Ga naar inhoud. | Ga naar navigatie

Persoonlijke hulpmiddelen

Navigatie

Spillage dure medicatie kan drastisch minder. Maatregelen maken forse besparingen mogelijk

PW Magazine 04, jaar 2011 - 27-01-2011 | door Yuen San Au en Pieter Knoester
Enkele zeer dure geneesmiddelen slokken meer dan de helft van het ziekenhuisbudget voor geneesmiddelen op. Daarbij kan de patiëntdosis soms afwijken van de verpakkingshoeveelheid, met als gevolg spillage. De spillagekosten kunnen beperkt worden door onder meer afrondingsafspraken te maken met de artsen.

De intramurale geneesmiddelkosten worden meer en meer bepaald door een select aantal zeer dure geneesmiddelen. In 2009 zijn 32 verschillende stoffen aangeduid als dure geneesmiddelen. De geneesmiddelkosten in 2009 voor deze geneesmiddelen zijn naar schatting ruim € 400 miljoen en zij beslaan meer dan de helft van het totale intramurale geneesmiddelbudget.

Deze groep geneesmiddelen doet een groot beslag op het totale budget van de ziekenhuizen. Daarom heeft de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) in een beleidsregel uit 2002 geneesmiddelen genoemd die in aanmerking komen voor extrabudgettaire vergoeding. Vanaf 2008 bedraagt deze budgetcompensatie 80% van de netto inkoopsprijs van deze geneesmiddelen.

Ondanks deze budgetcompensatie drukken de dure geneesmiddelen steeds meer op het budget van de ziekenhuizen. In 2005 bedroegen de kosten die ziekenhuizen uit hun reguliere budget moesten dekken € 58,6 miljoen. Naar verwachting zal het reguliere budget in 2009 voor circa € 100 miljoen belast worden door deze geneesmiddelen.spillage

Een groot deel van deze geneesmiddelen wordt in de ziekenhuisapotheek of op de verpleegafdeling nog voor toediening gereedgemaakt. De individuele patiëntdosis kan hierbij afwijken van de aangeleverde hoeveelheid door de fabrikant. In een eerder artikel over spillage werden de kosten die hiermee voor een middelgroot ziekenhuis gemoeid zijn, geschat op € 200.000 per jaar [1].

Het Rijnland Ziekenhuis is een middelgroot ziekenhuis (470 erkende bedden); in 2010 waren de totale geneesmiddelkosten € 7 miljoen. De dure geneesmiddelen hebben een budgetaandeel van 52%. We hebben van de dure geneesmiddelen die binnen onze ziekenhuisapotheek voor toediening gereed worden gemaakt de spillage berekend. Uitgangspunt hierbij is de netto inkoopsprijs van het geneesmiddel. Deze prijs wordt vanuit de ziekenhuisapotheek doorbelast aan de aanvrager, verdere kosten zoals materiële of personele kosten zijn buiten beschouwing gelaten.

Inkoopstrategie

In tabel 1 worden de geneesmiddelen vermeld die betrokken zijn in het onderzoek. In de afgelopen jaren is een aantal dure geneesmiddelen generiek beschikbaar gekomen en is de concurrentie rondom deze producten hevig toegenomen. De inkoop van geneesmiddelen is de verantwoordelijkheid van de ziekenhuisapotheker en de gunning geschiedt op basis van exclusiviteit voor de duur van de contractperiode. Deze inkoopstrategie resulteert in kortingen die kunnen oplopen tot meer dan 90% op basis van de apotheekinkoopsprijs voor die producten die meerdere leveranciers kennen.

Bij leveranciers van geneesmiddelen die geen concurrentie kennen is deze onderhandelingspositie niet aanwezig en de kortingen daarbij zijn vrijwel nihil.

In tabel 2 is de spillage geanalyseerd. Geneesmiddelen die twee of meer verpakkingsvormen hebben, worden gekenmerkt door een spillage van 5,5% of lager. De spillage in ons overzicht komt goed overeen met eerder gepubliceerde gegevens [2].

Tot medio 2010 werd de grootste spillage gezien bij bortezomib (Velcade). Dit product kende slechts één verpakkingsvorm met 3,5 mg injectiepoeder. Gemiddeld wordt per patiënt per toediening 2,4 mg gebruikt. De kosten van de resterende hoeveelheid die niet gebruik wordt (gemiddeld 1,1 mg), zijn  € 380. Met de introductie van de 1 mg flacon is de spillage bortezomib van 44% afgenomen tot circa 11%.

