Medicijnen in verkeer: gebrekkige voorlichting

Het aantal slachtoffers is gebaseerd op een schatting van deskundigen van de Rijksuniversiteit Groningen, het Nederlands Forensisch Instituut en de Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid. Deze deskundigen waren betrokken bij het Europese Druid-onderzoek waaraan 39 instituten uit zeventien Europese landen hebben meegewerkt.

Doorrekening van gegevens uit die studie toont dat 5 tot 10% van alle dodelijk verongelukte verkeersdeelnemers is blootgesteld aan rijgevaarlijke geneesmiddelen. In 2011 vielen in Nederland 661 verkeersdoden. Dat betekent dat naar schatting 33 tot 66 doden zijn toe te schrijven aan rijgevaarlijke geneesmiddelen.

Naar aanleiding van dit onderzoek stelt het Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik (IMV) dat huisartsen en apothekers hun patiënten onvoldoende voorlichten over gevaarlijke geneesmiddelen in het verkeer.

Han de Gier, hoogleraar farmaceutische patiëntenzorg aan de Rijksuniversiteit Groningen en betrokken bij het onderzoek, beaamt dat bij apothekers en huisartsen in hun opleiding en nascholing onvoldoende aandacht is besteed aan dit onderwerp. “Patiënten die starten met een zware pijnstiller of een kalmeringsmiddel mogen de eerste dagen niet autorijden. Dat is onvoldoende bekend bij patiënten.”

Volgens De Gier moeten apothekers bij een eerste uitgifte in gesprek gaan met patiënten over de gevaren voor de rijvaardigheid en hoe hiermee om te gaan. Maar ook tijdens de tweede uitgifte moeten zij expliciet vragen naar ervaringen.

Depressie

Verder pleiten de onderzoekers en het IVM voor een beter waarschuwingssysteem, met symbolen voor weinig tot sterk beïnvloedende geneesmiddelen. De onderzoekers raden ook aan betere bijsluiters te ontwikkelen. De Gier is van mening dat het huidige systeem met de gele sticker is achterhaald. “Voor drie kwart van de patiënten is dit systeem niet duidelijk.”

In het Druid-onderzoek namen de onderzoekers de meest voorkomende rijgevaarlijke geneesmiddelen mee, maar niet alle. Hierdoor kan de schatting hoger uitvallen. Het is aannemelijk dat ook de onderliggende aandoening, bijvoorbeeld slapeloosheid of depressie, de rijgeschiktheid negatief beïnvloedt. In de praktijk zal de combinatie van geneesmiddel en aandoening de kans op een ongeluk bepalen.

Verder blijkt uit onderzoek onder verkeersdeelnemers in Nederland dat veelgebruikte slaap- en kalmeringsmiddelen en sterke pijnmedicatie door ongeveer 1,2% van alle automobilisten achter het stuur worden gebruikt. Ter vergelijking: alcoholgebruik kwam bij 2,4% van alle automobilisten voor.