeven dat meer dan 95% van de apothekers een contract afsluit met zorgverzekeraars.

Bovendien is de kwaliteit van de farmaceutische zorg na invoering van de marktwerking en het preferentiebeleid niet verslechterd, aldus het onderzoek. “Consumenten zijn in algemene zin tevreden over de wacht-, leverings- en openingstijden.” Als zorgverzekeraars zich schuldig zouden maken aan misbruik van inkoopmacht zou dat immers leiden tot een “tekortschietend zorgaanbod in termen van kwaliteit en/of volume als gevolg van te lage prijzen.”

Apotheekketen

Apothekers hebben zich ook gewapend tegen de macht van de zorgverzekeraars, schrijven de onderzoekers, door zich de afgelopen jaren aan te sluiten bij een apotheekketen of formule. Bijna 90% van de openbare apotheken is verbonden aan een keten, formule of zorgmakelaar.

De onderzoekers constateren een probleem als zorgverzekeraars bepaalde prestaties in een all-in-tarief contracteren. Ook wijzen zij erop dat het aantal apothekers dat declaraties mag indienen wordt beperkt als verzekeraars in contracten aanvullende voorwaarden opnemen.

Zorgverzekeraars moeten bedacht zijn op afbrokkeling van hun machtspositie, menen de onderzoekers. “De apothekers profiteren in het kielzog van de huisartsen van de afspraken die in het kader van ‘Het roer gaat om’ zijn gemaakt. Aan de aanbodkant dient in de gaten te worden gehouden dat juist apotheekketens niet een te sterke onderhandelingspositie krijgen.”

Huisartsen

In vergelijking met de huisartsen zou de machtspositie van de apothekers “beduidend minder sterk” zijn. Het onderzoek noemt het preferentiebeleid als oorzaak, waardoor de inkoopmacht is uitgehold. “Sinds de invoering van de vrije prijzen in 2012 staat ook hun zorgpositie onder druk en ter discussie”.

De huisartsen staan sterk in de onderhandelingen met zorgverzekeraars. “Wegens de jarenlange relatie die huisartsen met veel van hun patiënten hebben opgebouwd, kunnen verzekeraars feitelijk niet om een contract met gevestigde huisartsen heen.” De stevige machtpositie van de huisartsen uit zich in het contracteerpercentage van bijna 100 en het hoge inkomensniveau in vergelijking met huisartsen in het buitenland.

De onderzoekers concluderen dat de machtspositie van zorgverzekeraars niet zit in de omvang van hun marktaandeel, maar in de mogelijkheid hun verzekerden te kunnen sturen naar voorkeuraanbieders. “Zonder sturingsmogelijkheden hebben ze geen geloofwaardige onderhandelingspositie. Immers, voor zorgaanbieders geldt dan: contract of geen contract, de verzekerden komen toch wel.”