Opvallend is de relatief geringe spillage van infliximab en trastuzumab, beide ook producten met slechts één verpakkingsvorm. De reden hiervoor is dat met de voorschrijvend artsen afspraken zijn gemaakt over afronding van de dosering. Voor beide geneesmiddelen mag afgerond worden op de beschikbare verpakkingseenheid. In het geval van infliximab hanteert de voorschrijvend arts of de ziekenhuisapotheker vrijwel altijd deze afspraak (98%) en is er geen spillage. Bij trastuzumab wordt bij 15% van de patiënten afgerond op een hoeveelheid die afwijkend is van de verpakkingseenheid (150 mg). Er is overigens geen sprake van stelselmatig naar beneden of naar boven afronden.

De spillagekosten voor docetaxel zullen in 2011 beduidend lager uitvallen. Eind 2010 is het patent van dit product verlopen en in 2011 zijn er vijf aanbieders van het generieke product.

Meer generiek

Uitgaande van de patiënten uit het onderzoek zijn de spillagekosten van de dure geneesmiddelen die de ziekenhuisapotheek in het Rijnland Ziekenhuis voor toediening gereed maakt € 63.000 op jaarbasis. Dat is ongeveer 1,7% op de totale kosten van deze middelen. De kosten voor spillage zijn dus geringer dan eerder geschat: € 63.000 versus € 200.000 per jaar.

De belangrijkste reden hiervoor is het toenemende aantal generieke geneesmiddelen opgenomen op de beleidsregel dure geneesmiddelen. Daarnaast wordt spillage sterk gereduceerd door afrondingsafspraken te maken en deze vast te leggen met de voorschrijvend arts. Afrondingsafspraken zijn niet synoniem aan het uit kostenoverwegingen naar beneden bijstellen van de toegediende hoeveelheid.

Uit onze analyse blijkt dat niet stelselmatig naar beneden of naar boven wordt afgerond. Onze afrondingsmarge is circa 5% en vaak kleiner dan de hoeveelheid beschikbaar in de kleinste verpakkingseenheid. Bij docetaxel bijvoorbeeld is de afrondingsafspraak 10 mg en is de kleinst beschikbare hoeveelheid 20 mg, bij bortezomib is de afronding vastgesteld op 0,1 mg en bevat de kleinste flacon 1 mg geneesmiddel.

Verdere reductie in spillage kan bewerkstelligd worden door de afronding nog beter af te stemmen op de kleinst beschikbare verpakking. Mertens en De Jongh hebben recent de rationaliteit van bovenstaande bepleit [3]. Dit pleidooi kan nog meer aan kracht winnen als oncologen, hematologen en ziekenhuisapothekers landelijk beleid hieromtrent opstellen.

Overigens is de term spillage ongelukkig gekozen. Het suggereert een mogelijk onzorgvuldig gebruik van deze dure geneesmiddelen, terwijl ziekenhuisapothekers juist maatregelen treffen om zo zinnig en zuinig mogelijk met deze geneesmiddelen om te gaan.

 

Yuen San Au is stagiair farmacie van de Universiteit Utrecht. Dr. Pieter Knoester is ziekenhuisapotheker van de Rijnland Zorggroep.


Aparte regeling

Door de toename de laatste jaren van zeer dure geneesmiddelen kunnen ziekenhuizen de kosten van geneesmiddelen niet meer uit hun reguliere budget betalen. In 2002 heeft de NZa een aparte regeling voor dure geneesmiddelen in het leven geroepen. Deze regeling geldt voor therapeutisch zinvolle geneesmiddelen waar jaarlijks voor minimaal € 2,5 miljoen door een ziekenhuis ingekocht wordt. Ziekenhuizen krijgen hiervoor 80% van de inkoopkosten van het dure geneesmiddel opgeteld bij hun budget. De resterende 20% betalen ziekenhuizen uit hun wettelijke budget.


Literatuur

1    De Graaf H, Haisma JA. Verworpen vials. Med Cont 2006;61:748-50.

2    Fasola G, Aita M, Marini L, et al. Drug waste minimisation and cost-containment in Medical Oncology: Two-year results of a feasibility study. BMC Health Serv Res 2008;8:70

3    Mertens S, de Jongh FE. Minder kosten voor antikankermiddelen door veiligheidsmarge rond de berekende dosis en door afstemming op ampulsterktes. Ned Tijdschr Geneeskd 2009;153:B162

 

2011pw04p14tabel1

 

 

 

 

 

 

 


2011pw04p14tabel2

 

 

 

 

Document acties

Back to top