Werkingsmechanisme koolteer bij eczeem ontrafeld

Wat was de aanleiding?

“Koolteer is een van de oudste therapieën voor atopisch eczeem. Hoe het precies werkt, was nog onbekend. Dat komt ook doordat het bestaat uit meer dan 10.000 verschillende verbindingen, waaronder polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK’s). Recente publicaties zetten ons op het spoor van de arylkoolwaterstofreceptor (AhR). Deze wordt geactiveerd door PAK’s en speelt een grote rol in de ontwikkeling van het afweersysteem en de huid. We veronderstelden daarom dat de therapeutische effecten van teerzalf gereguleerd worden door de AhR.”

Hoe hebt u dit onderzocht?

“We hebben menselijke huidcellen van zowel gezonde huid als eczeemhuid opgekweekt tot 3D-huidmodellen. Hierin zagen we dat koolteer de AhR activeerde en dat dit leidde tot een verhoogde aanmaak van barrière-eiwitten. In de eczeemhuidmodellen werd de aanmaak zelfs versterkt tot het normale niveau. Daarnaast zagen we dat koolteer de aanmaak van chemokines remt en zo de ontstekingsrespons bij eczeem dempt. Deze effecten zagen we ook terug in huidbiopten van patiënten die met koolteerzalf behandeld werden.”

Wat betekenen deze resultaten?

“We willen met ons onderzoek een lans breken voor koolteertherapie. Koolteer staat in een slecht daglicht door de sterke geur en kleur en de aanwezigheid van kankerverwekkende stoffen. Een recent grootschalig epidemiologisch onderzoek leverde echter geen aanwijzingen op voor een verhoogd risico op kanker [Roelofzen et al 2010]. Nu we meer weten over het werkingsmechanisme is er ook een duidelijke rationale voor deze therapie. Mogelijk kunnen we nu de werkzame stoffen identificeren en zo een patiëntvriendelijker product ontwikkelen.”